خانم‌ها باید به کدام بیماری‌ها حساس باشند؛جراح بیماری‌های زنان پاسخ می‌دهد

فارس:استاد بیماری‌های زنان و فلوشیپ لاپارسکوپی درباره مهمترین بیماری‌های زنان توضیح داد.
امروزه نقش تاثیرگذار خانوادگی و اجتماع زنان در جامعه بر کسی پوشیده نیست از این رو زنان به عنوان رکن اصلی خانواده و نقش تعیین کننده‌ای که در حفظ سلامت، پویایی و تحکیم خانواده دارند و سلامت روحی و جسمی زنان در جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است.

زنان به دلیل تغییر سطح هورمون‌ها، تغییرات ژنتیکی و ساختاری ممکن است بیشتر در معرض برخی بیماری‌ها قرار بگیرند، آشنایی با بیماری‌های شایع زنان و داشتن اطلاعات کافی در مورد علت بروز آنها می‌تواند در روش پیشگیری و درمان آنها بسیار مؤثر باشد.

برای آشنایی با برخی بیماری‌های شایع در زنان با «ابوالفضل مهدی زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران و فلوشیپ لاپارسکوپی»به گفت‌وگو نشستیم.

چرا زنان دچار آندومتریوز می‌شوند؟
آقای دکتر! در خصوص آندومتریوز و علل بروز این عارضه توضیح دهید؟

آندو متریوز یعنی بافت مخاط داخل رحم خارج از رحم است و متاسفانه تغییرات زیادی ایجاد کرده و نازایی ایجاد می‌کند. آدنومیوز مخاط رحم داخل عضله رحم می‌رود و رحم را از نظر باروری دچار مشکل می کند.اینها درمان‌های طبی و جراحی دارند.بسیاری از آدنومیوزها با فیروم‌های رحم و بسیاری با آندو متریوز همراه هستند؛یعنی این سه بیماری که مشکلات زیادی برای ناباوری ایجاد می کنند ممکن است همزمان در یک فرد وجود داشته باشد.

آدنومیوز نازایی خیلی زیادی می‌دهد. گاهی در آدنو میوز مجبور به جراحی رحم می‌شویم و شخص ممکن است رحم اجاره‌ای استفاده کند.

آقای دکتر !آیا آندومتریوز درمان پذیر است؟

آندو متریوز یک بیماری ژنتیکی است؛ یعنی یک زمینه ژنتیک در شخص وجود دارد که با محیط به خصوص مواد سمی چه در هوا و غذا و به خصوص ظروف پلاستیکی این بیماری را تشدید می‌کنند.برای همین امروزه آندو متریوز خیلی زیاد شده است اما در کل زمینه بیماری زمینه ارثی است. ممکن است دو خواهر دو قلو هر دو داشته باشند.

آندومتریوز از ابتدای بلوغ شروع می‌شود و معمولا دخترانی که دردهای قاعدگی بسیار زیادی دارند را باید غربالگری کنیم و درمان کرده تا پیشرفت نکند؛ چون بیماری در ابتدا در نقاط ریزی در لگن گرفتار می‌کند و بعد رحم را در گیر کرده و در آن کیست‌های بزرگی ایجاد می‌شود.

آندومتریوز عامل ناباروری
لوله‌های رحم را می‌بندد و روی روده می‌نشیند و روده و حالب را تنگ می‌کند و کلیه را از کار می‌اندازد و بیماری است که پیشرفت می‌کند. حدود 10 درصد از زنان در دوران باروری و سنین 18 تا 45 سال مبتلا هستند و کیفیت زندگی شان پایین است و باروری آنها را دچار مشکل می‌کند. ما به عنوان فلوشیپ‌های لاپاراسکوپی و فلوشیپ‌های ناباروری این افراد را درمان می‌کنیم و بعد به متخصصان نازایی ارجاع می‌دهیم تا فرد را وارد سیکل * برده و باردار شوند.

آدنومیوز نیز همین است؛ یعنی یک آندو متریوز داخلی است؛ یعنی خود بافت رحم خراب می‌شود و می‌تواند با آندومتریوز و فیبروم همراه شوند و همه اینها سبب ناباروری می‌شوند.

آقای دکتر! آندومتریوز در اثر عوامل غیر ژنتیک ایجاد می‌شوند و چقدر درمان پذیر است؟

بیماری ژنتیک درمان قطعی ندارد. معمولا خانم‌هایی که یائسه می‌شوند بیماری خاموش می‌شود و اگر جراحی شوند و رحم برداشته شود بیماری خاموش می‌شود.البته خانمهایی داریم که بعد از یائسگی نیز بیماری شان ادامه پیدا کند و درمان قطعی مثل آپاندیسیت نیست که آن غده را برداری و تمام شود؛ بلکه قابل کنترل است و ممکن است در زمان یائسگی این بیماری ضعیف شده و حتی از بین برود.

نشانه‌های آندومتریوز
فرد از بلوغ تا یائسگی دردهای بسیار زیادی دارد و بعد از ازدواج زمان رابطه با همسر یا دفع مدفوع درد شدیدی داشته و در ادرار کردن مشکل دارد.این وضعیت متاسفانه گاهی منجر به جدایی زن و شوهر می‌شود؛به خصوص ناباروری زن. این بیماری خیلی دیر تشخیص داده می‌شود و از زمان بلوغ شروع می‌شود و دردهای قاعدگی شدیدی دارد.

برخی دخترها در اثر درد آندومتریوز درد بسیار شدیدی دارند و حتی نمی‌توانند به مدرسه بروند و باید تحت درمان قرار گیرند و نزد متخصص زنان درمان دارویی را انجام دهند؛ اما وقتی روده و حالب را گرفتار کرد باید جراحی شود.

آقای دکتر! ابتلا به آندومتریوز چه نشانه و تظاهرات بالینی دارد تا یک دختر به آن حساس شود؟

درد قاعدگی بهترین علامت است؛ این افراد کلافه هستند و سرم تزریق می‌کنند و مسک می‌خورند. وقتی درمان شروع می‌شود وضعیت عادی می‌شود و درمان دارویی، رشد بیماری را کند می‌کند.

چرا دختران باید زودتر ازدواج کنند؟
ما معمولا خانم‌های جوانی را که آندومتریوز دارند تشویق می‌کنیم زودتر ازدواج کنند و وقتی ازدواج کردند تشویق به بارداری می‌کنیم.ابتدایی که آندومتریوز خفیف است و درمان دارویی انجام می‌شود خانم باردار می‌شود اما وقتی سن خانم بالا می‌رود به مشکل بر می‌خورد.الان سن ازدواج بالا رفته و افرادی که دیر ازدواج کرده و باردار می‌شوند دچار مشکل می‌شوند.

فیبروم رحمی چه بیماری است؟
در خصوص فیبروم رحمی توضیح دهید که این بیماری چه ویژگی دارد و در کدام افراد ایجاد می‌شود؟

این یک بیماری شایع در خانمهاست و سه نوع بوده؛ یا در فضای رحم است یا در ماهیچه یا در بیرون رحم وجود دارد.ژمعمولا خانم‌ها از 35 -40 سال به بالا اکثر این بیماری را دارند، اما در بعضی داخل رحم است و خون‌ریزی زیادی می‌کند؛ بیمار نزد ما می آید و باید جراحی شود.

برخی فیبرومها خیلی بزرگ می‌شوند که باید جراحی شوند.خانم‌هایی که ناباروری داشته و فیبروم متعدد دارند ابتدا باید فیبروم برداشته شود. البته قبل از جراحی چه فیبروم و چه آندومتریوز؛ توصیه می‌کنیم دخترخانم ها تخمک خود را فریز کنند و اگر همسر دارند جنین را فریز کنند تا بانک ذخیره‌ای داشته باشند تا زمانی که قصد بار داری داشتند یک ذخیره داشته باشند.فیبروم مثل آندومتریوز برای ایجاد بارداری خیلی اذیت نمی‌کند. خیلی از خانم‌هایی که باردار هستند نمی‌دانند که فیبروم هم دارند.

ضررهای سنگین دیر ازدواج کردن
آقای دکتر!در خصوص بالا رفتن سن ازدواج توضیح دهید چه ضررهایی برای فرزند آوری به همراه دارد؟

در مورد سن ازدواج، خانمها زمان طلایی باروری شان تا 35 سالگی است و از این سن به بعد مرتب هم ذخیره تخمک شان کم می‌شود و هم کیفیت پایین می‌آید. از سن 35 سالگی سقط جنین و زایمان زودرس زیاد می شود.بیماری‌های جنین نیز زیاد می‌شود و به خانمها همیشه توصیه داریم که هر تعداد فرزند می‌خواهند طوری تنظیم کنند تا سن 35 سالگی باردار شوند. البته باید تبلیغ صورت گیرد. الان از قانون جوانی جمعیت صحبت می‌شود و بسیاری از خانمها نمی‌دانند و فکر می کنند تا سن 60 سالگی نیز می‌توانند باردار ‌شوند.

برای نمونه سن دختری بالاست و هنوز ازدواج نکرده است؛ وقتی نزد ما می‌آید حداقل می‌گوییم تخمکی که کیفیت دارد را فریز کند. اگر همسر دارد نیز جنین را فریز کند.حتما دیر ازدواج کردن در ناباروی نقش دارد و هرچه سن خانم بالا برود شانس اینکه بچه نقص جنینی داشته باشد زیاد است.

در کدام سنین می‌توان تخمک را فریز کرد؟
در خصوص ذخیره سازی و فریز کردن تخمک توضیح دهید یک خانم در چه سنی می‌تواند انجام دهد؟

در همه سنین می‌شود اما بازهم تخمک با کیفیت خوب تا سن 35 سالگی است؛ یعنی اگر دختری تا سن 30 سالگی است و قصد ازوداج ندارد و مثلا درس می خواند و هر مشکل دیگری دارد؛ می‌گوییم از سن 30 سالگی به بعد برو تخمک خود را فریز کن.برخی ازدواج کردن اما نمی خواهند الان بچه دار شوند؛ما آنها را تشویق می‌کنیم بچه دار شوند اما اگر نمی‌خواهند، جنین فریز کنند؛ یعنی تخمک خانم را با اسپرم همسر لقاح انجام می‌دهند و جنین حاصل را فریز کرده و نگهداری می‌کنند.چه مدت می‌توان جنین را فریز کرد؟ مدت زیادی؛ البته تا 5 سال کیفیت خوبی دارد.

متخصص نازایی درجه کیفیت جنین را به فرد می‌گوید؛ اما آنچه مهم است این موضوع که مثلا آیا کسی که ازدواج کرده نمی‌تواند دانشگاه برود؟ ازدواج و بچه دار شدن خیلی خوب است و این موضوع را باید خانواده و دختران و پسران بدانند و اینکه دقت کنند نمی‌توانند در هر سنی که می‌خواهند بچه دار شوند.