قیمت گوشت قرمز در ایران در روزهای اخیر به‌طرز قابل‌توجهی افزایش یافته و بسیاری از خانواده‌ها را با چالش‌های مالی مواجه کرده است. کارشناسان به عواملی همچون عملکرد واسطه‌ها، کمبود نهاده‌ها، و آثار مخرب خشکسالی بر دامداری و کشاورزی در سال‌های گذشته اشاره می‌کنند که در این افزایش قیمت بی‌تأثیر نبوده است. در حالی که قیمت گوشت گوسفندی در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۳۰ هزار تومان بود، هم‌اکنون به بیش از ۶۰۰ هزار تومان رسیده و قیمت گوشت گوساله نیز به بالای ۴۵۰ هزار تومان رسیده است. براساس آمارها، گوشت قرمز به‌طور ماهانه با تورم ۱.۷ درصدی و سالانه با ۵۳.۲ درصدی روبروست.
قیمت گوشت قرمز این روزها افزایشی شده و توان خرید بخشی از مردم را تحلیل برده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که عملکرد واسطه‌ها در گران شدن گوشت قرمز در کنار کمبود نهاده‌ها و کم شدن میزان دام، در ایجاد این مسئله بی‌تأثیر نبوده است.سال۱۴۰۰-۱۳۹۹ بود که به‌دلیل خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی، بسیاری از نقاط جهان ازجمله ایران درگیر خشکسالی شدند. براساس داده‌های سازمان هواشناسی کشور، در این سال بیشتر مناطق کشور در وضعیت خشکسالی متوسط تا بسیار شدید قرار گرفتند و خشکسالی متوسط تا بسیار شدید در قسمت‌های زیادی از کشور، تأثیرات مخرب خود را بر عملکرد بخش‌های کشاورزی و دامداری نشان داد.
اگر همان بازه زمانی را بررسی کنیم شاهد خواهیم بود که قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی در سال ۱۳۹۹حدود ۱۳۰ هزار تومان بوده و این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۱۸۰ هزار تومان در بازار رسید. اما هم‌اکنون قیمت گوشت گوسفندی تولید داخل بیش از ۶۰۰ هزارتومان و گوساله بالای ۴۵۰ هزار تومان است و براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، گوشت قرمز و گوشت ماکیان به‌صورت ماهانه درگیر تورم ۱. ۷ درصدی و سالانه دچار تورم ۵۳. ۲ درصدی است.
خشکسالی دامن دامپروری ایران را گرفت
اما منصور پوریان، رئیس شورای تأمین دام کشور به شهروند توضیح می‌دهد که به طور کلی، به‌دلیل خشک بودن اقلیم ایران و دسترسی محدود به مراتع و همچنین تأمین نهاده‌های مورد نیاز تولید از طریق واردات، هزینه تولید گوشت قرمز افزایشی است و در چنین شرایطی نمی‌توان چندان انتظار کاهش قیمت داشت. هر چند که فعلا بازار دام ثباتی نسبی دارد.
او توضیح می‌دهد که به‌دلیل بالا بودن قیمت نهاده‌ها، قیمت تمام‌شده تولید گوشت قرمز بالا است و به همین دلیل قیمت گوشت شاید به‌نظر گران بیاید اما با یک حساب و کتاب سر انگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که با شرایط کنونی این قیمت برای تولیدکننده اصلاً به صرفه نیست.
او به بحث واردات گوشت منجمد و گرم اشاره کرده و می‌گوید: وضعیت ذخایر دام متناسب با میزان تقاضا است.
ازجمله دلایل این مطابقت این است که به‌منظور تنظیم بازار به‌صورت منظم واردات در دو بخش گوساله و گوسفندی منجمد زیر قیمت ۳۰۰ هزار تومان و گوشت گرم با قیمت حدود ۳۸۰ هزار تومان انجام می‌شود. بخش دوم تقاضا نیز در زمینه گوشت تولید داخلی است و اگر بخواهیم برآورد درستی داشته باشیم، باید به این نکته اشاره کنیم که بیشترین متقاضی گوشت وارداتی طبقه متوسط رو به پایین است و آن هم به این دلیل است که قیمت تمام‌شده آن از گوشت تولید داخل ارزانتر است.
پوریان به این نکته اشاره می‌کند که ۷۰ میلیون رأس جمعیت دام گوسفندی سبک در کشور است که حدود ۴۷ تا ۴۸ میلیون آن دام مولد و باقی آن دام غیرمولد است و طبیعتا بخش عظیمی از آن برای کشتار است و بخش دیگر آن نیز تا قبل از پروار کامل به کشتار می‌رسد و بنابراین ذخیره بزرگی است. در بخش گوساله نیز جمعیت قابل کشتار حدود ۵۰۰ هزار رأس است. منظور از ذخایر مناسب این است که میزان تولید، پاسخگوی بازار و تقاضا در بازار است.
او به این موضوع اشاره می‌کند که اصولاً خانواده‌های معمولی بیشتر متقاضی گوشت تولید داخل هستند اما جاهایی مانند مطبخ‌ها، واحدهای آموزشی و زندان‌ها و در کل مراکزی که ناچارند برای تعداد زیادی از افراد غذا تهیه کنند برایشان به صرفه است از گوشت وارداتی که قیمت پایین‌تری دارد، استفاده کنند.
رئیس شورای تأمین دام کشور، به این موضوع اشاره می‌کند که از سال ۱۴۰۳ واردات به‌صورت مرتب انجام شده و هدف آن تأمین گوشت برای افراد طبقه متوسط و کم برخوردار جامعه است. قیمت گوشت گوساله منجمد وارداتی در محدوده ۳۰۰ هزار تومان و گوشت گوسفندی در حدود ۳۷۰ هزار تومان بوده است و در دو بخش گوشت گرم وارداتی گوساله در حدود ۳۷۰ و گوشت گوسفندی به مرز ۴۵۰ تا ۵۰۰ هم می‌رسید و هم‌اکنون نیز به‌صورت مرتب واردات انجام می‌شود.
او ادامه می‌دهد: جمعیت ۷۰ میلیونی دام سبک ما قابلیت استحصال گوشت ندارد. بخشی از آن مولد است و بخش غیرمولد که اصلاً مناسب کشتار نیستند و ما باید به دام‌های کشتاری توجه بیشتری داشته باشیم. یعنی حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون رأس دام مناسب کشتار در کشور داریم که جمعیت بسیار مناسبی است و همچنین ذخایر مناسبی در بازار وجود دارد. هر چند که از این جمعیت با کشتار کاسته می‌شود، اما باید توجه داشته باشیم که با زایش‌هایی که رخ می‌دهد به این جمعیت افزوده می‌شود.
آیا قیمت گوشت کاهشی می‌شود؟
او در پاسخ به این سؤال شهروند که آیا قیمت گوشت کاهشی می‌شود یا نه می‌گوید: قیمت گوشت تاکنون تابع هزینه بوده است و در چند ماه گذشته نوسانات دلار هم روی آن بی‌تأثیر نبوده است یعنی با تغییر قیمت دلار، قیمت نهاده‌ها تغییر کرده و با بالا رفتن قیمت نهاده‌ها تولیدکننده به ناچار روی قیمت محصول خود کشیده است. متأسفانه مشکل خشکسالی نیز دامان کشور ما را گرفته و شرایط مرتعی مناسب برای تولید دام نداریم و از آنجا که پرورش دام به نهاده‌ها وابسته است تولید برای دامدار به صرفه نیست.
پوریان به این موضوع اشاره می‌کند که از زمان جنگ اوکراین قیمت نهاده‌ها که بیشتر آنها وارداتی است بالا رفته است چرا که بیشتر تأمین نهاده‌های ما از این کشور بود. بنابراین ما با شرایط افزایش هزینه پایه تولید مواجه هستیم. سال گذشته یکی از اقدامات خوبی که انجام شد این بود که به‌صورت مدت‌دار نهاده‌ها را در اختیار تولیدکننده قرار می‌دادند و این رفتار بسیار برای تولید کمک‌کننده بود. اما نکته اینجا است که هر التهابی که در بازار نهاده رخ می‌دهد قیمت و در نتیجه میزان تولید دام را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
با کسری گوشت روبه‌رو هستیم
او با اشاره به اینکه میزان مصرف گوشت قرمز در کشور بین یک میلیون تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن است و این در حالی است که میزان تولید ما در کشور ۹۰۰ هزار تن در سال است خاطرنشان می‌کند: ۷۰ درصد از تأمین گوشت از گوساله است و از آنجایی که اگر دام ذبح شده و گوشت آن را محاسبه کنیم با کسری ۳۰۰ هزار تن روبه‌رو می‌شویم بنابراین این میزان کسری را باید از طریق واردات تأمین کنیم.
قیمت تمام‌شده گوشت برای تولیدکننده بالا است
علی اصغر ملکی رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی نیز به شهروند توضیح می‌دهد که هم‌اکنون قیمت گوشت نسبت به چند ماه گذشته کاهشی بوده است اما با وجود این، خرید آن برای قشرهای متوسط و ضعیف کمی گران تمام می‌شود.رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی قیمت تمام‌شده بالا برای تولیدکننده را عامل اصلی گران بودن قیمت گوشت عنوان کرده و می‌گوید: هم‌اکنون قیمت دام زنده بین ۳۰۰ تا ۳۱۰ هزار تومان است.
دام زنده وقتی ذبح می‌شود تقریباً وزنش نصف می‌شود و قیمت آن تقریباً ۶۲۰ هزار تومان می‌شود، حالا به این قیمت یک درصد سود مغازه‌دار را هم اضافه کنید. به این هزینه‌ها، هزینه‌های زایمان دام، نگهداری، تأمین نهاده‌ها و هزینه‌های جانبی را اضافه کنید و خواهید دید که این تولید مقرون به صرفه نیست.
او نیز مانند پوریان دامداری کشورمان را بی‌تأثیر از جنگ در اوکراین ندانسته اما برخلاف او معتقد است که ذخایر دامی در کشور کاهش داشته و می‌گوید: ما از نظر تأمین نهاده‌های دامی به‌شدت دچار مشکل شدیم و همین موضوع باعث شد تعداد زیادی دام مولد را ذبح کنیم و این سبب شد آمار دام‌های مولدمان کاهش پیدا کند. ملکی با تأکید بر اینکه دولت تلاش کرد با واردات این مشکل را حل کند خاطرنشان می‌کند: همین موضوع باعث شد واردات افزایش پیدا کند. در چند روز گذشته هم به‌دلیل تأخیر در پروازها و یا لغو آنها این معضل کمی بیشتر خودش را نشان داد.
توان تولید در داخل کشور را داریم
سید احمد مقدسی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران ایران نیز به شهروند توضیح می‌دهد که فاصله بین تولید تا مصرف دام در کشور شکاف بسیار بزرگی دارد؛ هم تولیدکننده هزینه‌هایش بالا است و هم مصرف‌کننده محصولات پروتئینی و گوشتی را بالا می‌خرد. او با تأکید بر اینکه توان تأمین گوشت قرمز در داخل کشور مهیاست می‌گوید: طبق گفته مسئولان جهادکشاورزی در شش ماهه اول امسال ۱۳۰ هزار تن گوشت به کشور وارد شده یعنی در حدود ۶۰۰ میلیون دلار ارز از کشور خارج شده است. اگر در این میان اختلاف نرخ ارز ترجیحی با ارز آزاد را ۴۰ هزار تومان درنظر بگیریم مبلغی بالغ بر ۲۴ هزار میلیارد تومان سرمایه، تنها برای واردات گوشت، هدر داده‌ایم. این در حالی است که با وجود این، قیمت گوشت برای ما کاهشی نبوده و کیفیت گوشت داخلی را هم ندارد.
او با تأکید بر اینکه اگر دولت از مردم حمایت کند می‌توانیم گوشت داخل را با قیمت مناسب به‌دست مردم برسانیم ادامه می‌دهد: متأسفانه واسطه‌گری در این میان سبب شده که قیمت گوشت با قیمت واقعی به‌دست مردم نرسد و بسیاری از اقشار توان خرید گوشت را نداشته باشند.
او بر این باور است که اگر دولت مابه‌التفاوت ۲۴ هزار میلیاردی که به بحث واردات اختصاص می‌دهد را در قالب تسهیلات به تولیدکنندگان بدهد، حرکت عظیمی را در صنعت پرواربندی انجام داده است.
واردات گوشت یارانه‌ای تا آخر سال ادامه دارد
سیدمحمد سادات ابراهیمی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در مورد واردات گوشت گرم می‌گوید: قرار بر این بوده براساس میزان تولید و تعادل بازار، گوشت وارد شود تا بتواند قیمت را تنظیم کند و با توجه به پتانسیل خوب کشور در تولید گوشت قرمز، تأمین این گوشت برای کشور میسر بوده و تأکید کمیسیون بر تأمین این نیاز در داخل است.
وی ادامه می‌دهد: برخی شرکت‌ها مبادرت به واردات گوشت با مجوزهای لازم کرده‌اند که در قانون بودجه ۱۴۰۳، ردیفی از محل عوارض واردات نهاده‌های دامی پیش‌بینی شده و مربوط به تولید ۵۰ هزار تن گوشت مورد نیاز برای تنظیم بازار است تا بتوان واحدهای تولیدی کشور را فعال کرد. لذا، نظر مجلس و کمیسیون کشاورزی تأمین نیاز از منابع داخلی است. عضو کمیسیون کشاورزی مجلس درباره یکی از مشکلات اصلی می‌گوید: در زمانی که تولید فرصت مناسبی برای پایداری دارد، اجازه واردات داده می‌شود.
نباید در این فرصت‌ها اجازه واردات داده شود؛ اما بعضاً در وزارت جهادکشاورزی و شورای تنظیم بازار تصمیماتی گرفته می‌شود و مجوز واردات داده می‌شود. به‌گفته ابراهیمی، اکثر کشورها به تولید برای کاهش قیمت‌ها یارانه می‌دهند. باید تولید باکیفیت داشته باشیم و نهاده‌ها و زیرساخت‌ها را با حداقل قیمت در اختیار تولیدکننده قرار دهیم و با حداقل قیمت از آنها خریداری کنیم. بنابراین روش کاهش قیمت، حداکثرکردن یارانه به تولیدکننده است تا قیمت عرضه حداقلی و توان خرید داشته باشیم.
پاسخ وزارت کشاورزی
یک مقام مسئول در وزارت جهادکشاورزی هم با اشاره به اینکه یکی از دلایل بالا رفتن قیمت گوشت بحث افزایش قیمت نهاده‌ها است به شهروند می‌گوید: دولت تلاش کرده که با واردات گوشت از کشورهایی برزیل و آذربایجان میزان توزیع گوشت را متعادل کند، اما افزایش قیمت نهاده‌ها در این میان بی‌تأثیر نبوده و بر افزایش قیمت گوشت تأثیر گذاشته است. با وجود این، شرکت پشتیبانی امور دام پاسخی در این خصوص به شهروند نداد.
روزنامه شهروند