پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : تمام ویتامین‌ها به مرور زمان، قدرت و کارایی‌شان را از دست می‌دهند اما برخی محیط‌های خاص این روند را تسریع می‌کند.
ویتامین‌ها موادی‌اند که بدن برای عملکرد طبیعی‌اش به آن‌ها نیاز دارد. در اغلب موارد، دریافت همه ویتامین‌ها از طریق غذا امکان‌پذیر است، با وجود این گاه استفاده از مکمل‌ها اجتناب‌ناپذیر می‌شود.
مکمل‌ها حاوی انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی و بسیاری محصولات دیگرند. محصولات ویتامینی به صورت تک‌ویتامین یا ترکیبی از ۱۳ ویتامین ضروری بدن عرضه می‌شوند اما در مولتی‌ویتامین‌ها معمولا ویتامین‌ها همراه مواد معدنی و دیگر ترکیبات مفید برای سلامتی انسان، ارائه می‌شوند.
اما آیا مکمل‌های ویتامین هم تاریخ انقضا دارند؟ وری‌ول هلت در گزارشی به این پرسش پاسخ می‌دهد.
آیا ویتامین‌ها هم تاریخشان می‌گذرد؟
از نظر فنی پاسخ مثبت است.
البته سازمان غذا و داروی ایالات متحده، درج تاریخ انقضا بر بسته‌های مکمل ویتامین را اجباری نمی‌داند، اما برخی تولیدکنندگان تاریخ انقضا را روی بسته درج می‌کنند.
تاریخ انقضا روی بسته‌های مکمل تضمین می‌کند که این محصول در مدت ذکرشده، کارایی و ایمنی کامل دارد. تولیدکنندگان باید شواهدی عرضه کنند که نشان دهد ماندگاری ۱۰۰درصدی کیفیت و کارایی مکمل‌ها در مدت زمان مذکور، آزمایش شده است.
تولیدکنندگان عموما مدت زمان ماندگاری مکمل‌ها را دو سال اعلام می‌کنند، البته به شرطی که از ویتامین‌ها در بسته‌بندی اصلی خودشان و در شرایط مطلوب نگهداری شود.
برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها به میزان خاصی ویتامین نیاز است. ویتامین‌ها به عنوان مکمل برای جبران کمبودهای تغذیه که به دلیل سلایق غذایی خاص، آلرژی، یا برای جبران غذا نخوردن به اندازه کافی، استفاده می‌شوند. در نظر گرفتن تاریخ انقضا تضمین می‌کند که دوز مواد مغذی فهرست‌شده و مناسب را دریافت کرده‌اید.
عوامل موثر بر ماندگاری
تمام ویتامین‌ها به مرور زمان، قدرت و کارایی‌شان را از دست می‌دهند، اما برخی عوامل محیطی می‌توانند این روند را تسریع می‌کند.
عوامل زیادی بر عمر مفید مکمل‌ها تاثیر می‌گذارند که برخی از آن‌ها قابل کنترل‌اند، اما برخی قبل از آنکه این محصولات به قفسه مواد غذایی شما برسند، تاثیرشان را گذاشته‌اند.
بخشی از اثربخشی ویتامین‌ها در روند تولید از دست می‌رود و نگهداری و ذخیره‌سازی نادرست آن‌ها چه در مرحله تولید، چه فروشگاه یا خانه می‌تواند ماندگاری این مواد مغذی را کاهش دهد.
قرار گرفتن این مکمل‌ها در معرض اکسیژن، نور، رطوبت و دما از عمر مفید آن‌ها می‌کاهد اما دما یکی از مهم‌ترین عوامل به شمار می‌رود.
ویتامین‌هایی که در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری می‌شوند، نسبت به ویتامین‌هایی که در دماهای بالاتر نگهداری می‌شوند، مواد مغذی کمتری از دست می‌دهند. نتایج مطالعه‌ای نشان داد که نگهداری مکمل‌های مایع ویتامین دی در دمای ۲۵ درجه در مقایسه با دمای ۴۰ درجه، اثربخشی آن را بیشتر حفظ می‌کند.
نوع و شکل ویتامین هم بر ماندگاری آن تاثیر می‌گذارد.
ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین آ و ویتامین ئی به نور و اکسیژن حساس‌ترند و در این شرایط سریع‌تر تجزیه می‌شوند. ماندگاری ویتامین‌های محلول در آب مانند ویتامین‌های گروه ب و ویتامین ث به نوع ویتامین و شرایط نگهداری بستگی دارد. برای مثال ویتامین ب۱ در شرایطی که سطح پی‌اچ (PH) افزایش می‌یابد، قدرتش را از دست می‌دهد و پایداری‌اش کمتر می‌شود. ویتامین ث هم در برابر اکسیژن، نور، گرما و همچنین دما و مدت نگهداری، حساس‌تر است.
ویتامین‌های به شکل جامد مانند قرص‌ها، پودرها، و کپسول‌ها از ویتامین‌های مایع ماندگارترند. محصولات جویدنی و قرص‌های ویتامین هم از مایعات پایدارترند اما سریع‌تر از کپسول‌های مکمل تجزیه می‌شوند.
نگهداری محصولات ویتامینی مایع به‌مراتب دشوارتر است و بیشتر مستعد از دست دادن خاصیتشان‌اند.
توصیه‌ها در مورد ماندگاری ویتامین‌های مایع بازشده متفاوت است و بسیاری از تولیدکنندگان برای مصرف ویتامین پس از باز کردن آن چارچوب زمانی ارائه نمی‌دهند. با این حال، ویتامین مایع بازشده باید طی یک سال استفاده شوند. این مدت زمان برای کودکان و نوزادان ۱۰ ماه است.
آیا مصرف ویتامین‌های تاریخ‌گذشته بی‌خطر است؟
شواهدی که نشان دهد مصرف ویتامین‌های تاریخ‌مصرف گذشته آسیب می‌زند، محدود است. البته برخی ویتامین‌ها می‌توانند کپک بزنند و مصرف ویتامین‌های کپک‌زده قطعا مضر است.
مصرف ویتامین‌های تاریخ مصرف گذشته ممکن است بی‌خطر باشد اما آنقدر موثر و اثربخش نخواهد بود و با منقضی شدن این مکمل‌ها اثربخشی آن‌ها کاهش می‌یابد. بنابراین بهتر است ویتامین‌هایی را که تاریخ مصرفشان تمام شده است، کنار بگذارید و سراغ محصولات جدید بروید.
اثربخشی واقعی مکمل‌ها تنها در آزمایشگاه‌ها مشخص می‌شود، اما می‌توانید نکاتی را در نظر داشته باشید. قبل از مصرف ویتامین ظاهر و بوی آن را بررسی کنید، به‌خصوص اگر نزدیک به تاریخ انقضا یا بعد از آن باشد. کدر شدن رنگ مکمل‌ها، تَرک‌ها یا سایر تغییرات بافتی به این معنی است که مدت زمان مصرف محصول تمام شده است. ویتامین‌های مایع هم ممکن است بوی بدی بدهند، رنگشان تغییر کند یا حباب‌هایی در آن‌ها ایجاد شود. هر ویتامینی را که بو یا ظاهرش تغییر کرده است، با خیال راحت دور بریزید.
برای نگهداری از مکمل‌های ویتامین آن‌ها در جای خشک و خنک و دور از نور نگهداری کنید. طبق مطالعات، داروهایی که در مکان‌های خشک، خنک، تاریک و به‌درستی نگهداری می‌شوند، تا پنج سال یا بیشتر پس از تاریخ انقضا ۹۰ درصد اثربخشی دارند.
قرار دادن ویتامین‌ها در برابر نور و در محیط مرطوب هم اثربخشی ویتامین‌ها را کاهش می‌دهد. برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض اکسیژن ویتامین‌ها را در ظرف دربسته نگهداری کنید و ویتامین‌های مایع را هم در یخچال بگذارید.