از وجود شخصیت رابرت مالی که می‌توانست مسیر را برای توافق هموار کند استفاده نکردیم / اسرائیلی‌ها در تحلیل‌هایشان رابرت مالی را طرفدار ایران می‌دیدند / اینطور که من شنیدم ایروانی توانسته در چندین جلسه با مالی درباره حل مشکلات میان ایران و آمریکا گفتگو کند / حضور رابرت مالی می‌توانست منجر به حل گره‌های زیادی بین ایران و آمریکا شود اما با یک پرونده امنیتی کنار گذاشته شد

برکناری رابرت مالی با توجیه امنیتی نشان از تسلیم آمریکایی‌ها در مقابل اراده در تضاد با برجام است. لابی‌های نزدیک به اسراییل در آمریکا که از آغاز با انتخاب رابرت مالی به علت تمایلاتی وی به توافق با ایران مخالف بودند، در این برکناری نخستین مظنونین هستند. به باور برخی کارشناسان این اتفاق روند پیش‌رو برای ایران و آمریکا را سخت‌تر می‌کند.

جاوید قربان‌اوغلی، دیپلمات بازنشسته، در آغاز درباره کلیات برکناری رابرت‌مالی به «انتخاب» گفت: مسئله رابرت مالی به نظر خیلی پیچیده است. زمانیکه در مذاکرات هسته‌ای به عنوان نماینده کاخ سفید معرفی شد، اسراییل بسیار مخالف این انتخاب بود. اسراییلی‌ها در تحلیل‌هایشان رابرت مالی را طرفدار ایران می‌دیدند. برخی تلاش کردند که او نماینده کاخ سفید در مسئله ایران نباشد اما بایدن با وجود مخالفت‌ها، او را انتخاب کرد. مذاکرات با حضور رابرت مالی و آقای عراقچی به نتیجه رسیده بود و نزدیک امضا قرارداد بودند. پس از انتخابات در ایران دیگر نگذاشتند این توافق امضا شود. مذاکرات جدیدی که در دولت رئیسی شروع شد، شاهد تمایلات رابرت مالی برای گشودن گره‌ها، در کنار حفظ منافع آمریکا بودیم. رابرت مالی به عنوان فردی که تمایلاتی به ایران داشت، در جهتی حرکت می‌کرد که به سرانجام مشخصی برسد. پیچیدگی‌های مسئله هسته‌ای بالاخره مانع کار شد. تا آنجاییکه ما اطلاع داریم پرونده مذاکرات عملا به بن بست رسید.

وی در ادامه درباره گفتگو‌های اخیر مقامات ایران با رابرت‌مالی اشاره کرد: بعد از رفتن آقای ایروانی به نیویورک و اختیاراتی که ایشان گرفته بود شروع به فعالیت‌هایی برای حل موانع بین ایران و آمریکا کرد. البته موضوعات مربوط به برجام نیز در این مذاکرات مطرح بود که به آزادی زندانی‌ها، عدم تحریم جدید، آزادی ارز‌ها و... می توان اشاره کرد. اینطور که من شنیدم آقای ایروانی توانسته در چندین جلسه با آقای مالی درباره حل مشکلات میان ایران و آمریکا گفتگو کند. من نمی‌دانم در آن ملاقات‌ها چه گذشته اما ایران نشان داده که تمایلی به حل مشکل هسته‌ای دارد. آقای مالی به عنوان نفر اول این پرونده و مذاکره کننده ارشد طرف ما بود که در مذاکرات با ایروانی گام‌هایی برای آزاد شدن ارز‌ها و زندانی‌ها و... برداشته است. از دیگر نشانه های این قدم بزرگ می‌توان به عصبانیت اسراییل اشاره کرد که در نهایت هم اسراییل با فعالیت‌های بسیار توانست رابرت مالی را از این پرونده جدا کند. حضور رابرت مالی می‌توانست منجر به حل گره‌های زیادی بین ایران و آمریکا شود اما با یک پرونده امنیتی کنار گذاشته شد.

این دیپلمات بازنشسته، سپس درباره علت احتمال برکناری رابرت مالی اظهار داشت: از این کار‌ها در دنیای سیاست زیاد است. در قضیه فلسطین و تمایلاتی که آقای کلینتون برای حل مشکلات منطقه‌ای نشان داد، مسئله ولسنکی برای کلینتون پرونده‌سازی شد. من نمی‌دانم رابرت مالی با چه دلیلی کنار گذاشته شده است اما رفتن مالی و حضور هر جانشینی پرونده او را سخت تر خواهد شد.

قربان‌اوغلی در پایان گفت: ما از وجود شخصیت رابرت مالی که می‌توانست این مسیر را هموار کند استفاده نکردیم. ما قهرمان عدم استفاده از فرصت ها هستیم. در قضیه هسته ای ما البرادعی با اینکه رئیس آژانس بود خیلی با ما همکاری می کرد اما نتوانستیم آنطور که باید و شاید از آن موقعیت استفاده کنیم. متاسفانه ما اسیر یک سری توهماتی هستیم که تصور می کنیم دنیای سیاست سیاه و سفید است.