چین یک کاتالیزور در توافق ایران - عربستان بود که عمان و عراق، آن توان را نداشتند / سیاست عاقلانه‌ای در پیش گرفته شده / چینی‌ها حتی از عادی سازی روابط تهران - واشنگتن هم خوشحال می‌شوند / نشانه‌هایی از فاصله گیری تهران از ماجرای اوکراین هم دیده می‌شود

توافق‌های پی در پی ایران با آژانس انرژی اتمی، عربستان و حالا کشور‌هایی مانند بحرین، مصر و اردن و آمریکا و آزادسازی زندانی هایشان صحنه‌ی جدیدی از سیاست خارجی را به روی ایران گشوده است. دولت و مجموعه تصمیم گیر نهایی در این زمینه مسیر ثبات و عقلانیت سیاسی را پیش گرفته است.

جاوید قربان اوغلی، دیپلمات سابق، درباره نقش جدید چین در تحولات خاورمیانه به «انتخاب» گفت: عربستان به علت نیاز به ثبات برای پیشبرد برنامه‌های بن سلمان و ایران به دلیل شرایط بد اقتصادی و اجتماعی و سیاسی نیاز داشتند که یک نرمش نشان دهند؛ این روند نیازمند یک کاتالیزور بود؛ عراق و عمان نیز توانایی کامل برای این کار را نداشتند، اما چین در این زمینه ورود کرد؛ کاری که قطر و عراق و عمان توانش را در این سطح نداشتند. عربستان هم وقتی درگیر سرمایه گذاری با چین است و ۱۹ درصد نفت چین را نیز عربستان تامین می‌کند نتیجه آن منجر به بیانیه پکن شده است.

وی در ادامه نسبت به تمایل کشور‌های عربی منطقه برای ارتباط با ایران افزود: عربستان وقتی با ایران جلو بیاید همه کشور‌های عرب به خط می‌شوند؛ میزان استقبالی که از سوی اردن و مصر و بحرین از بیانیه شد نشان دهنده آن قدرت هژمونی عربستان بر کشور‌های عربی است؛ بنابراین این توافق، کشور‌های دیگر را نیز امیدوار می‌کند که پس از عربستان با ایران توافق کنند. بحرین نیز کاملا زیر بلیط عربستان است البته بنظر من مراکش هم به میدان می‌آید.

جاوید اوغلی با اشاره به توافق ایران و آژانس اندکی پیش از ماجرای توافق با سعودی، گفت: مسئله آژانس داستان دیگری داشت؛ ایران دید که راهبردش به نتیجه مطلوب نرسیده و سه ماه هم بود که گروسی خواهش می‌کرد تا به ایران بیاید اما راهش نمی دادند، اما الان برای او فرش قرمز پهن کردند و کاری که دو سال پیش می‌توانستند انجام دهند را انجام دادند. به نظر من، نباید از دولت در این زمینه انتقاد کرد بلکه باید او را تشویق کرد که این سیاست عاقلانه را پیش بگیرد. نباید دولت را به لجبازی بیندازیم. در کل سیاست موازنه مثبت، تعامل با همه کشور‌ها بجز اسراییل است که باید پیگیری شود.

این دیپلمات بازنشسته در ادامه نسبت به اهمیت آزادشدن زندانیان آمریکایی افزود: مسئله زندانی ها در کنار مذاکرات برجامی در جریان بوده و برای آمریکایی‌ها بسیار مهم است. بایدن جز رئیس جمهور هایی ست که تاکنون نتوانسته زندانی ای را آزاد کند و این موضوع برایش مهم است. عدم آزادشدن زندانی ها برای دموکرات‌ها زیان بار است. منتهی مسئله در آن هفت میلیارد دلار است که محل اختلاف است. برخی معتقدند استفاده آن پول آزادشده باید تحت نظر و با یک ساز و کار مشخص باشد و در زمینه غذا و دارو مصرف شود. ایران این مسئله را نمی‌پذیرفت و محل اختلاف بود، اما بالاخره در هر مذاکره‌ای بده بستان وجود دارد. حالا که قضیه عربستان هم پیش آمده این روند تسهیل شده است. اکنون باید به بهتر شدن روابط ما با غرب و آمریکا نیز امیدوار باشیم.

جاوید قربان اوغلی در پایان درباره موانع موجود برای ارتباط با غرب گفت: اگر عادی سازی روابط با غرب انجام شود رویداد بسیار خوبی ست، اما گیر اصلی در جنگ اوکراین است که برای اروپایی‌ها یک مسئله امنیتی و اساسی است. روس‌ها اروپا را تهدید کرده اند، آمریکا را که تهدید نکرده اند؛ شرط کافی نیز برای عادی سازی روابط غرب با ایران عدم حمایت ایران از جبهه روسیه است که نشانه‌هایی از آن را می‌بینیم از جمله اینکه پهباد‌ها دیگر در آن منطقه پرواز نکرده اند و ایران در حال فاصله گرفتن از جنگ اوکراین است.

وی در مورد موضع چین در باره بهبود ارتباط ایران با غرب گفت: اتفاقا چینی‌ها علاقه‌مند هستند که ما روابطمان را با آمریکا خوب کنیم و تنش‌ها را از بین ببریم و اف. ای. تی. اف را تمام کنیم، چون بدون آن کاری نمی‌توانیم انجام دهیم. چینی‌ها از عادی سازی روابط با آمریکا خوشحال می‌شوند، چون فرصت‌های بسیاری برای چین بوجود می‌آید.