ایسنا: سیدمحمد هاشمی، قائم مقام و معاون حقوقی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به سوالاتی درباره موضوعات مختلف در این پاسخ داده است.
در بخش اول این گفت‌وگو، هاشمی درباره جزئیات و نکات لایحه برنامه هفتم توسعه کشور در حوزه فرهنگ و همچنین مسائلی درباره حجاب بازیگران و... که چندین بار پربحث شده، پاسخ داده است.
قائم مقام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابتدای این گفت‌وگو، در پاسخ به پرسشی درباره انتقادات به اضافه شدن اعداد و ارقام غیرواقعی به لایحه برنامه هفتم توسعه کشور توسط کمسیون تلفیق مجلس در حوزه فرهنگ، گفت: با اینکه طبیعتاً باید در مقابل هرگونه افزوده‌ای به لایحه‌ی فرهنگی در برنامه‌ی هفتم مقاومت کرد اما مجموعا باید اهتمام کمیته فرهنگی کمیسیون تلفیق را زحمت قابل تقدیر و خوبی دانست. اما مسأله آن اعداد و ارقام است که بحث‌های زیادی درباره اش شکل گرفت که این اعداد از کجا آمده است. ما در بعضی از اعداد و ارقام احساس می‌کردیم که بلندپروازانه است. بله! دلمان می‌خواهد که محقق شود اما اینکه شدنی باشد، نیازمند بودجه مشخص، سرمایه انسانی تولیدکننده و مسائلی از این دست دارد.
او سپس از بندِ تکلیفِ تولید ۷۳۰۰ دقیقه انیمیشن در اضافات لایحه برنامه هفتم توسعه مثال زد و ادامه داد: این عدد ۷۳۰۰ دقیقه را تقسیم بر ۹۰ دقیقه (طول میانگین یک فیلم سینمایی) کنید؛ می‌شود حدود ۸۱ فیلم سینمایی انیمیشن در ۵ سال و ۱۶ فیلم در هرسال! خب این عدد بلندپروازانه‌ای است! ما دوست داریم این تولید اتفاق بیفتد و حتی احساس می‌کنیم ظرفیت نیروی انسانی تولید آن نیز باشد، اما این عدد و ارقام از نظر شکل اجرایی کمی دور از دهن است.
در ادامه، به تکلیف تولید ۲۰ فیلم سینمایی فاخر یا ملی در برنامه هفتم توسعه اشاره و تاکید شد که تولید ۲۰ فیلم با تعریف پذیرفته‌شده «فاخر» یا «ملی» در سال، به لحاظ بودجه و ظرفیت نیروی انسانی امکان اجرایی ندارد.
هاشمی در پاسخ، ضمن رد کردن این موضوع گفت: اکنون بین ۸۰ تا ۱۰۰ فیلم سینمایی در سال ساخته می‌شود. به لحاظ بودجه، قرار نیست هزینه تولید کامل یک فیلم را دولت یا فارابی بدهد؛ بخش خصوصی یا بخش‌های حاکمیتی دیگر هم باید به کمک بیایند. بنابراین تجمیع منابع دولتی و مردمی به اندازه عددی مانند ۴۰۰ – ۵۰۰ میلیارد تومان برای این موضوع چندان دور از ذهن نیست. مثلا فرض کنید بودجه مسئولیت اجتماعی دستگاه‌های مختلف به کمک تولید فیلم بیاید یا با عملیاتی شدن بنده «ه» تبصره ۹ قانون بودجه ۱۴۰۲ کاملا اجرایی می شود.
۱۰ میلیون حافظ قرآن شدنی است؛ اما سخت!
او همچنین درباره تکلیفِ افزایش تعداد قاریان قرآن در کشور از رقم حدودا سه میلیون فعلی به ۱۰ میلیون نفر تا ۵ سال آینده نیز اظهار کرد: اولا این موضوع را در نظر داشته باشیم که مقصود، ۱۰ میلیون حافظ ۳۰ جزء قرآن نیست؛ بلکه از یک تا ۳۰ جزء است.
اینکه بودجه فرهنگ در دولت سیزدهم را از ۱.۲ درصد بودجه کل به نزدیک ۲.۷ درصد رساندیم، موضوع مهمی است. یا اختصاص بند «ه» ماده ۹ قانون بودجه ۱۴۰۲ که به همه شرکت‌های دولتی تکلیف می‌کند که یک درصد از هزینه‌های خود را در حوزه فرهنگ هزینه کنند که عدد قابل توجهی است که می‌تواند بسیار مثمرثمر باشدقائم مقام وزیر ارشاد افزود: همانطور که می‌دانید عدد ۱۰ میلیون حافظ قرآن، در یکی از سخنرانی های حضرت آقا بیان شده است گرچه ایشان در آن دیدار اول فرموده بودند "ما باید یک میلیون حافظ قران داشته باشیم و مقدمات خوبی فراهم شده لذا امیدمان بیشتر شده و میگوییم ۱۰ میلیون حافظ قرآن انشالله داشته باشیم" خب صادقانه بگویم که امکان عملیاتی شدن آن را دور از ذهن نمی‌دانم. ظرفیتی که در جامعه‌ی قرآنی ایجاد شده و موسسات قرآنی که در حوزه حفظ قرآن ایجاد شده‌اند، در حال فعالیت جدی هستند. مثلا موسسه بیت الاحزان که پایگاه اصلی آن در استهبان فارس است، مدارس شبانه‌روزی حفظ قرآن را نوعا در مناطق محروم راه‌اندازی کرده است. باید حمایت کرد که چنین کارهای توسعه پیدا کند. به هرحال فکر می‌کنم ظرفیت موسساتی مانند موسسه قرآنی عصر، جامعه‌القرآن کریم آقای طباطبایی، موسسه بیت الاحزان، موسسه ثارالله و... اگر حمایت صورت بگیرد، می‌توان کارهایی کرد. اگر جریان‌سازی و گفتمان‌سازی قرآنی را ایجاد کنیم، رسیدن به ۱۰ میلیون حافظ قرآن را شدنی می‌دانم؛ هرچند سخت باشد.
هاشمی سپس در پاسخ به انتقاداتی درباره اینکه اجرایی شدن چنین موضوعاتی نیازمند اهتمام تمام دستگاه‌های فرهنگی و اختصاص بودجه کلان است، گفت: ما در این دولت از حیث بودجه حرکت رو به جلویی در فرهنگ داشتیم. اینکه بودجه فرهنگ را از ۱.۲ درصد بودجه کل به نزدیک ۲.۷ درصد رساندیم، موضوع مهمی است. یا اختصاص بند «ه» ماده ۹ قانون بودجه ۱۴۰۲ که به همه شرکت‌های دولتی تکلیف می‌کند که یک درصد از هزینه‌های خود را در حوزه فرهنگ هزینه کنند که عدد قابل توجهی است، می‌تواند بسیار مثمرثمر باشد.
او سپس به اشکال ساختاری حوزه فرهنگ و قدیمی‌بودن رویه‌های آن اشاره و بیان کرد: وزارت ارشاد به جهت اینکه یک نهاد تنظیم‌گر است، باید آرایش ستاد هماهنگی به خود بگیرد تا بتواند همه ظرفیت‌ها را به کار بگیرد، تقسیم کار کند و از سایرین پشتیبانی کند. ما اکنون در حال حرکت به سمت این ستاد هماهنگی در وزارت فرهنگ هستیم.
ممنوع‌الکار کردنِ قانونی هنرمندان در وزارت ارشاد یا جلوگیری از دخالت نهادهای موازی فرهنگی؟
در بخش دیگری از این گفت‌وگو، خبرنگار ایسنا به بندی از لایحه برنامه هفتم در تکالیف وزارت ارشاد اشاره کرد که در آن، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجازه داده شده است که با تشکیل کمیته‌ای، تخلفات اهالی فرهنگ و هنر را تشخیص داده و «رأسا» و بدون نظر قوه قضاییه نسبت به عدم صدور مجوز آن‌ها، اقدام کند. این بند توسط کارشناسان فرهنگی به قانونی شدن ممنوع‌الکار کردن اهالی فرهنگ و هنر تعبیر شده است که می‌تواند جایگاه حمایتی وزارت فرهنگ از هنرمندان در مقابل ارگان‌های دیگر را خدشه‌دار کند.
چنددستگی، رهاشدگی و تنوع رسیدگی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها در فرهنگ مورد اعتراض هنرمندان است. تشکیل کمیته‌ای در وزارت ارشاد با مشارکت همه دستگاه‌ها می‌تواند جلوی رفتارهای غیرقانونی، تعارض‌ها و تناقض‌ها را بگیرد. مساله این کمیته رسیدگی به تخلفات صنفی با ترکیب فرادستگاهی، فراقوه‌ای و مدنی مانند هیات نظارت بر مطبوعات استقائم مقام وزیر ارشاد ضمن رد این نظریه، درباره این بند اینگونه توضیح داد: این بند با رویکرد صیانت و حمایت از هنرمندان نوشته شده است. چون ما به شدت این احساس را داریم که نیاز به نظم بخشی در شکل مواجهه و برخورد با هنرمندان در حوزه‌های صنفی داریم. اینکه مرجعیتی در دستگاه فرهنگی باشد که رسیدگی‌های صنفی را انجام دهد به نفع حوزه فرهنگ و مانع تشتت مداخله است.
او تاکید کرد: مساله ما احراز جرم نیست، چون احراز جرم برعهده قوه قضاییه است. مساله ما رسیدگی به تخلفات صنفی است در یک مرجع فرهنگی با سازوکار مشخص است که بتواند ملاحظات خاص این حوزه را لحاظ کند.
سیدمحمد هاشمی سپس در پاسخ به ایراد خبرنگار ایسنا درباره قائم به فرد بودن چنین کمیته‌ای در وزارت ارشاد و همچنین اینکه چنین کمیته‌ای نمی‌تواند جلوی دخالت برخی نهادهای دیگر در حوزه فرهنگ را بگیرد، گفت: ساز و کار این کمیته خیلی مهم است و ما برای اینکه قانون‌نویسی طولانی نشود آن را به تصویب هیات وزیران واگذار کردیم. برای چنین کمیته‌ای یک ترکیب متنوع فرادستگاهی، فراقوه‌ای و مدنی پیش‌بینی کرده‌ایم؛ مانند هیات نظارت بر مطبوعات. الان هیات نظارت بر مطبوعات در وزارت ارشاد تشکیل می‌شود اما ترکیب آن کاملا صنفی و فرادستگاهی است.
معاون حقوقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه رهاشدگی فعلی چنین مسأله‌ای در حوزه فرهنگ به ضرر هنرمندان تمام شده است، تصریح کرد: یکی از مشکلات فعلی حوزه فرهنگ، همین چنددستگی، رهاشدگی عدم رسیدگی در مواقعی و تنوع رسیدگی ها و تصمیم‌گیری‌ها در مواقع دیگر در حوزه فرهنگ است که همه هنرمندان به آن معترض بوده و هستند. این کمیته می‌تواند در وزارت ارشاد با مشارکت همه دستگاه‌ها باشد و دیگر شاهد برخی رفتارهای غیرقانونی یا تعارض‌ها و تناقض‌ها نباشیم. این باعث می‌شود نهاد فرهنگی دست بالا را در تعارضات داشته باشد و ضمن ایجاد انضباط بیشتر رفتاری، از جامعه هنری کشور صیانت کند.
انتقادها از دامن زدن وزارت ارشاد به حاشیه‌های مربوط به موضوع حجاب
در ادامه، سیدمحمد هاشمی در پاسخ به پرسشی درباره انتقاد پیرامون اینکه برخی مدیران وزارت ارشاد، به جای آرام کردن فضا و «پدری کردن» درباره اتفاقات پاییز ۱۴۰۱، خودشان به آن می‌دمند، گفت: ضمن احترام به این نظر، اصلا همنظر با آن نیستم!
تلاش زیادی برای اغناسازی و روشن‌سازی هنرمندان انجام و فضا به نفع آرامش مدیریت شد. ما خلاف قانون را برنمی‌تابیم اما اگر سریعا ترمیمی از سوی خاطی صورت گرفته، جبران شده است و اصلا هیچ‌وقت پافشاری و اصرار در کار نبوده است
او تصریح کرد: مجموعه وزارت ارشاد چه در عمل و چه در بیان نشان داده است که محور فعالیتش را بر اساس تعامل تعریف کرده است. فراموش نکنید که یکی از خاص‌ترین و متفاوت‌ترین برهه‌های تاریخ سیاسی – امنیتی هنر را سال گذشته پشت سر گذاشتیم. اینکه بخش عمده‌ای از این اتفاقات خنثی شد و مجددا به رونق عرصه‌های فرهنگی در سینما، موسیقی، تئاتر و امثالهم بازگشتیم، نتیجه رویکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. واقعا در موضوع فتنه سال گذشته، تلاش زیادی برای اغناسازی و روشن‌سازی هنرمندان انجام شد. همین هم فضا را خیلی به نفع آرامش مدیریت کرد. همین الان هم این موضوع را داریم.
قائم مقام وزیر ارشاد در عین‌حال تاکید کرد که باید در موضوعاتی به صراحت اعلام نظر کرد و گفت: به طور مثال ما در حوزه کشف حجاب به صراحت اعلام موضع کرده‌ایم.
هاشمی تصریح کرد: رویکرد دولت آقای رییسی نه‌تنها در جهت تقابل با هنرمندان نیست بلکه همیشه در جهت تعامل بوده است. اصلا روحیه شخص آقای رییسی روحیه همگرایانه و پدرانه است و آن را از نهادهای مختلف به ویژه ما که با یک جامعه خاص نخبگی مواجهیم، توقع دارند.
او سپس با تاکید مجدد بر وظیفه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر پاسداشت موضوع حجاب، بیان کرد: به هر حال جامعه ایرانی از ما توقع دارد که به عنوان یک دولت و نهاد قانونی باید حافظ قانون باشیم. لذا ما خلاف قانون را برنمی‌تابیم اما این به معنای عدم حمایت یا به معنای تقابل نیست. به صراحت می‌گویم اگر سریعا ترمیمی از سوی خاطی صورت گرفته، جبران شده است و اصلا هیچ‌وقت پافشاری و اصرار در کار نبوده است.
بیانیه خانه سینما درباره حجاب، تعجب ضربدر چهار هزار بود!
تعجب من را برای بیانیه خانه سینما ضربدر چهار هزار کنید! چون روال تعامل ما این نبود. چرا این بیانیه‌ها بیرون می‌آید؟ ما این را تلاشی در این جهت می‌دانیم که تعامل، انتفاع و رونق فرهنگی به اسم این دولت زده نشود. موثرین می‌دانند که برای حل بعضی از موارد و مشکلات سینما یا اهالی آن، چقدر شخص وزیر و دیگر مسئولین ارشاد دوندگی دارنددر ادامه، به موضوع حواشی مربوط به حجاب در بین بعضی از بازیگران سینما و بیانیه خانه سینما اشاره کرد و از معاون حقوقی و قائم مقام وزیر ارشاد پرسید که آیا همراهی که او می‌گوید درباره بخش سینما نیز وجود داشته است یا نه.
معاون حقوقی وزارت ارشاد درباره بیانیه خانه سینما عنوان کرد: در بین جلساتی که گذاشته شده است، گاهی اتفاقاتی رخ ی‌دهد که تعجب برانگیز است؛ مانند بیانیه خانه سینما. واقعا تعجب ما را ضربدر چهار هزار کنید! من انقدر تعجب کردم. چون روال تعامل ما این نبود. اصلا درک نکردم این بیانیه برای چه صادر شد! همان روزها با خانم برومند (مدیرعامل سابق خانه سینما) جلسه داشتیم، با آقای عسگرپور (رئیس هیات‌مدیره خانه سینما و مدیرعامل خانه هنرمندان) در موضوع VOD جلسه داشتیم.
او تصریح کرد: چرا این بیانیه‌ها بیرون می‌آید؟ ما این بیانیه را تلاشی در این جهت می‌دانیم که تعامل، انتفاع و رونق فرهنگی به اسم این دولت زده نشود. این موضوع را یا عمد رسانه‌ای می‌دانم و یا عدم گفت‌وگو و شناخت از یکدیگر.
قائم مقام وزیر ارشاد سپس تاکید می‌کند که «موثرین می‌دانند که برای حل بعضی از موارد و مشکلات سینما یا اهالی آن، چقدر شخص وزیر و دیگر مسئولین ارشاد دوندگی دارند».
هاشمی سپس در پاسخ به سوالی درباره مصاحبه‌های یکی از مسئولان میانی سازمان سینمایی که با منش پدرانه‌ی توضیح‌داده شده متفاوت است، گفت: روحیه آقای خزاعی این است که مدام در حال حل کردن موضوعاتی برای جامعه سینمایی یا یک فرد است. من از نزدیک آقای خزاعی را دنبال حل مساله و گره‌های جامعه سینمایی دیده‌ام.