پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
کاهش تنش میان ایران و آمریکا می‌تواند بر سرنوشت غزه نیز اثرگذار باشد. اگرچه هنوز آینده این جنگ مشخص نیست و سطح تنش در غزه بسیار بالاست. اسراییلی‌ها به دنبال حمله به رفح هستند؛ فلسطینی‌ها نیز ضمن حفظ مقاومت، گفته اند اسرای اسراییلی بدون کسب امتیاز و پایان جنگ آزاد نمی‌شوند.
به جهت بررسی موضوع فوق گفت و گو کردیم با محمدعلی سبحانی، دیپلمات سابق و مدیرکل میز خاورمیانه وزارت خارجه در دوره اصلاحات، که در ادامه مشروح آن را می‌خوانیم:
با توجه به فروکش کردن تنش میان ایران و آمریکا، منطقه به سوی مذاکره و حل بحران غزه پیش می‌رود؟
مسأله غزه و شرایط منطقه به قدری پیچیده است که پیش‌بینی دقیق و نزدیک به واقعیت درباره آن مشکل است. بازیگران اصلی این صحنه در یک طرف اسراییل و آمریکا و در طرف دیگر کشور‌های عربی و اسلامی و به طور مشخص ایران است.
اسراییلی‌ها به دنبال تغییر معادله هستند و آن معادله چیزی است که در آن حماس وجود خارجی ندارد؛ بنابراین اگر ایران و آمریکا بتوانند در یک فضای خوب قرار بگیرند، همانطور که نشانه‌هایی از آن را بعد از شعله ور شدن آتش اخیر مشاهده کردیم، اگر این اتفاقات تبدیل به روندی شود که عراقی‌ها بتوانند ایران و آمریکا را به یکدیگر نزدیک کنند و تحولات اخیر را روی میز بیاورند، به این سؤال شما می‌توان مثبت نگاه کرد و نهایت به یک آتش بس رسید.
طرف فلسطینی ۲۰۰ اسیر دارد و اسراییلی‌ها نیز کشتار و جنایت را دنبال می‌کنند. با وجود اینکه مردم غزه مقاوم هستند، اما شرایط برای آن‌ها بسیار سخت است. اینکه گمان کنیم مسأله غزه به یک راه حل سریع برسد، صحیح نیست. البته باید با کشور‌های عربی بیشتر گفتگو کنیم و با کشور‌های اسلامی و کنفرانس اسلامی را نیز فعال‌تر کنیم.
ما دیپلماسی با کشور‌های اسلامی را باید فعال کنیم. با وجود اینکه شرایط مناسبی وجود دارد، اما سفیر در سازمان کنفرانس اسلامی نداریم. از طرفی دنبال برگزاری این کنفرانس هستیم، اما از داشتن سفیر محروم هستیم. ما باید با کشور‌های عربی گفتگو کنیم و یک فضایی ایجاد شود که تمام کشور‌های اسلامی و عربی به یک طرح مشترک نزدیک شوند و یک فشار منسجم را برای کاهش جنایت در غزه انجام دهیم.
کاهش تنش میان ایران و آمریکا در این روند بسیار مؤثر است؛ این اتفاق برای از سرگیری گفتگو‌های قبلی در چارچوب مسائل تحریمی هم می‌تواند ما را کمک کند.
بایدن این نگاه را دارد که شرایط از این بحرانی‌تر نشود و اگر امکان پایان بحران غیرممکن است، اما کاهش آن صورت بگیرد.
گام بعدی میان ایران و آمریکا مذاکره است یا تنش یا سکوت؟
طبیعتا آنچه مطلوب‌تر است کاهش تنش است. اینکه ما سکوت کنیم اصلاً منطقی نیست؛ مشکلات خودمان در داخل کشور و رفتار آمریکا در منطقه و رفتار اسراییل در منطقه، مشکلاتی است که امکان سکوت درباره آن وجود ندارد. ما یا باید به سمت تنش بیشتر برویم یا به سمت کاهش تنش و گفتگو حرکت کنیم. به نظر من تنش با امریکا از این بالاتر نمی‌رود.
خاورمیانه پس از این جنگ شاهد کاهش حضور آمریکا خواهد بود یا سایه تنش در منطقه باقی می‌ماند؟
احتمال کاهش حضور آمریکایی‌ها در منطقه یک احتمال غیرواقعی است. شاید آمریکایی‌ها تغییراتی در ترکیب نیرو‌هایشان در برخی مناطق بدهند. به رغم انکه نیرو‌هایشان آسیب‌پذیر شده‌اند، اما با توجه به وضعیت اسراییلی‌ها آمریکایی‌ها به فکر کاهش حضور در منطقه نیستند.
تحقق ایده دو کشوری چقدر محتمل است؟ و موضع بازیگران منطقه‌ای در این باره چیست؟
تکلیف اعراب مشخص است. آن‌ها دنبال صلح بودند تا تنش و جنگ با اسراییل پیش نیاید. حکومت‌های عربی هرچه با اسراییل جنگیدند دستاوردی نداشتند، اما مصری‌ها معتقدند صلح با اسراییل باعث شد برخی زمین‌هایشان را پس بگیرند. مطلوب اعراب این است که فلسطینی‌ها را در این صحنه راضی کنند. تشکیل دو دولت از موارد بسیار مشکلی است که ده‌ها سال است دنیا به دنبال انجام آن است. از سال ۱۹۶۷ دنبال تشکیل دو دولت در مرز‌های مشخص شده هستند. در این همه جنگ و صلح، ایده دو دولت محقق نشده است.
پیش نیاز اول پذیرفتن ایده از سوی اسراییل است که در عمل همیشه مانع روند صلح بوده است. در صلح اسلو، چهار کمیته کنار آن تشکیل شد و یکی از آن‌ها به بحث موضوع قدس و حاکمیت رسیدگی می‌کرد، اما هنوز شهرک‌سازی ادامه دارد. همه می‌دانند که اسرائیل دنبال صلح نیست. در طرف فلسطینی‌ها هم یک تفکر وجود ندارد. مقدمه تشکیل دو دولت پذیرفتن اسراییل به صورت واقعی است و پس از آن فلسطینی‌ها نیز به یک تفکر واحد برسند؛ بنابراین دست یافتن به این ایده در آینده نزدیک امکان‌پذیر نیست. مگراینکه شرایط خوب شود و اسراییل، فلسطین، اروپا و آمریکا به یک طرح جدی و قابل اجرا برسند.