روش های موثر در پیشگیری از سنگ کلیه

گاهی اوقات رسوبات معدنی و نمکی کلیه‌ها به حدی رشد می‌کنند که هم‌اندازه‌ی یک توپ گلف می‌شوند و با انسداد لوله‌های متصل‌کننده‌ی کلیه به مثانه یا لوله‌های خارج‌کننده ادرار از بدن خطرات جدی برای سلامت افراد ایجاد می‌کنند.
با وجود اینکه محققان هنوز هم علت دقیق بروز سنگ کلیه را نمی‌دانند اما از مجموعه‌ی عوامل و فاکتورهای خطر آگاه هستند؛ به همین جهت شما با توجه به نکات خاصی می‌توانید گام موثری در جهت پیشگیری از سنگ کلیه بردارید.

۱۶ راه برای پیشگیری از سنگ کلیه
پیگیری رژیم‌های غذایی خاص و سبک زندگی افراد از جمله فاکتورهایی هستند که خطر بروز سنگ کلیه را افزایش می‌دهند؛ علاوه بر این در سال‌های اخیر تعداد مبتلایان به این بیماری به شدت افزایش یافته است، به همین جهت اگر اعضای خانواده‌ی شما دچار این مشکل شده‌اند، به احتمال زیاد شما هم در معرض آن قرار دارید. با این وجود کارهای زیادی وجود دارند که می‌توانید برای پیشگیری از سنگ کلیه انجام دهید:

نوشیدن آب کافی
مصرف آب کافی در طی روز و هیدراته نگه‌داشتن بدن احتمال تجمع ترکیبات معدنی کلیه را در کنار یکدیگر کاهش می‌دهد و به این ترتیب از بروز سنگ جلوگیری می‌کند. اگر ادرار شما تیره است یعنی به اندازه‌ی کافی آب نمی‌نوشید؛‌ بنابراین باید مقادیر آن را تا اندازه‌ای افزایش دهید که به زرد کم‌رنگ تبدیل شود.

علاوه بر این اشخاصی که به دلایل مختلف از قبیل ورزش‌های سنگین آب بدن خود را با تعریق از دست می‌دهند باید با نوشیدن فراوان آب حجم مایعات دریافتی خود را افزایش دهند.

کاهش مصرف نمک
مصرف نمک منجر به احتباس آب و در نهایت کم‌آبی بدن می‌شود. علاوه بر این عادت‌های غذایی ناسالم از قبیل مصرف فراوان غذاهای فرآوری‌شده و فست‌فودها باعث شده تا حجم نمک دریافتی از غذا در طی روز عملاً بیشتر از ۲۳۰۰ میلی‌گرم شود. به همین جهت لازم است که مصرف این مواد غذایی و ترکیباتی از قبیل چیپس، سوپ‌های کنسرو شده، نودل‌های آماده و... را به حداقل برسانید.

رسیدن به وزن متعادل
افرادی که از مشکل اضافه وزن رنج می‌برند، بیشتر از سایرین در معرض سنگ کلیه قرار دارند؛ بنابراین با کاهش وزنی که به صورت اصولی انجام شود می‌توان سلامت بیشتر کلیه‌ها را ضمانت کرد. گاهی اوقات افراد در روند کاهش وزن خود به سراغ رژیم‌های غیراصولی مثل نمونه‌هایی با مقادیر پایین کربوهیدرات، بدون کربوهیدرات یا مصرف حجم بالایی از پروتئین‌های حیوانی می‌روند که همه‎ی آن‌ها برای سلامت عمومی بدن و کلیه‌ها خطرآفرین هستند.

مصرف کنترل‌شده خوراکی‌های دارای اگزالات
سنگ‌های کلیه از جنس ترکیبات مختلف هستند با این حال تحقیقات نشان می‌دهند که در بیشتر موارد از اگزالات کلسیم تشکیل شده‌اند؛ به همین جهت پیشگیری از سنگ کلیه با محدودکردن مصرف غذاهای دارای این ترکیب از قبیل انواع توت‌ها، چغندر، چای، غلات کامل، اسفناج، سویا، مغزیجاتی مثل بادام زمینی و هندی، شکلات و سویا امکان‌پذیر است.

حذف مصرف الکل
الکل مانع جذب مایعات توسط سلول‌ها می‌شود و در عین حال با افزایش خروجی مایعات می‌تواند خطر بروز سنگ کلیه را هم بیشتر کند. با این حال اثرات سوء الکل بر روی کلیه صرفاً به افزایش احتمال تشکیل سنگ محدود نخواهد شد و این ماده با تحمیل استرس شدید بر روی کلیه‌ها امکان ابتلا به بیماری‌های کلیوی مزمن را هم دوبرابر می‌کند.

کاهش کافئین دریافتی
از موثرترین راه پیشگیری از سنگ کلیه کاهش میزان کافئین دریافتی در طی روز است؛ چرا که کافئین با افزایش میزان سوخت‌وساز می‌تواند منجر به دهیدراته‌شدن بدن شود و به این ترتیب خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که میزان ایده‌آل کافئین در هر روز برای بزرگسالان معادل با چهار فنجان قهوه است؛ البته به غیر از قهوه، نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای و شکلات هم حاوی مقادیر مشخصی کافئین هستند.

حذف نوشیدنی‌های شیرین‌شده
تحقیقات نشان می‌دهند انواع نوشیدنی‌های شیرین به ویژه مواردی که با استفاده از شربت ذرت حاوی فروکتوز تولید شده‌اند به صورت مستقیم با سنگ کلیه در ارتباط هستند؛ به همین جهت جدا از نوشیدنی‌های کافئین‌دار، مصرف فراوان شربت‌های شیرین هم می‌تواند خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد.

مصرف کافی خوراکی‌های حاوی کلسیم
با وجود اینکه عمده‌ی سنگ‌های کلیوی از جنس اگزالات کلسیم هستند، اگر مقادیر کلسیم دریافتی خود را با مصرف غذاهای حاوی این ماده‌ی معدنی از قبیل انواع لبنیات، غلات و حبوبات خاص افزایش دهید می‌توانید به کاهش خطر ایجاد سنگ کلیه و عوارض ناشی از آن کمک کنید.

مصرف حجم بالایی از غذاهای اسیدی از قبیل گوشت قرمز، گوشت پرندگان، ماهی‌ها و پنیرهای مختلف و تخم‌مرغ منجر به اسیدی شدن ادرار می‌شود که در نهایت تولید سنگ‌های اسید اوریک را به همراه خواهد داشت. با توجه به این مسئله به منظور پیشگیری از سنگ کلیه باید ترکیبات غذایی ذکر شده را به دقت و در حد متعادل مصرف کنید.

اضافه‌کردن اسیدسیتریک به رژیم غذایی
بررسی‌ها حاکی از آن هستند که در بیشتر افراد مبتلا به سنگ کلیه مقادیر اسیدسیتریک پایین‌تر از حد طبیعی آن است. به همین جهت با مصرف ترکیبات مختلف حاوی این اسید آلی از قبیل آب پرتقال، آب انبه، آب خربزه، آب لیمو و... می‌توان اقدام موثری به منظور جلوگیری از سنگ کلیه یا حتی جدا شدن سنگ‌های قدیمی انجام داد.

مصرف روانه مواد غذایی دارای ویتامین A
ویتامین A از ویتامین‌های محلول در چربی است که نقش مهمی در حفظ سلامت عمومی بدن ایفا می‌کند. این ماده‌ با تقویت رشد سلول‌ها و بافت‌های دخیل در سیستم ایمنی بدن از آن در برابر عفونت‌های جدی محافظت می‌کند؛ به همین جهت وجود مقادیر مشخصی از آن به منظور حفظ شکل مسیرهای حرکت ادرار، پیشگیری از عفونت کلیوی و بروز سنگ کلیه ضروری است.

اگر علاقه‌ای به مصرف مکمل‌های دارویی این ویتامین ندارید می‌توانید از ترکیبات زیر استفاده کنید:

هویج
زردآلو
کلم بروکلی
طالبی
کدو تنبل
نکته: مصرف مقادیر بالای ویتامین A برای بدن سمی است؛ به همین جهت باید استفاده از آن تحت نظارت پزشک و با مشورت و نظارت او انجام شود.

مصرف مکمل‌های منیزیم و B6
داروی پیشگیری از سنگ کلیه مصرف گروهی از مکمل‎ها و ویتامین‌هایی از قبیل منیزیم و B6 است که به صورت طبیعی در ترکیبات غذایی از قبیل سیب،‌ موز، انجیر خشک، کشمش، انبه، سویا و آووکادو یافت می‌شوند؛‌ با این حال اگر به هر دلیلی امکان مصرف این ترکیبات را ندارید می‌توانید به سراغ مکمل‌های دارویی آن‌ها بروید که در تمامی داروخانه‌ها یافت می‌شوند.

حذف نوشابه
اگر به بهانه‌ی هضم غذای خود به صورت مداوم نوشابه مصرف می‌کنید، سخت در اشتباه هستید و سلامت قسمت‌های مختلف بدن خود از قبیل کلیه‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهید. مطابق با بررسی‌های انجام شده مقادیر بالای فروکتوز موجود در نوشابه می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را به میزان ۲۳ درصد افزایش دهد؛ به همین جهت با حذف این نوشیدنی شیرین می‌توان خطر ایجاد سنگ کلیه را به حداقل رساند.

آب انار
آب انار ترکیبی غنی از آنتی‌اکسیدان (سه برابر بیشتر از چای سبز) است که با دفع سنگ‌ها و سموم مختلف از سیستم ادراری، سلامت کلیه‌ها را تامین و با کاهش میزان اسیدیته ادرار از تشکیل سنگ هم در آن جلوگیری می‌کند. با وجود اینکه محدودیتی برای مصرف این ترکیب جادویی و شفابخش در طول روز وجود ندارد،‌ اگر داروهای فشار خون و متابولیسم کبد مصرف می‌کنید، بهتر است در استفاده از آن حد اعتدال را رعایت کنید.

گنجاندن میوه و سبزیجات بیشتر در رژیم غذایی
میوه‌ها و سبزیجات مختلف نه تنها برای سلامت کلی بدن ضروری هستند، بلکه به منظور کاهش تشکیل و پیشگیری از سنگ کلیه هم باید در مقادیر کافی مورد استفاده قرار بگیرند. می‌توانید در صورت تمایل میوه‌های خشک یا فریزشده مصرف کنید؛ البته باید مراقب میوه‌ها و سبزیجات حاوی اگزالات باشید و تا جایی که امکان دارد مصرف آن‌ها را کاهش دهید. با این وجود می‌توان با مصرف کلسیم به همراه ترکیبات غذایی حاوی اگزالات اثرات سوء ناشی از این ماده را به حداقل رساند.

حذف مکمل ویتامین C
با مصرف مقادیر بالای مکمل‌های ویتامین C، مقداری از آن در بدن به اگزالات تبدیل و میزان دفع اگزالات از طریق ادرار افزایش می‌یابد. نتیجه‌ی نهایی این وضعیت افزایش احتمال ابتلا به سنگ کلیه است؛ به همین دلیل بهتر است به جای دریافت ویتامین C از مکمل‌های دارویی به سراغ منابع طبیعی آن نظیر انواع مرکبات و لیمو بروید؛ چرا که خطرات ذکر شده به هیچ وجه در مورد آن‌ها وجود نخواهد داشت.

نوشیدن آب کرفس
آب کرفس نوش‌دارویی است که جدا از اثرات موثر در لاغری، سموم تشکیل‌دهنده‌ی سنگ کلیه را از بدن دفع می‌کند و با پاکسازی موثر مجاری ادراری منجر به حرکت آسان‌تر سنگ‌های قبلی و دفع سریع‌تر آن‌ها می‌شود. با این وجود اشخاصی که دچار اختلال در سیستم انعقاد خون یا فشار خون پایین هستند و افرادی که می‌خواهند به زودی تحت درمان با عمل جراحی قرار بگیرند باید از مصرف این ترکیب خودداری کنند.

مصرف آبلیمو
از جمله روش‌هایی که می‌تواند در پیشگیری از سنگ کلیه موثر واقع شود اضافه‌کردن چند قطره آب لیموی تازه به آب و نوشیدن آن است. همان‌طور که اشاره کردیم لیمو ترکیبی سرشار از سیترات است که مانع تشکیل سنگ‌های کلسیمی می‌شود؛ علاوه بر این به دفع سنگ‌های کوچک و از بین بردن آن‌ها، تقویت سیستم ایمنی بدن، مهار رشد باکتری‌ها و تامین ویتامین C مورد نیاز هم کمک می‌کند.

جمع‌بندی
با وجود شیوع بالای سنگ کلیه در بین عموم افراد جامعه با استفاده از راهکارهای مشخصی که در متن مورد بررسی قرار گرفته‌اند می‌توان احتمال ابتلا به این وضعیت را تا جای ممکن کاهش داد. با این حال هر زمان که به وجود سنگ کلیه شک کردید لازم است ضمن پرهیز از خوددرمانی به پزشک مراجعه کنید و تحت نظارت او قرار بگیرید. اگر چه در بیشتر موارد با افزایش مصرف مایعات می‌توان سنگ‌های کوچک را در خانه دفع کرد، اما گاهی اوقات سنگ‌ها به علت بزرگی بیش از حد از طریق مجاری ادراری دفع نمی‌شوند و باید با جراحی آن‌ها را خارج کرد

همشهری آنلاین