آمارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می‌دهد که اوضاع خرابی دندان‌های افراد جامعه به شدت نگران کننده است و لازم است تدابیری برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها اتخاذ شود.
در طول چند دهه گذشته، بارها و به دفعات از زبان وزرای بهداشت شنیده‌ایم که یکی از اولویت‌های حوزه بهداشت، بحث پیشگیری است تا بیماری ایجاد نشود. موضوع دندان‌های پوسیده نیز در همین مقوله می گنجد و همواره از مقامات ارشد این وزارتخانه شنیده‌ایم که برنامه‌های عریض و طویلی برای بهداشت دهان و دندان دارند. اما، آنچه در واقعیت می‌بینیم، افزایش آمار دندان‌های خراب و پوسیده و کاهش شاخص سلامت دهان و دندان است.
بررسی‌ها و گزارش‌های جامعه دندانپزشکی کشور نشان می‌دهد که در شرایط کنونی، بیش از ۹۰ درصد از هزینه‌های دندانپزشکی از جیب مردم پرداخت می‌شود و بیمه‌های پایه، آن طور که باید و شاید، در این حوزه خوب عمل نکرده‌اند.
این در حالی است که همه ما خوب می‌دانیم، پیشگیری در حوزه سلامت به معنای سرمایه گذاری برای آینده است. اگر قرار باشد امروز برای جلوگیری از پوسیدگی و خرابی دندان‌ها، بودجه‌ای در حد یک A هزینه کنیم؛ قطعاً در آینده نه چندان دور و شاید در کمتر از یک دهه، سود این سرمایه گذاری چند ده برابر خواهد شد و آن موقع می‌توان از محل صرفه جویی در حوزه بهداشت دهان و دندان، در جای دیگری هزینه کرد.
حرف‌هایی از جنس وعده و توصیه
زهرا سیدمعلمی مدیرکل دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت، معتقد است که باید روی آموزش مواردی که مورد نیاز مراکز جامع خدمات سلامت و مردم است در حوزه خدمات دندانپزشکی تاکید بیشتری شود.
وی افزود: آموزش عملی و توانمندسازی فارغ التحصیلان دندانپزشکی برای ارائه خدمات بهتر به مردم ضروری است. به ویژه در خدماتی که مربوط به حوزه پیشگیری و خدمات پایه دندانپزشکی است، این مسئله اهمیت بیشتری دارد.
سیدمعلمی ادامه داد: بررسی وضعیت موجود حوزه سلامت دهان و دندان می‌تواند یکی از حوزه‌های پژوهشی باشد و بانک اطلاعاتی خوبی در راستای پیمایش‌هایی که در سطح ملی انجام می‌شود، در این زمینه ایجاد شود. همچنین مداخلات سلامت دهان و دندان از نقطه نظر اقتصادی می‌تواند ارزیابی و آنالیز شده و مورد پژوهش دانشگاه‌ها قرار گیرد.
بنابر اعلام معاونت بهداشت وزارت بهداشت، ۳۴۰۰ مرکز خدمات جامع سلامت در کشور وجود دارد که نزدیک به ۲۸۰۰ دندانپزشک در این مراکز مشغول به کار هستند.
نرخ‌های نجومی دندانپزشکی و جیب خالی مردم
با نگاهی به نرخ خدمات دندانپزشکی در مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی، متوجه هزینه‌های سنگین دندانپزشکی می‌شویم. به طور نمونه، معمولی‌ترین خدمت دندانپزشکی، عصب کشی است که حداقل هزینه یک واحد عصب کشی دندان، بین ۳.۵ تا ۴ میلیون تومان آب می‌خورد. ناگفته نماند که این هزینه در برخی کلینیک‌های دندانپزشکی، تا ۲ برابر هم بالا می‌رود.
از سوی دیگر، هزینه یک واحد ایمپلنت دندان از ۷ میلیون آغاز شده و تا ۱۵ میلیون هم ادامه پیدا می‌کند.
این تفاوت نرخ‌ها، با توجه به نوع جنس، کیفیت و البته، محل جغرافیایی کلینیک‌ها، بالا و پایین می‌شود.
برنامه‌های کاغذی وزارت بهداشت برای کاهش هزینه‌های دندانپزشکی
سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت، با عنوان این مطلب که مواد مصرفی دندانپزشکی گران است، گفت: حدود ۳۰۰ مورد از خدمات دندانپزشکی کاملاً تعرفه دارد، ولی کمتر از ۲۰ مورد آنها تحت پوشش بیمه است.
وی افزود: عدم پوشش بیمه‌ای خدمات دندانپزشکی، باعث می‌شود پرداخت از جیب بیمار افزایش یابد.
کریمی گفت: برنامه وزارت بهداشت این است که مراکز دندانپزشکی دولتی گسترش یابد. کار دیگری که وزارت بهداشت انجام داد این است که ما تشویق می‌کنیم بخش خصوصی هم بیاید مراکز دندانپزشکی بزرگ راه اندازی کند. این کار باعث کاهش هزینه‌های مراکز دندانپزشکی خواهد شد.
کریمی توضیح داد: وقتی یک مرکز دندانپزشکی به جای یک یونیت، ۲۰ یونیت داشته باشد موادی که می‌خرد عمده می‌خرد، پزشکی که آنجا است نیروی پشتیبانی که آنجا است همه باعث می‌شود هزینه‌ها کم شود. بنابراین هم بخش خصوصی را تشویق می‌کنیم که بیاید و هم بخش دولتی را داریم و برحسب میزان منابعی که باشد خدمات دندانپزشکی را از طریق شورای عالی بیمه پیشنهاد می‌دهیم که برود تحت پوشش بیمه که پرداخت از جیب بیمار کمتر شود.
اصولاً چنین برنامه‌ها و طرح‌هایی که وزارت بهداشت ارائه می‌دهد، روی کاغذ می‌ماند و به مرحله عمل نمی‌رسد. زیرا، گسترش مراکز دولتی هزینه بر است و وزارتخانه هم همیشه کمبود بودجه دارد و همراهی بخش خصوصی هم با برنامه‌های وزارت بهداشت، کلید نمی‌خورد؛ چون ایده آل بخش خصوصی نیست.
آمار فاجعه بار دندان‌های خراب ایرانی‌ها
از ۲۸ دندان هر ایرانی در سنین ۳۵ تا ۴۴ سال، ۹ تا ۱۳ مورد آنها پوسیده و خراب شده است.
البته وضعیت خرابی دندان‌های کودکان، دست کمی از والدین آنها ندارد، به طوری که هر کودک ۵ ساله ایرانی دست کم ۵ دندان شیری پوسیده، کشیده شده یا ترمیم شده دارد.
هزینه‌های خدمات دندانپزشکی پس از هزینه‌های بستری دومین رتبه را در هزینه‌های درمانی و دارویی کشور به خود اختصاص داده است.
دندانپزشکی قسطی و چکی
گران بودن هزینه‌های دندانپزشکی، باعث شده تا میل و رغبت برای بازسازی دندان‌های خراب، در بین اقشار کم درآمد جامعه کم رنگ شود. زیرا، هزینه‌های سنگین زندگی، آنها را مجاب می‌کند با دهان بدون دندان یا دندان‌های خراب، زندگی کنند و هزینه‌های دندانپزشکی را به زخم زندگی بزنند.
همین موضوع، باعث کاهش مراجعات به کلینیک‌های دندانپزشکی شده و در نتیجه شاهد روی آوردن مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی به ارائه خدمات قسطی و چکی هستیم.
این روزها، با انواع تبلیغات دندانپزشکی مواجه هستیم که به دنبال جذب مشتری برای مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی هستند. زیرا، هزینه بازسازی دندان‌های خراب و پوسیده برای افراد بزرگسال و سالمند، بسته به نوع خدمتی که می‌خواهند دریافت کنند؛ بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان آب می‌خورد.
حالا چه کسی جرأت دارد به فکر بازسازی دندان‌های خراب خود باشد، مگر اینکه جیب پُر پولی داشته باشد.