هم میهن: نزدیک به ۹ بیمارستان شیراز و یکی از بیمارستان کرج، در هفته‌ای که گذشت با بحران شدیدی روبه‌رو شدند. پرستاران آن‌ها در اعتراض به اضافه‌کار اجباری، اجرا نشدن قوانین، حقوق پایین، کار سخت و فراوان، توهین‌ها و تهدیدها، دست از کار کشیدند و در خانه نشستند. حالا تنها خواسته آن‌ها حضور رئیس‌جمهوری برای رسیدگی مستقیم به مشکلاتشان است.
اعتصاب گسترده پرستاران از روز شنبه هفته گذشته شروع شد و از روز دوشنبه به اوج خود رسید، در این مدت آن‌ها با تماس‌های متعدد نیرو‌های امنیتی، تهدید به اخراج و تشکیل پرونده‌های امنیتی مواجه شده‌اند. رئیس دانشگاه شیراز اعلام کرده که تمام پرستاران معترض اخراج می‌شوند.
نزدیک به ۹ بیمارستان شیراز و یکی از بیمارستان کرج، در هفته‌ای که گذشت با بحران شدیدی روبه‌رو شدند. پرستاران آن‌ها در اعتراض به اضافه‌کار اجباری، اجرا نشدن قوانین، حقوق پایین، کار سخت و فراوان، توهین‌ها و تهدیدها، دست از کار کشیدند و در خانه نشستند. حالا تنها خواسته آن‌ها حضور رئیس‌جمهوری برای رسیدگی مستقیم به مشکلاتشان است.
بیمارستان‌های شیراز وضعیت وخیم‌تری دارند. آنطور که گفته می‌شود در کرج، وضعیت آرام شده و تنها پرستاران بخش اورژانس بیمارستان امام علی دست به این اعتراض زده بودند، اما در شیراز حدود ۹۰ درصد از پرستاران اعتصاب کرده‌اند، اتاق‌های عمل و بخش‌های دیگر تعطیل شده‌اند و بیمارستان‌ها برای جبران نیرو دست به دامان بیمارستان‌های تهران، ارتش، ماماها، سربازان سلامت و دانشجویان پرستاری شده‌اند.
پرستاران معترض منتظرند مدیران بیمارستان‌ها با آن‌ها تماس بگیرند و خبر دهند، وضعیت درست شده، شرایط فراهم است و به بخش‌هایشان برگردند، در عوض، اما نهاد‌های امنیتی و سرپرستاران با آن‌ها تماس گرفته‌اند؛ تهدید کرده‌اند و خبر از اخراج و تشکیل پرونده و احضار داده‌اند. این‌بار، اما همه به میدان آمده‌اند؛ پرستاران رسمی، طرحی، قراردادی و شرکتی. درحالی‌که در تجمعات و اعتراضات قبلی اغلب معترضان از نیرو‌های رسمی بودند.
پرستاران بیمارستان‌های شیراز از اواخر سال گذشته وارد موج جدیدی از اعتراضات شدند، آن‌ها بار‌ها تجمع کردند، مقابل استانداری، در دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در بیمارستان‌ها و... در آخر، اما دست خالی برگشته‌اند. به آن‌ها وعده دادند و درنهایت وعده‌ها هم عملی نشد. چهار روز از اعتصاب رسمی پرستاران در شیراز نمی‌گذشت که معاون پرستاری وزارت بهداشت، از ابلاغ بخشنامه‌ای خبر داد که براساس آن تمام پرستاران از مزایای قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت بهره‌مند می‌شوند.
به گفته عباس عبادی، این تصمیم در راستای حمایت از کادر پرستاری و بهبود وضعیت معیشتی و انگیزشی همکاران گرفته شده است. همه این‌ها درحالی‌است که هنوز واکنش روشنی از سوی وزارت بهداشت نسبت به این اعتراض‌ها صورت نگرفته است. سال‌هاست که پرستاران نسبت به وضعیت‌شان اعتراض دارند، وضعیت همیشه بحرانی بوده. آن‌ها همواره مشغول تجمع و نامه‌نگاری و اعتراض و مذاکره‌اند. سازمان نظام پرستاری و خانه پرستار طرف پرستاران و معاونت پرستاری وزارت بهداشت طرف دولت.
اردیبهشت‌ماه امسال بود که در پی اعتراض‌های پیوسته، گروهی از پرستاران بیمارستان‌های شهدای تجریش تهران، بیمارستان طالقانی چالوس، بیمارستان طالقانی آبادان و پرستاران چندین مرکز درمانی یزد، با استعفای دسته‌جمعی‌شان خبرساز شدند. در همان دوره، پرستاران بیمارستان‌های گلستان و بقاییِ اهواز و بیمارستان باغملک هم اعتراض کردند، ترک کار نیرو‌های پرستاری از طرف معاونت پرستاری وزارت بهداشت هم تایید شده است؛ عباس عبادی آبان‌ماه سال گذشته اعلام کرده بود که ۲۱۰ هزار نفر در گروه پرستاری شاغلند.
عمده این افراد پرستاران زن هستند که بعد از مدتی حدود ۱۵ درصد آن‌ها به‌دلایل مختلف ازجمله سختی کار، مشکلات معیشتی یا دلایل دیگر ترک خدمت می‌کنند. در یزد و شهر‌های دیگر، با اعتراض پرستاران به شدت برخورد شد، برایشان احکام امنیتی صادر شد. در تهران یک‌نفر را اخراج کردند و چندین‌نفر با انفصال از خدمت مواجه شدند.
فراخوان جذب نیرو از ارتش
آقای «د» یکی از همین پرستاران است. او به هم‌میهن می‌گوید که اعتصاب در بیمارستان‌ها از روز دوشنبه در بیمارستان‌های رجایی، نمازی، فقیهی، چمران، قلب‌الزهرا، امیر، زینبیه و شوشتری شروع شد. برخی از این بیمارستان‌ها بزرگ هستند، مثل رجایی که ۶۰۰ تخت‌خوابی است، یا نمازی که هزارتخته است و فقیهی که ۷۰۰ تخته است. همه هم دولتی‌اند. امروز درست هفت روز از شروع اعتصابات در ۹ بیمارستان شیراز می‌گذرد.
به گفته آقای «د»، این اقدام کاملاً خودجوش بوده و هیچ لیدری نداشته. او پرستار بخش جراحی یکی از بیمارستان‌های دولتی است و می‌گوید که از یک بخش ۲۴-۲۳ نفره، ۲۰پرستار سر شیفت حاضر نشده‌اند. در مقابل، اما مدیران بیمارستان جای اینکه مقدمات بازگشت این پرستاران را فراهم کنند، از پرستاران بیمارستان‌های تهران و ارتش، ماماها و تعدادی از سربازان کمک خواسته‌اند؛ افرادی که برای فعالیت در بخش‌های درمانی صلاحیت ندارند: «به‌غیر از روز اول که سرپرستار با ما تماس گرفت، دیگر از آن‌ها خبری نشد.» او پرستار رسمی است که نزدیک به چهار سال است در این بیمارستان فعالیت می‌کند. با او از طرف نهاد‌های امنیتی تماسی گرفته نشده، اما با همکاران دیگرش تماس‌هایی داشته‌اند.
این اعتصابات تا چه زمانی قرار است ادامه داشته باشد؟ آقای «د» می‌گوید که اصلاً مشخص نیست: «در گروه‌های مجازی بیمارستان، پرستاران اعلام کرده‌اند تا زمانی که حکم‌شان تغییر نکند و وضعیت حقوق‌شان درست نشود، به شیفت‌ها بر نمی‌گردند.»
آنطور که این پرستار معترض می‌گوید، حقوق پرستاران حدود ۱۳ میلیون تومان است؛ اگر هرکدام در تاکسی‌های اینترنتی کار کنند، چندین برابر این میزان درآمد خواهند داشت: «پرستاران چطور زندگی کنند؟ خیلی‌ها حدود ۷ میلیون تومان اجاره می‌دهند، چند میلیون قسط می‌دهند. اضافه‌کاری هم اجباری است، اما هر ساعت اضافه‌کاری ۱۶ هزار و ۵۰۰ تا ۱۷ هزار تومان است. اما همین اضافه‌کاری را هم به‌موقع پرداخت نمی‌کنند.»
۹۰ درصد از پرستاران اعتصاب کرده‌اند
این بار اولی نیست که پرستاران شیراز اعتراض می‌کنند، اما نخستین‌بار است که دست از کار کشیده‌اند: «فروردین‌ماه امسال ۲۰۰ پرستار به مدیریت بیمارستان نامه نوشتیم که اضافه‌کار اجباری نمی‌خواهیم، چراکه دردی از زندگی ما دوا نمی‌کند.»
به گفته او، از سه‌سال پیش به‌طور مداوم درباره مشکلات پرستاری صحبت شده، جلوی علوم پزشکی شیراز و مقابل استانداری. اما هیچ اقدامی انجام نشد: «جلوی استانداری تجمع کردیم، به‌جای پیگیری، نیروی انتظامی وارد عمل شد. درنهایت ما را به داخل ساختمان بردند و گفتند فهرستی از خواسته‌هایتان به ما بدهید، ما هم در ۲۴ بند مطالبات‌مان را اعلام کردیم و به آن‌ها تحویل دادیم. از آن تاریخ تا الان هیچ اتفاق مثبتی رخ نداد. حتی حسن‌نیت‌شان را هم به پرستاران نشان ندادند. یک کارت رفاهی به ما دادند که ماه‌هاست گوشه‌ای افتاده و یک هزارتومان هم در آن واریز نکرده‌اند. حق مسکن‌مان یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است، اما به ما ۱۲۰ هزار تومان می‌دهند.
پرستاران این تفاوت‌ها را می‌بینند و تحت فشار قرار می‌گیرند. به ما می‌گویند که دانشگاه پول ندارد، اما یک روز از اعتصاب پرستاران که گذشت، برایمان واریزی انجام دادند. اگر پول ندارند این پول از کجا آمد؟» او تاکید می‌کند که هیچ‌کدام از پرستاران راضی به اعتصاب نیستند، حق پرسنل را بدهند، همه سر شیفت‌ها حاضر می‌شوند: «حدود ۹۰ درصد از پرستاران سر کار حاضر نشده‌اند، اما با همه این‌ها هنوز اقدامی جدی صورت نگرفته است. درخواست پرستاران شیراز این است که رئیس‌جمهوری یا معاون اول رئیس‌جمهوری به شیراز بیایند و وضعیت را پیگیری کنند. بازرسی کشور باید به این موضوع ورود کنند.»
تماس نیرو‌های امنیتی و تهدید به اخراج
آقای «ن» پرستار دیگری است که از روز دوشنبه در شیفت خود حاضر نشده و در روز‌های گذشته چندین پیام و تماس تلفنی از پرایوت نامبر یا شماره‌های ناشناس داشته است. در این تماس‌ها و پیام‌ها به او گفته‌اند که لیدر این اعتصابات است: «در یک‌ساعت، دو نفر با من تماس گرفتند و گفتند ما از امنیت استان هستیم. وقتی به آن‌ها توضیح دادم چه اتفاقاتی افتاده، گفتند که یک مقداری پول واریز شده، درحالی‌که مشکل ما تنها پول نیست. ما مشکل ۱۷ ساله داریم که همان قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است.
پرستاران در خانه بنشینند بیشتر به نفع‌شان است.» به گفته این پرستار، سوپروایزر و مترون بیمارستان هم با او و سایر پرستاران تماس گرفته و آن‌ها را تهدید به اخراج کرده‌اند: «از دانشگاه علوم پزشکی هم به پرستاران زنگ زده و گفته‌اند که به محل کارشان برگردند، دولت تغییر کرده و زمان می‌برد تا وضعیت درست شود.» او پرستار یکی از بیمارستان‌های دولتی شیراز است که می‌گوید تاکنون جلسات متعددی با استانداری، مسئولان دانشگاه علوم پزشکی شیراز و امام جمعه برگزار کرده‌ایم و فقط وعده داده‌اند.
نه‌تن‌ها وعده‌ها را عملی نکردند، بلکه توهین هم کردند: «دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در مقایسه با سایر دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، سختگیر است، در بیمارستان رجایی شیراز از هر بخش، چندین‌نفر از پرستاران انصراف داده و ترک کار کرده‌اند. نیرو‌های طرحی به بیمارستان می‌آیند و فرار می‌کنند. دلیلش هم حجم بالای کار و کمبود شدید نیروست. قرار بود ضریب ۳ را برای فوق‌العاده خاص اعمال کنند، اما ضریب نیم را برای پرستاران بخش بالین اجرا کردند. هر پرستار ۴۰ تا ۵۰ بیمار را در شیفت لانگ پوشش می‌دهد، این وضعیت نه‌فقط در بیمارستان نمازی، بلکه در بیمارستان رجایی و سایر بیمارستان‌ها هم دیده می‌شود. بعد از اعتراضات به ما گفتند که اضافه کار قبل از پانزدهم هر ماه، پرداخت می‌شود. اما این اتفاق نیفتاد و ترمیم حقوق هم که قرار بود اعمال شود با گذشته سه‌ماه هنوز اجرا نشده است.» به گفته او، تعرفه پرستاری به‌شکل کاملاً سلیقه‌ای پرداخت می‌شود، یک‌نفر ۸۰۰ هزار تومان، آن یکی ۹۰۰ هزار تومان و دیگری یک‌میلیون تومان. در شهر‌های دیگر مطالبات بسیار منظم‌تر پرداخت می‌شود، اما در دانشگاه علوم پزشکی شیراز مشخص نیست چه اتفاقی افتاده است.»
به گفته او درحال‌حاضر بیمارستان رجایی با ۴۰۰ پرسنل فعالیت می‌کند، درحالی‌که هزار پرسنل دارد. سوپروایزر و مترون جای پرستاران، شیفت می‌ایستند: «تعدادی از اتاق‌های عمل بیمارستان‌ها تعطیل شده‌اند. جراحی‌های الکتیو انجام نمی‌شود، در آی‌سی‌یو‌ها تعداد کمی پرستار حضور دارند. آنطور که گفته شده بخش حاد بیمارستان نمازی، یک تا دو پرستار دارد.»
براساس اعلام پرستاران معترض، اعتصاب‌شان تا زمانی که مشکلات حل نشود، ادامه دارد: «باید مسئولان دانشگاه علوم پزشکی شیراز و برخی از مدیران مرتبط برکنار شوند تا این وضعیت سر و سامان پیدا کند.»
حالا تکلیف بیماران چه می‌شود؟ این سوالی است که پرستار معترض درباره آن توضیح می‌دهد: «واقعاً نمی‌دانم، خواسته‌شان این است که رئیس‌جمهوری شخصاً به شیراز بیاید و با پرستاران جلسه بگذارد. آنطور که شنیده‌ایم از یزد و تهران و بیمارستان ارتش نیرو آورده‌اند. اوضاع خیلی بحرانی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. کافی است به بیمارستان‌های شیراز سر بزنید تا ببینید چه خبر است.»
دنبال لیدر اعتراضات هستند
محسن حاتمی، فعال صنفی پرستاران در شیراز است و می‌گوید که پرونده پرستاران به پلیس داده شده و آن‌ها را به‌طور مداوم تهدید می‌کنند، امنیتی کردن این ماجرا، مشکلی را حل نمی‌کند: «ما در شیراز ۱۵ هزار پرستار داریم، هنوز نشنیده‌ایم کسی را دستگیر کرده باشند، اما به‌طور مرتب با آن‌ها تماس می‌گیرند و در گروه‌ها اعلام می‌کنند اخراج‌تان می‌کنیم و برایتان پرونده امنیتی تشکیل می‌دهیم. شما اغتشاشگر هستید.»
این فعال صنفی تاکید می‌کند که شرایط بحرانی و خطرناک است، بیش از ۸۰ درصد پرستاران در خانه مانده‌اند. مسئولان باید فکری به حال این شرایط کنند. به گفته او، در یکی از بیمارستان‌ها، از ۴۵ پرستار عصرکار، تنها ۸ نفرشان در محل کار حاضر شده‌اند. ۹۰درصد آن‌ها اعتصاب کرده‌اند: «مدیران بیمارستان‌ها به شهر‌های مختلف فراخوان داده‌اند تا پرستار برایشان فرستاده شود. خبر داریم که از بیمارستان خاتم‌الانبیا تهران با هواپیما نیرو فرستاده‌اند و از بهترین رستوران‌های شیراز برایشان غذا تهیه می‌کنند. این اقدامات به‌جای حل کردن مشکلات است. آن‌ها نمی‌خواهند این خبر‌ها در سطح کشور منتشر شود. مقصر تمام این اتفاقات، مسئولان و معاونان دانشگاه علوم پزشکی شیراز و استانداری است.
حالا، اما دنبال لیدر هستند، درحالی‌که این اقدام اصلاً لیدری نداشت. خود پرستاران به این نتیجه رسیدند که دست از کار بکشند.» او می‌گوید که پدرش در این مدت مشکل قلبی پیدا کرده، او را به بیمارستان قلب الزهرا برده‌اند، اما کسی نبوده بر بالینش حاضر شود: «مدیر بیمارستان در بخش حاضر شده بود و کار پرستاران را انجام می‌داد. حاضرند از نهاد‌های مختلف نیرو بگیرند، اما مشکل نیرو‌های خودشان را حل نکنند. برخی از بیمارستان‌ها، بسیاری از عمل‌هایشان را کنسل کرده‌اند.
به گفته او حقوق پرسنل، ۱۳-۱۲ میلیون تومان است، حقوق شرکتی‌ها، اما به ۱۰ میلیون تومان نمی‌رسد: «یکی از مطالبات پرستاران، فوق‌العاده خاص است که قرار بود از سوی وزارت بهداشت پیگیری شود و به نتیجه برسد. هر یک‌ساعت اضافه‌کار ۲۰ هزار تومان است و وعده داده بودند، این تعرفه واقعی‌تر شود. حق مسکن، کمبود نیرو، تبدیل وضعیت نیرو‌های شرکتی و قراردادی هم در این دایره قرار می‌گیرد. نیرو‌های قراردادی و شرکتی و طرحی، هیچ مزایایی دریافت نمی‌کنند و باید تکلیف‌شان مشخص شود. ما قبلاً به مسئولان اعلام کرده بودیم که اگر به اعتراضات توجه نشود تبدیل به اعتصاب می‌شود. حالا هم شد.»
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفته که تمام پرستاران معترض اخراج می‌شوند. اما آن‌ها می‌گویند که چه‌کسی قرار است اخراج شود؟ کسی که سر کارش حاضر نمی‌شود؟ پرستاران می‌دانستند که ممکن است اخراج شوند، اما دیگر تحمل‌شان تمام شده بود. هر روز به تعداد اعتصاب‌کنندگان اضافه می‌شود.
شکایت دانشگاه البرز علیه نظام پرستاری کرج
بیمارستان‌های شهرستان کرج هم در روز‌های گذشته با اعتصاب گروهی از پرستاران مواجه بودند. از شنبه هفته گذشته به‌تدریج خبر‌هایی رسید که حکایت از حرکت اعتراضی گروهی از پرستاران داشت. دستمزد‌های پایین، مطالبات معوق و بی‌توجهی به خواسته‌ها، بخشی از دلایل این اعتصابات بود. آن‌ها دست از کار کشیدند و خواستار رسیدگی به مطالبات قانونی‌شان شدند. آن‌ها پیش از این در اسفندماه سال گذشته هم تجمعات اعتراضی داشتند، اما می‌گویند که صدایشان به گوش کسی نرسیده است.
وحید نصیری، معاون حقوقی نظام پرستاری کرج است و می‌گوید که ماجرا در این شهرستان متفاوت از شیراز بوده، او تاکید می‌کند که از واژه اعتصاب استفاده نشود، بلکه بخشی از پرستاران چند روزی غیبت داشتند و به محل کارشان بازگشته‌اند. او حتی نخواست از تعبیر غیبت اعتراضی استفاده کند: «اعتراض پرستاران کرج در حد اعتصاب نبود؛ پرستاران یکی، دو شیفت غیبت کردند و به محل کارشان بازگشتند. گروهی از آن‌ها پرستاران بخش اورژانس بیمارستان امام علی بودند که به‌خاطر مطالبات‌شان اعتراضاتی داشتند.»
او معتقد است که وعده برای تحقق مطالبات‌شان، بیشتر یک نوع اهانت است: «سال گذشته رئیس دانشگاه البرز به پرستاران وعده داد که مطالبات پرستاران در حد توان برآورده می‌شود. ما هم به‌عنوان نظام پرستاری کرج، با دانشگاه علوم پزشکی تعامل کردیم تا وعده‌ها عملی شود. اما دانشگاه برخلاف وعده‌اش عمل کرد.» او می‌گوید بعد از اعتراض پرستاران در بیمارستان امام علی، نظام پرستاری کرج و برخی نهاد‌ها وارد شدند و فعلاً وضعیت آرام است: «من در شهرستان کرج، تنها درباره اعتصاب گروهی از پرستاران در بیمارستان امام علی را شنیدم. مسئله در ارتباط با کرج این است که خیلی از پرستاران درصورتی‌که از وضعیت ناراضی باشند، برای کار به تهران می‌آیند. خیلی‌ها هم استعفا می‌دهند و ترک کار می‌کنند.»
به گفته او، بیمارستان امام علی دو، سه روزی درگیر این بحران بود: «تاکنون نشنیدم که برخوردی با پرستاران شده باشد، اما رئیس دانشگاه البرز از رئیس سازمان نظام پرستاری کرج با عنوان نشر اکاذیب شکایت کرده، هنوز چپزی به ما ابلاغ نشده، اما تاکید کرده‌اند برای افرادی که غیبت کرده‌اند پرونده قضایی تشکیل می‌شود.» به گفته او این بار اولی است که در شهرستان کرج چنین اتفاقی می‌افتد: «اعتصاب موضوعی سیاسی است، اما پرستاران اقدام سیاسی نکرده‌اند. آن‌ها به‌دلیل شرایط نامساعد محیط کار و تناسب نداشتن کار با حقوق غیبت کرده‌اند.»
نصیری می‌گوید که اغلب پرستارانی که غیبت کرده اند، از نیرو‌های رسمی بودند: «باید در بخش مدیریت پرستاری تغییراتی اتفاق بیفتد و در معیار‌های گزینش مدیران این بخش، بازنگری شود. متاسفانه اولین کسی که با پرستاران برخورد می‌کند مدیران‌شان هستند. نگاه به پرستاران، ارباب‌رعیتی است مخصوصاً در دانشگاه علوم پزشکی کرج.»