پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
محدود کردن شبکههای ارتباطی مجازی پرمخاطب، اگرچه تصور میشد با جایگزینها قابل عبور خواهد بود اما تجربه چندسال اخیر به دولت و نهادهای حاکمیتی نشان داد که هنوز جایگزین مناسبی برای آنها ندارند و مردم نیز از داخلیهای استقبال نمیکنند. همین مسئله باعث شد مراکز تصمیم گیر در این حوزه به سوی ایجاد بسترهای مشابه بروند اما مشخص نیست این بسترها چقدر امنیت بازم برای استفاده روزمره را دارند.
به جهت بررسی موضوع فوق «انتخاب» گفتگویی انجام داده با میلاد نوری،برنامه نویس، که در ادامه مشروح آنرا میخوانیم:
*صحبت از اجازه به پلتفورمهای فیلترشده به شکل حاکمیت پذیر برای شبکه های اجتماعی پرمخاطب است؛این ادعا،تکرار همان تجربه تلگرام طلایی و نمونه های پرخطر از شبکه های اجتماعی است؟
متن و جزییات مصوبه جدید هنوز به صورت کامل منتشر نشده و در دسترس نیست. اما این مصوبه صحبت از ارائه خدمات سکوها و خدمات پرکاربرد خارجی در قالب «پوسته» است. احتمالا منظور از سکوهای پرکاربرد، سرویسهای فیلتر شده است. چرا که سرویسهای فیلتر نشده به صورت عادی در دسترس کاربران قرار دارند. منظور از پوسته هم ارایه نسخههای غیررسمیست که با واسطه به سر ویسدهنده اصلی متصل شود و احتمالا در این لایه فیلترینگ محتوا و عدم دسترسی به موضوعات مورد نظر اعمال خواهد شد. چیزی مشابه تلگرام طلایی و نسخههای غیررسمی تلگرام که پس از فیلترینگ تلگرام به تعداد آنها افزوده شد.
*تکرار چنین تجربه ای چه خطراتی میتواند برای امنیت کاربران داشته باشد؟
چنین کاری باعث میشود اطلاعات کاربرهای یک پلتفرم، علاوه بر سرورهای اصلی سرویسدهنده خارجی، در سرورهای واسطه هم ذخیره شود که این مورد حریم خصوصی و حقوق کاربر ر ا به شدت نقض میکند و باعث میشود امنیت اطلاعات کاربر در معرض خطرهای مختلفی باشد. چنانچه در تجربههای گذشته مرتبط با تلگرام و هک شدن برخی از این پوستهها، حجم قابل توجهی از اطلاعات کاربرهای تلگرام افشا شد.
*اجازه به چنین ساختارهایی با چه هدفی انجام می شود؟
احتمالا یکی از دلایل روی آوردن به چنین روشی، کنترل گردش اطلاعات و... است. اما ممکن است انگیزههای اقتصادی در این بین هم بیتاثیر نباشد. چنانچه بعضی نسخههای معروف پوستههای غیررسمی تلگرام، بیتوجه به اجازه کاربر، با مقاصد تجاری کاربر را به صورت ناخواسته به عضویت کانالها در میآوردند.
*در کشورهای دیگر که فیلترینگ مشابه ما دارند هم چنین تجربه ای انجام شده است؟
سایر کشورها مانند چین، سعی کردهاند کپیهای نسبتا با کیفیتی از نمونهها مورد نیاز کاربرها بسازند و شاید در این زمینه موفق هم بودهاند. اما در این مورد باید جمعیت کاربرهای اینترنت هر کشور هم مد نظر قرار داد. با توجه به جمعیت بسیار بالای کاربرهای اینترنت در چین، شاید توسعه و ساخت هر سرویسی (موتور جستجو، سرویس ایمیل، شبکه اجتماعی، پیامرسان و...) اقتصادی و درآمدزا باشد. اما با توجه به جمعیت بسیار کمتر کاربرهای اینترنت در ایران، ساخت خیلی از این سرویسها از نظر اقتصادی به صرفه نیست و مطابق تجربه موتورهای جستجو، ایمیل و پیامرسان ملی، این سرویسها همواره از نظر مالی متکی به دولت باقی خواهند ماند. موضوع مهمی که یکی از دلایل بسیار مهم عدم استقبال کاربرهای ایرانی از سرویسهای پیامرسان و... داخلیست.
*کاربران دراین پلتفورم ها چه اقداماتی برای حفظ امنیت خود می توانند انجام دهند؟
تنها راهکار حفظ امنیت اطلاعات، عدم استفاده از پوستههای واسطه و غیررسمیست. در غیر این صورت نمیتوان مرزی برای میزان ریسک و مخاطرات این روش متصور بود.
نکته مهم دیگر اینکه احتمالا تصمیمگیران این موضوع، به تجربه تلگرامهای تکیه کردهاند. غافل از اینکه تلگرام یک سرویس اوپن سورس (کد باز) است و اجازه استفاده از سورس کدهای خود و ساخت نمونههای مشابه را داده بود. چنانچه نسخههای اولی روبیکا هم به صورت کامل از سورس تلگرام استفاده کرده بود. اما سایر پلتفرمها و سرویسهای مورد نظر خارجی مثل اینستاگرام و...، از نظر فنی اصلا اجازه چنین کاری را نمیدهند و چه بسا پس از اجرای چنین موضوعی، جلوی آن را بگیرند.