لخته‌های مغزی: خودنمایی تهدیدی پنهان؛ خطری در کمین همه ما

ایرنا: حوادثی که در یک لحظه می‌توانند زندگی انسان‌ها را تغییر دهند، ممکن است به ظاهر بی‌صدا و بدون هشدار بروز کنند. یکی از این تهدیدات سکته مغزی است، پدیده‌ای که می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، حتی کسانی که ظاهراً سالم و جوان به نظر می‌رسند. اخیراً داستانی از یک جوان ۳۰ ساله در سمنان مطرح شده که نشان می‌دهد سکته مغزی می‌تواند به سراغ هر کسی بیاید و زندگی‌اش را در آنی دگرگون کند.

 فاطمه، خواهر یک مرد ۳۰ ساله که به تازگی دچار سکته مغزی شده، از لحظات وحشتناکی می‌گوید که با آن روبه‌رو شد. او توضیح می‌دهد که شب حادثه، در ساعت ۲۲:۳۰، در خانه را زدند و وقتی در را باز کرد، با برادر نیمه‌جانش روبه‌رو شد که گفت: «سلام خواهر، حال خوبی ندارم»، و سپس ناگهان از حال رفت. فاطمه در حالی که از وحشت هراسان بود، سریعاً با اورژانس تماس گرفت و در تمام مدت انتظار، هیچ تغییر مثبتی در حال برادرش مشاهده نمی‌شد. برادرش روی زمین افتاده بود، بی‌حرکت و بی‌احساس، حتی قادر به پلک زدن نبود.

در بیمارستان، پس از بررسی‌های اولیه، پزشکان به این نتیجه رسیدند که او دچار سکته مغزی شده است، اما در ابتدا هیچ کدام از اعضای خانواده از شدت وخامت وضعیت او آگاه نبودند. هر ثانیه‌ای که می‌گذشت، خطر از دست دادن توانایی‌های برادرش بیشتر می‌شد. اما خوشبختانه، با درمان‌های سریع و به موقع، وضعیت او بهبود یافت، هرچند که هنوز چالش‌های زیادی پیش رو داشت.

سکته مغزی یک «قاتل خاموش» است؛ این جمله‌ای است که اغلب برای توصیف این عارضه مرگبار به کار می‌رود. سکته مغزی معمولاً بدون علائم هشداردهنده و ناگهانی رخ می‌دهد و می‌تواند باعث از دست دادن توانایی‌های حرکتی، گفتاری و حتی مرگ فرد شود. به گفته دبیر انجمن سکته مغزی ایران، سکته مغزی دومین عامل مرگ و میر در ایران است و سن بروز آن در ایران حدود ۱۰ سال پایین‌تر از متوسط جهانی است. در واقع، آمار سکته‌های مغزی در ایران یک و نیم برابر متوسط جهانی است، و این موضوع به یک بحران بهداشتی تبدیل شده است.

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به بخشی از مغز قطع می‌شود. این قطع جریان خون می‌تواند به علت لخته خون، تنگی یا انسداد رگ‌های مغزی باشد. در برخی موارد، سکته مغزی به دلیل پارگی عروق و خونریزی در مغز (سکته هموراژیک) رخ می‌دهد، اما در بیشتر موارد این وضعیت ناشی از انسداد رگ‌های مغزی است (سکته ایسکمیک).

افرادی که در معرض خطر ابتلا به سکته مغزی قرار دارند، معمولاً عوامل خطر زیر را دارند:

فشار خون بالا
دیابت
چربی خون بالا
چاقی
سیگار کشیدن
سابقه خانوادگی سکته مغزی
این عوامل می‌توانند شانس بروز سکته مغزی را افزایش دهند، اما حتی افرادی که هیچ یک از این ریسک فاکتورها را ندارند، ممکن است به طور غیرمنتظره دچار سکته مغزی شوند.

سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است که هر ثانیه آن مهم است. به گفته دبیر انجمن سکته مغزی ایران، «زمان طلایی» برای درمان سکته مغزی تا ۶ ساعت بعد از بروز علائم است. اگر فردی در ۴ و نیم ساعت اول از بروز سکته مغزی به بیمارستان‌های مجهز برسد و درمان مناسب دریافت کند، می‌توان از ناتوانی‌های شدید او جلوگیری کرد. حتی در ۶ تا ۲۴ ساعت اول نیز روش‌های نوین درمانی مانند آنژیوگرافی می‌تواند لخته را از عروق مغزی خارج کند و زمینه بهبود فرد را فراهم آورد.

متاسفانه، در کشور ما امکانات درمانی برای سکته مغزی به اندازه کافی توسعه نیافته است و کمبود تجهیزات و متخصصان باعث می‌شود که بسیاری از بیماران نتوانند به موقع درمان شوند.

سکته مغزی در ایران به یک تهدید جدی تبدیل شده است. آمارهای اخیر نشان می‌دهد که تنها در استان سمنان، در نیمه اول سال ۱۴۰۳، ۱۲۹ نفر دچار سکته مغزی شده‌اند. رئیس دانشگاه علوم پزشکی سمنان از مردم خواسته است که به اهمیت تغییر سبک زندگی، ورزش، تغذیه سالم و کنترل بیماری‌هایی مانند فشار خون و دیابت توجه کنند. به گفته وی، باید آگاهی جامعه نسبت به علائم سکته مغزی افزایش یابد تا افراد بتوانند در زمان طلایی برای درمان به بیمارستان برسند.

علائم سکته مغزی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

افتادگی یک طرف صورت (فلج شدن صورت)
اختلال در صحبت کردن یا ناتوانی در تکلم
ناتوانی در حرکت دست یا پا
تاری دید یا اختلالات بینایی
اختلال در تعادل یا احساس سرگیجه شدید
در صورت مشاهده چنین علائمی، باید بلافاصله فرد را به نزدیک‌ترین بیمارستان منتقل کرده و از درمان سریع غافل نشد. درمان سریع و به موقع می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد و از بروز عوارض دائمی جلوگیری کند.

سکته مغزی یکی از بیماری‌هایی است که می‌تواند در هر سنی رخ دهد، حتی در جوانان. برای مقابله با این تهدید، ضروری است که هر فردی از علائم سکته مغزی آگاه باشد، به موقع به مراکز درمانی مراجعه کند و با اصلاح سبک زندگی خود، ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. در نهایت، همراه با ارتقاء سیستم‌های درمانی و افزایش آگاهی عمومی، می‌توان گامی مهم در پیشگیری و درمان سکته مغزی برداشت و از بروز عواقب ناشی از آن جلوگیری کرد.