پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : مهر: امام موسی صدر در سخنرانی خود ضمن بررسی تاریخی سالروز مبعث پیامبر (ص) به نحوه نزول قرآن، رویدادهای إسرا، معراج و نیز اهمیت بیت‌المقدس پرداخته است.
امروز عید مبعث یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان جهان است. نوشته پیش رو گزیده‌ای است از سخنرانی امام موسی صدر با نام «مبعث، إسرا، معراج و بیت‌المقدس» که در جلد یازدهم مجموعه «گام به گام با امام» درج شده است.
امام موسی صدر در این سخنرانی ضمن بررسی تاریخی سالروز مبعث پیامبر (ص) به نحوه نزول قرآن، رویدادهای إسرا، معراج و نیز اهمیت بیت‌المقدس پرداخته‌اند و با بیان سِرّ تقارن این سه رویداد، تأکید می‌کند که ریشه یکتاپرستی آن‌چنان که یهودیان مدعی‌اند، دین یهود نیست و سنگ بنای آن را حضرت ابراهیم (ع) گذاشته و قرآن کریم او را مؤسس اسلام و پدر انبیای بزرگ می‌نامد. در این سخنرانی، ایشان، همچنین، بر لزوم دفاع از اسلام و بیت‌المقدس تأکید می‌کند. در این بخش به موضوع مبعث، إسرا، معراج پرداخته‌اند.
محمد (ص) و نزول قرآن
امروز روز مبعث است، نقطه شروع اسلام و آغاز نزول قرآن کریم. دلم می‌خواهد برای روشن‌تر شدن مطلب بگویم که نزول قرآن به دو گونه بوده است؛ یکی به صورت یکباره که در قرآن از آن به «انزال» تعبیر می‌شود، مثل «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» و «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِمُّبَارَکَةٍ» و «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ.» یعنی نزول یکباره بر قلب پیامبر در ماه رمضان بوده است. بعد از آنکه انزال قرآن تمام شد و آیاتش استوار شد، نوبت تنزیل و تفصیل رسید. همان‌طور که می‌دانید، تنزیل در لغت یعنی نزول تدریجی و ترتیبی. بنابراین، قرآن از این روز، مبعث، به مدت ۲۳ سال به صورت تدریجی نازل شد تا برای مردم خوانده شود. و به همین سبب است که امروز را روز مبعث و شب نزول قرآن را لَیْلَةِ الْقَدْرمی‌نامیم، بدون اینکه میان این دو منافاتی دیده شود. به این شواهد قرآنی توجه کنید «کِتَابٌ أُحْکِمَتْ آیَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَکِیمٍ خَبِیرٍ.» یعنی دو بار نازل شده؛ یک بار تحکیم شده و بار دیگر تفصیل داده شده است. آیۀ دیگر آیه‌ای است که اشاره دارد بر اینکه پیامبر پیش از آنکه دستور بیان و قرائت قرآن به او برسد، از محتوای آن باخبر بود «لَا تُحَرِّکْ بِهِ لِسَانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ. إِنَّ عَلَیْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ. فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ. ثُمَّ إِنَّ عَلَیْنَا بَیَانَهُ.» با این توضیح، فلسفۀ اینکه سالروز مبعث پیامبر (ص) و آغاز رسالت آن حضرت را جشن می‌گیریم، مشخص شد.
محمد (ص) و إسرا
اما اسرا، یعنی سیر کردن در شب که خداوند در شبِ چنین روزی نصیب پیامبرش کرد. این واقعه در قرآن کریم این‌طور آمده «سُبْحَانَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الاقْصَی الَّذِی بَارَکْنَا حَوْلَهُ.» و هدف از این اسرا چنین بیان شده «لِنُرِیَهُ مِنْ آیَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ البَصِیرُ.»
محمد (ص) و معراج
در مورد معراج هم در سورۀ نجم آیات بسیاری هست. قرآن هدف از معراج را این‌طور بیان می‌کند «فَأَوْحَی إِلَی عَبْدِهِ مَا أَوْحَی. مَا کَذَبَ الْفُؤَادُ مَا رَأَی. أَفَتُمَارُونَهُ عَلَی مَا یَرَی.» و بعد از چند آیه می‌گوید «لَقَدْ رَأَی مِنْ آیَاتِ رَبِّهِ الْکُبْرَی.» در شب اسرا خداوند جسم بنده‌اش، محمد (ص) را شبانه از مکه تا مسجدالاقصی و از آنجا تا جاهایی که جز خودش کسی نمی‌داند، سیر داد تا به او وحی کند و از نشانه‌های بزرگ پروردگارش ببیند.
سِرّ تقارن مبعث و معراج و إسرا
همان‌طور که می‌دانید، مبعث نقطه آغاز و حرکت اسلام است و اسرا، یعنی انتقال پیامبر (ص) از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی. و این یعنی توسعه و گسترش و شمولیت اسلام و تصدیق دیگر پیامبران «لانُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِن رُسُلِه.» و وارث ادیان آسمانی بودن و مقدس شمردن و محترم داشتن سایر ادیان و مرتبط دانستن آن‌ها با یکدیگر.
بنابراین، توسعه و گسترش اسلام و تصدیق پیامبران و تأیید ادیانِ آنان، در یک روز جمع شده است. در بعضی از آیاتِ سورۀ اسرا به طور صریح بر احترام اسلام نسبت به همه ادیان تأکید شده است: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ هَادُواْ وَالنَّصَارَی وَالصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الاخِرِ وَعَمِلَ صَالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ.» این آیه اعتراف و تأییدی است بر اینکه همة ادیان از طرف خداست و ما بین پیامبران او هیچ فرقی نمی‌گذاریم.
معراج یعنی بلندنظری انسان، یعنی عروج انسان به آسمان و وصال با خدایش. این واژه، عبدالله، را قرآن در جریان اسرا و معراج تکرار می‌کند. می‌گوید: «بندۀ خود را از مسجدالحرام به مسجد الاقصی سیر دادیم»، «بنده خود را به آسمان عروج دادیم»، «خدا به بنده خود وحی کرد.» با تکرار این واژه حقیقت انسان را نشان می‌دهد. نمی‌گوید محمد (ص) بشر نیست، اگرچه او سرور همه انسان‌هاست. می‌گوید «أسری بِعَبدِهِ.» می‌خواهد مسیر و روش و رسالت ما را مشخص کند و بر اینکه پیامبر (ص) رهبر ما و الگوی نمونه زندگی ماست، تأکید کند. مسیر ما از بعد مادی از این شهر به آن شهر است و از بعد آسمانی به سوی خداست. این خط و مسیر ماست. اسلام مجموعه‌ای است از این سه عنصر، یعنی مبعث و اسرا و معراج و با تقارن این سه، اسلام حقیقی شکل می‌گیرد و با نبود یکی از این‌ها بقیه هم معنایی نخواهند داشت. این‌ها خلاصه‌ای بود از شرح و تبیین این سه مناسبت.
زندگی کردن با مبعث یعنی تکریم تعالیم اسلام و عمل به آن‌ها. زندگی کردن با اسرا، یعنی همراهی با پیامبر (ص) در این سفر و تقدیس مبدأ و مقصد این سفر و میان این دو فرقی قائل نشدن. زندگی کردن با معراج، یعنی به یاد آوردن بلندنظری انسان و آسمانی بودن او و آن بعد از ابعاد انسان که با پیامبر (ص) حرکت می‌کند و در راه و مسیر رسالت آن حضرت قدم برمی‌دارد.