بارش شهابی زمانی رخ میدهد که زمین در مسیر مدارش وارد تودۀ بقایای عبور دنبالهدارها یا سیارکها شود. دنبالهدارها، اجرامی از جنس یخ و سنگ و گرد و غبار هستند که از مکانهای دوری در منظومۀ شمسی مثل ابر اورت و کمربند کوییپر نشأت میگیرند و با نزدیک شدن به خورشید شروع به تبخیر میکنند و تودهای از ذرات را در مسیرشان بر جای میگذارند. این تودهها اغلب ذرات ریزی به اندازۀ سر سنجاق هستند که به آنها “شهابواره” میگوییم. مسیر دنبالهدار Swift- Tuttle 109P و عبور زمین از میان تودۀ بقایای دنبالهدار شهابواره چیست؟ گفتیم که ذرات ریزی که از تودۀ بقایای دنبالهدارها به وجود میآیند، شهابواره هستند. شهابوارهها با سرعت بالای چند ده کیلومتر بر ثانیه وارد جو زمین میشوند و در ارتفاع حدود 70 تا 120 کیلومتری از سطح زمین میسوزند و رد درخشانی از آنها دیده میشود که به آن “شهاب” میگوییم. ذرات ریزی که از توده بقایای دنبالهدارها به وجود میآیند “شهابواره” هستند و زمانی که وارد جو زمین میشوند، میسوزند و رد درخشانی از آنها دیده میشود که به آن “شهاب” میگوییم. منشأ بارش شهابی برساوشی دنبالهدار “109P/Swift-Tuttle” است که در بازۀ اواخر تیر تا اوایل شهریور، زمین از میان تودۀ بقایای آن عبور میکند و در نتیجه شهابهای برساوشی در آسمان پدیدار میشوند. حوالی 21 و 22 مرداد هرسال، زمین از مرکز توده،که تراکم ذرات در آن بیشتر است، عبور میکند که به آن اوج بارش شهابی میگوییم. در یک شب عادی میتوانیم حدود 5 شهاب در ساعت ببینیم. اما در طول یک بارش شهابی با ورود زمین به این تودهها، تعداد شهابها به چند ده شهاب در ساعت میرسد. در زمان اوج، تعداد شهابهای برساوشی در شرایط ایدئال رصدی میتواند به 100 شهاب در ساعت برسد؛ پارامتری که به آن “ZHR” یا “نرخ ساعتی سرسویی” میگوییم. پیشبینی ZHR بارش برساوشی امسال هم عدد 100 است. بارش شهابی برساوشی را چه زمانی رصد کنیم؟ طبق تقویم سالانۀ سازمان بینالمللی شهاب (IMO) بارش شهابی برساوشی امسال روز یکشنبه 22 مرداد حوالی ساعت 10:30 تا 17:30 به وقت ایران به اوج میرسد. متأسفانه ساعات اوج بارش را به دلیل روشنایی روز در ایران از دست میدهیم. در ایران نزدیکترین زمان به اوج بارش به شرطی که کانون بارش هم در ارتفاع مناسبی قرار داشته باشد، بامداد یکشنبه 22 مرداد است. پیشبینی میشود در این زمان تعداد شهابهای بیشتری را بتوان رصد کرد. اما اگر امکان رصد در این روز را ندارید نگران نباشید! چند شب قبل و بعد از این بازه هم تعداد قابل توجهی از شهابهای برساوشی را میتوان رصد کرد. 227323