پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
بسیاری از ما عادت به خوددرمانی داریم. به‌این صورت که معمولا حجم زیادی از داروهای مختلف را در خانه نگهداری می‌داریم. پس از بروز هر مشکلی نیز خود را در جایگاه پزشک قرار داده و یکی از آنها را انتخاب می‌کنیم. در حالیکه به‌باور دانشمندان حوزه پزشکی و سلامت باید از خوردن دارو اضافی خودداری کرد. متاسفانه اخیرا خطر الکی قرص خوردن کاملا عیان شده است.
خطر الکی قرص خوردن و عواقب ترسناک آن اکنون کاملا احساس می‌شود
سپتیسمی یا گندخونی زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی فرد واکنش شدیدی به یک عفونت نشان می‌دهد. این مشکل می‌تواند به‌راحتی منجر به مرگ شود. در واقع هر ساله ۱۱ میلیون نفر در سرتاسر جهان (حدود ۲۰ درصد از کل مرگومیرها) جان خود را به‌خاطر سپتیسمی از دست می‌دهند.
البته سپتیسمی فقط مختص بزرگسالان نیست. سال ۲۰۲۰ گزارشی در اخبار علمی منتشر شد که نشان می‌داد ۲.۴ میلیون نوزاد در همان ماه اول تولد خود به‌خاطر سپتیسمی فوت کرده‌اند. اکثر این مرگومیرها نیز به کشورهای جنوب صحرا آفریقا مربوط می‌شوند. اما این مسائل چه ارتباطی با خطر الکی قرص خوردن دارند؟
مشکل اینجاست که راه درمان سپتیسمی مصرف آنتی‌بیوتیک است. هرچند مصرف زیاد و یا اشتباه آنتی‌بیوتیک در سه قسمت مختلف سبب شده که باکتری‌ها و میکروب‌ها در برابر آنها مقاوم شوند. مشکل اول باور نداشتن افراد به خطر الکی قرص خوردن است. مشکل دوم به استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک در کشاورزی مربوط می‌شود. مسئله سوم نیز استفاده گسترده از آنتی‌بیوتیک‌ها در دامداری‌ها است تا خطر عفونت و ضررهای اقتصادی ناشی از آن را کاهش یابد. هرچند که این رویکرد می‌تواند ضرر قابل‌توجهی به جامعه انسانی خواهد زد.
به‌باور سازمان بهداشت جهانی نیز مقاومت آنتی‌بیوتیک یکی از مهمترین مشکلاتی است که در آینده انسان را تهدید می‌کند. در واقع پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۵۰ تعداد افرادی که به‌خاطر مقاومت آنتی‌بیوتیک جان خود را از دست می‌دهند، حتی از مجموع میزان مرگومیر سرطان و دیابت نیز بیشتر خواهد شد.
کشورهای جنوب صحرای آفریقا با ۲۳.۵ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر بیشترین آمار مرگومیر ناشی از مقاومت آنتی‌بیوتیک را در جهان دارند. به‌همین‌خاطر دانشمندان تصمیم گرفتند برای بررسی خطر الکی قرص مصرف کردن یکی از کشورهای این منطقه را بررسی کنند. نمونه‌های گرفته شده از مادران و نوزادان هفت روزه در نیجریه نشان داد که باکتری‌های موجود در بدن آنها نسبت به داروی کولیستین مقاوم هستند. این در حالی است که نه مادران و نه نوزادان آنها پیشتر این دارو را مصرف نکرده بودند.
عمق فاجعه زمانی مشخص می‌شود که بدانید کولیستین در زمره داروهای بسیار حیاتی سازمان بهداشت جهانی قرار دارد. کولیستین جزء معدود داروهایی است که هنوز می‌تواند برای کشتن باکتری‌ها و مبارزه با عفونت‌هایی همچون سینه‌پهلو تاثیرگذار باشد. با همه اینها هنوز مشخص نیست که مادران و نوزادان چطور در برابر کولیستین مقاوم شده‌اند.
برخی تصور می‌کنند که این مسئله به محیط بیمارستان مربوط باشد و برخی نیز مسئله را به جامعه ارتباط می‌دهند. هرچند که در هر صورت می‌توان خطر الکی قرص خوردن را به‌وضوح مشاهده کرد. دانشمندان در هنگام بررسی این موضوع نمونه‌های مربوط به ۴۹۰۷ نفر را بررسی کرده بودند. در این میان نیز تنها در ۱ درصد از مادران و نوزادان (۴۱ نفر) مقاومت در برابر کولیستین مشاهده شد. شاید با خود بگویید که ۱ درصد چندان میزان قابل‌توجهی نیست؛ اما این مسئله به‌خوبی بروز یه روند فاجعه‌وار را در جامعه انسانی نشان می‌دهد.
راه‌های حل مشکل مقاومت به آنتی‌بیوتیک
دانشمندان بر این باور هستند که برای حل مشکل مقاومت به آنتی‌بیوتیک باید دو رویکرد جداگانه را مورد توجه قرار داد. اول از همه اینکه باید خطر الکی قرص خوردن را به‌صورت گسترده در رسانه‌های مختلف گوشزد کرد. جوامع مختلف باید کاملا آگاه باشند که استفاده بی‌رویه از داروهای مختلف می‌تواند به فجایع بزرگ در آینده منجر شوند.
رویکرد دوم باید بر کشاورزی و دامداری سالم متمرکز باشد. به‌طورکلی میزان آنتی‌بیوتیک مصرف شده برای حیوانات حتی از انسان‌ها نیز بیشتر است. بیشتر آنها نیز نه برای درمان عفونت، بلکه برای پیشگیری از آن و رشد سریع‌تر حیوانات استفاده می‌شوند.
در سال ۲۰۱۶ گزارشی منتشر شد که نشان می‌داد باکتری‌های موجود در خوک‌های یک مزرعه در چین نسبت به کولیستین مقاوم شده‌اند. بدتر از همه اینکه این باکتری‌ها می‌توانند سایر باکتری‌ها را نیز نسبت به دارو مقاوم کنند. به‌همین‌خاطر چین استفاده از کولیستین برای کشاورزی و دامداری را به‌طور کامل ممنوع کرد. در سال ۲۰۲۲ نیز کشورهای اروپایی استفاده از آنتی‌بیوتیک در خوراک دام برای جلوگیری از عفونت را ممنوع کردند.
هرچند در سال ۲۰۲۳ مشخص شد که همان کشورهای اروپایی خوراک دام حاوی کولیستین را به کشورهای فقیر یا متوسط صادر می‌کنند. عجیب است که کشورهای اروپایی در رابطه با خطر الکی قرص خوردن هشدار می‌دهند و استفاده از کولیستین را برای دامداری‌های خود ممنوع می‌کنند؛ اما سر سوزنی عذاب وجدان برای صادرات موارد ممنوعه به کشورهایی آفریقایی آسیب‌پذیر ندارند.
در این میان برخی توصیه می‌کنند که استفاده از آنتی‌بیوتیک برای دامداری‌ها کاملا ممنوع شود. هرچند در سمت مقابل عده‌ای یادآور می‌شوند که جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ حدود ۲ میلیارد نفر افزایش خواهد یافت. در این حالت اگر از آنتی‌بیوتیک استفاده نشود، احتمالا صنایع و دامداری‌ها نتوانند پاسخگوی نیاز جمعیت جدید به گوشت باشند.
در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴ (۲۰ شهریور) جلسه مجموع عمومی سازمان ملل متحد برگزار خواهد شد. قرار است این جلسه فرصتی برای هم‌فکری سران کشورها، صنایع مختلف، موسسات مالی و سازمان‌های علمی فراهم کند تا در رابطه با مقاومت آنتی‌بیوتیک راه‌حل مناسبی ارائه گردد. در پایان باید گفت که اگرچه ایجاد محدودیت در رابطه با مصرف آنتی‌بیوتیک در دامداری‌ها در اختیار افراد عادی قرار ندارد، اما می‌تواند با اجتناب از الکی قرص خوردن خطر کمتری را متوجه خود و نسل‌های آینده کرد.