بهترین راهبرد برای ایران در مقابل ترامپ هنوز مشخص نیست، اما حداقل می‌دانیم که نباید مثل دور گذشته با او برخورد کنیم/ تهران باید در این دو ماه و نیم تا تحلیف ترامپ خیلی دقت کند

ترامپ در قبال تهران چه سیاستی در پیش خواهد گرفت؟ ایران چه رویکردی باید اتخاذ کند؟ اینها سئوالاتی است که در روز‌های اخیر به کرات شنیده شده است.

در این باره با نصرت الله تاجیک سفیر اسبق ایران در اردن گفتگو کردیم که متن آن در زیر می‌آید:

۱-راهبرد مطلوب برای ایران در مقابل ترامپ چیست؟

راهبرد را باید از اوضاع و شرایط موجود در بیاوریم در خلاء به دست نمیاد. در مورد آمریکا، رودرویی با ایران یک سیاست دو حزبی است. دو حزب معتقدند که باید برای تضغیف ایران ابزار‌های استراتژیکش را از بین‌ببرند. بهترین راهبرد برای ایران هنوز مشخص نیست و دو ماه و نیم فاصله تا استقرار ترامپ در کاخ سفید داریم. حداقل می‌دانیم که باید مثل دور گذشته با ترامپ برخورد نکنیم. اطرافیان ترامپ و تیمی که با وی کار می‌کنند هم مهم هستند. دور قبل او چهار مشاور امنیت ملی عوض کرد و تجربه ترامپ در مورد ایران هم مهم است. چون در دوره‌ی قبل ترامپ در تنظیم روابط با ایران موفق نبود و زمانیکه از برجام کنار رفت، اشتباه کرد و حتی به منافع آمریکا نیز لطمه زد! او الان به توانایی‌ها و تاثیرگذاری‌های ایران واقف است. به حرف‌های کمپین‌های انتخاباتی و کلی نمی‌توان بسنده کرد. اما اگر تصویر واقعی‌تر از ترامپ کنونی با همه ظرفیت‌ها و مشکلات و چالش‌ها داشته باشیم، در این صورت می‌توان یک راهبرد مناسبی نوشته شود که منافع ملی را تامین کرد. ولی به دلیل مشکلات عدیده بین دو کشور نباید انتظار داشت این راهبرد خیلی گسترده و جامع باش، فقط رئوس آن میتواند این باشد که ترامپ را نادیده نگیریم! مخصوصا در مسائل خاورمیانه می‌توان به یک راهبرد درست و بخشی رسید.

۲- تا چه حد امکان مذاکره با ترامپ را شدنی می‌دانید؟ 

به دلیل اقدامات ترامپ، ایران اعتمادی به آمریکا و شخص او ندارد. سلسله شرایطی باید برای گفتگو با ترامپ فراهم شود. خروج از برجام، اعمال تحریم‌ها و اقدامات بسیار منفی علیه ایرانی‌ها برای ورود به آمریکا در سابقه ترامپ است. با این وضعیت اگر در بر همان پاشنه بچرخد، بعید است که مذاکره شود. ترامپ عامل روانشناختی را هم به چالش‌ها اضافه کرده است. اینکه او از مبارزه با داعش در تبلیغات نان خورد، اما یکی از عوامل مهم در مبارزه با داعش را ترور کند، قابل فهم و تحمل نیست که نظامیان ایران در کشور دیگر بدون حکم قضائی و صرفا تمایلات آمریکا، ترور شوند. خیلی از افراد می‌گویند آقای پزشکیان مذاکره کند، اما واقع‌بینانه نیست. برخی نیز سناریو‌های تاریکی از توانائی‌ها و اقدامات احتمالی ترامپ علیه ایران می‌نویسند که آن هم درست نیست. ایران هم ابزار‌های خوبی دارد که باید در روابط دیپلماتیک به عنوان اهرم قدرت استفاده شود. همه‌ی بازی هم به ما مربوط نیست و بخشی از ماجرا گردن ترامپ است. نقاط ضعف و قوت و فرصت و تهدید ترامپ باید به دست آید. ترامپ مسائل بسیاری برای رویاروئی و حل دارد، از اقتصاد داخلی، مالیات و مهاجر‌ها تا معضل اقتصادی با چین، جنگ روسیه و اوکراین و غزه و اروپا و دغدغه‌های فرا آتلانتیکی آنها مخصوصا آلمان که موتور توسعه صنعتی اروپا است و فرانسه که از دور قبل حساسیت‌ها بین دو طرف بروز کرد و نزدیک شدن این دو بهم در مقابل آمریکا و... در نتیجه خیلی نباید درباره‌ی او عجله کرد.

۳-ایا ترامپ می‌تواند باعث پایان درگیری‌های فعلی خاورمیانه شود؟

ترامپ میخواهد جنگ پایان بگیرد، چون هزینه سنگینی روی دوش امریکاست. تلاش ترامپ برای پایان جنگ اوکراین و خاورمیانه است، اما ترامپ تنها عامل تعیین کننده نیست. دور گذشته سیاست و اقدامات ترامپ در منطقه موفق نبود. تلاش کرد توازن ژئوپلیتیکی را به ضرر ایران و به نفع عربستان بهم زند که موفق نبود و چه بسا حادثه ۷ اکتبر نتیجه و عکس العمل به این سیاست بوده! اما الان اوضاع فرق کرده و پیچیده‌تر شده. اکنون در خاورمیانه جنگی شکل گرفته که با اقدامات دموکرات‌ها که باعث شکستشان هم شد، هزینه سنگینی‌بر دوش آمریکایی‌ها گذاشته است. تداوم مسیر دموکرات‌ها کارساز نیست. در بیانیه حماس نسبت به پیروزی ترامپ هم هوشمندی به خرج رفته است که به موضوع آتش بس اشاره شده است. اگر ترامپ بتواند با ابزار خود اتش بس را سامان دهد، به نتیجه می‌رسیم در غیر این صورت امریکا هم ضرر می‌کند. فرمول خاتمه از همه مهم‌تر است اگر قرار باشد فقط خواسته‌های اسراییل تامین شود، اتش بسی صورت نمی‌گیرد.

 ترامپ در کمپین خود به نتانیاهو پیام داد که قبل از تحویل دولت جنگ تمام شده باشد، اما ماهیت تمام شدن مهم‌تر است. ایران باید در این دو ماه و نیم خیلی دقت کند. نتانیاهو شبی که انتخابات آغاز می‌شد گالانت را کنار گذاشت. نتانیاهو استاد انحراف افکار عمومی است تا توجه انظار را از روی خود منحرف کند. بیشتر لذا باید بیشتر به این نکته توجه کرد!

۴-ایا ممکن است با سیاست متفاوتی از سوی ترامپ درمورد ایران مواجه شویم؟

خیلی‌ها می‌گویند ترامپ معامله‌گر است، اما او خیلی غیرقابل پیش بینی است و روی حرفهایش هم نمی‌شود حساب کرد. هنوز چیزی نشان داده نشده که نگاه او به ایران تغییر کرده است. اگر تغییر کرده باشد و نقاط قوت ایران را بخواهد لحاظ کند یک فرصت است، اما اگر در روی‌همان پاشنه بچرخد فایده ندارد. سخنرانی‌های انتخاباتی او هم هیجانی و برای بسیج مردم است. ترامپ کلا می‌گوید ایران نباید هسته‌ای شود. اگر موقعیت ترامپ را دقیق ترسیم کنیم، بهتر می‌توان به نتیجه رسید. احساس عمومی می‌گوید او تاجر است و می‌توان با او معامله کرد، چون او تاجر پیشه است، اما باید ببینیم چه امتیازی می‌خواهد. باید خیلی تخصصی‌تر به او نگاه شود. نگاه ما در سیاست خارجی هم باید روشن شود. ما اگر با ترامپ مذاکره کنیم و به نتیجه برسیم، الزاما آن توافق اجرا نمی‌شود. تازمانیکه دو طرف در زمینه اعتماد به یکدیگر و داشتن رابطه‌ای معقول و متوازن و بدون سوء ظن به یک نتیجه‌ی مشخص نرسند، توافق به جایی نمی‌رسد.