متن کامل گفتگو با هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان به شرح زیر است:
چند روز قبل رهبر انقلاب با عفو و تخفیف مجازات ده‌ها هزار نفر از متهمان و محکومان موافقت کردند. آیا این موضوع از ظرفیت‌های مندرج در قانون اساسی است؟
عفو رهبری یکی از ظرفیت‌های حقوقی ما و مبتنی بر صلاحیت‌هایی است که قانون اساسی برای مقام رهبری پیش بینی کرده است. این اقدام ارزشمند، استفاده صحیح و حکیمانه از ظرفیت قانون اساسی از جمله بند ۱۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی است. موافقت حکیمانه رهبر معظم انقلاب با عفو و تخفیف مجازات جمع کثیری از متهمان و محکومان در آستانه سالروز پیروزی انقلاب اسلامی نشان داد که نظام مقتدر جمهوری اسلامی ایران توانایی حل مشکلات داخلی با ظرفیت‌های قانونی را دارد و توطئه دشمنانی را که در محاسبات خود بر اختلافات داخلی حساب کرده بودند، خنثی کرد و بار دیگر ثابت کرد ولایت فقیه، عامل عبور کشور از بحران‌هایی است که توسط دشمنان برای توقف پیشرفت کشور به وجود می‌آید.
در حوادث اخیر بارها مسئولان تاکید کردند صف افراد معترض و اغتشاشگر از هم جداست. آیا عفو اخیر رهبری با این هدف انجام شد؟
قانون، اعتراض و اغتشاش را تفکیک کرده و در عمل هم مسئولان به ویژه مقام معظم رهبری از همان ابتدا حساب معترضین را از اغتشاشگرها جدا کرده بودند و نسبت به این موضوع مکرر فرموده بودند. در عفو اخیر رهبری هم حساب افرادی که بر اساس غفلت اقداماتی را انجام دادند و متنبه شدند با افرادی که عامدانه دست به اعمالی زدند، اموال عمومی، دولتی و نظامی را تخریب کردند، یا اقداماتی انجام دادند که ناشی از ارتباط با عوامل بیگانه و گروه‌های تجزیه‌طلب بود، جدا شده است.
این روزها برخی از افراد شانتاژهایی درباره قانون اساسی می‌کنند و بحث عبور از جمهوری اسلامی و قانون اساسی کنونی را مطرح می‌کنند. آیا در قانون اساسی ظرفیتی برای اصلاح وجود دارد؟
قانون اساسی میثاق ملی مردم ایران و ثمره خون شهدای انقلاب اسلامی است. قانون اساسی ما به لحاظ شکلی شبیه قانون اساسی برخی از کشورهای دیگر است، اما به لحاظ محتوا تفاوت‌هایی دارد و بر اساس اندیشه اسلامی است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنای شکل گیری نظام انقلابی و مبتنی بر ارزش‌های الهی است. قانون اساسی ما ظرفیت‌های متعددی دارد و برخی از این ظرفیت‌ها به فعلیت رسیده و اجرایی شده است، اما برخی از ظرفیت‌های قانون اساسی هنوز به منصه ظهور نرسیده که این ظرفیت‌ها مغفول است. لذا می‌توان از آن استفاده کرد و بسیاری از مسائل و مشکلات را حل کرد و کسی نمی‌تواند مدعی شود که تمام ظرفیت‌های قانون اساسی بالفعل و اجرایی شده است. شاید یکی از مشکلات کشور همین باشد که برخی از ظرفیت‌های قانون اساسی هنوز به خوبی اجرایی نشده است.
البته در همین قانون، موضوعات مختلف از جمله اصلاح خود آن پیش بینی شده است. به صورت مشخص در اصل ۱۷۷ قانون اساسی این موضوع آمده و ما تاکنون یک بار این موضوع را تجربه کردیم. در واقع، قانون اساسی ما در سال ۵۸ تصویب و در سال ۶۸ هم یک بار اصلاح شده است. منطق این است قانون اساسی فعلی را به صورت حداکثری اجرا کنیم و اگر خللی وجود داشت، در صورت لزوم، از همان مسیر قانونی، اصلاح و بازنگری انجام شود.
نقش آفرینی مردم در سرنوشتشان چه تفاوتی نسبت به پیش از انقلاب پیدا کرده است؟
انقلاب اسلامی فرصت‌های زیادی را در طول ۴۴ سال گذشته برای مردم به وجود آورده است. ما زمانی که انقلاب‌های مختلف جهان را مورد مطالعه قرار می‌دهیم به این حقیقت دست می‌یابیم که انقلاب اسلامی ایران در ردیف انقلاب‌های بزرگ قرار دارد و امام خمینی (ره) و مردم در شکل گیری و پیروزی این انقلاب نقش غیرقابل انکاری داشتند. انقلاب اسلامی، ما را از یک وضعیت و موقعیت تاریخی وارد یک شرایط جدیدی کرد. در شرایطی که کشور پیش از انقلاب وابسته به بیگانگان بود، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی به استقلال و پیشرفت رسید و اگر این شرایط را مدنظر قرار ندهیم و ندانیم در کجا قرار داشتیم و چه مسیری را طی کردیم، قطعاً نمی‌توانیم مسیری را که در ادامه داریم، به شکل موفق طی کنیم.
ما پس از انقلاب به چه دستاوردهای مهمی رسیدیم؟
مطابق با آمار، شواهد، اسناد رسمی و غیرقابل انکار، دستاوردهای انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف بسیار زیاد است و به نحو چشمگیری نسبت به قبل از انقلاب رشد کرده است. کشور ما قبلاً وابسته بود اما الان در کشوری زندگی می‌کنیم که وابسته به بیگانگان نیست. ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به برکت ایمان قوی، تعهد به اسلام و تحول بزرگی که بین اقشار مختلف مردم ایجاد کرد، دست شرق و غرب را از کشور کوتاه کرد و به هیچ قدرتی اجازه نداد کوچک‌ترین دخالتی در کشور داشته باشند. در زمان طاغوت ما تقریباً چیزی به عنوان دموکراسی در کشور نداشتیم و یک حکومت استبدادی و از بالا به پایین وجود داشت و انتخابات و رأی مردم معنایی نداشت، اما بعد از انقلاب مردم حق تعیین سرنوشت خودشان را پیدا کردند.
در این ۴۴ سال می‌بینیم دولت‌ها و مجالس مختلف با سلایق گوناگون، همگی با رأی مردم روی کار آمدند. این انقلاب، انقلاب مردم است و نقش آنها در اداره انقلاب، مؤثر و پیش برنده است. برای مثال عملاً انتخاب مسئولان از سوی مردم انجام می‌شود و به تعبیر مقام معظم رهبری، در جمهوری اسلامی تمام مقاماتی که به نحوی بر سر کار هستند، یا به صورت مستقیم یا غیرمستقیم منتخب خود مردم هستند. در واقع مردم ما هم در انتخاب و هم در اداره کشور دخیل هستند.
انقلاب اسلامی متعلق به تک تک و آحاد مردم است. با وقوع انقلاب اسلامی، جامعه اسلامی رنگ الهی به خودش گرفت و ارزش‌ها و احکام اسلامی در زندگی مردم متجلی شد. انقلاب اسلامی باعث شد حرکت انبیای الهی در جهت استقرار حکومت دینی به ثمر بنشیند و در سایه این دستاورد بود که ما در حوزه‌های مختلف پیشرفت‌های زیادی داشتیم. در دوران دفاع مقدس شاهد جان‌فشانی، ایثارگری و از خود گذشتگی مردم بودیم و علاوه بر این، کشورمان پیشرفت‌های مختلفی داشته که همگان این پیشرفت‌ها را نظاره می‌کنند. وحدتی که در اوایل انقلاب بین اقشار مختلف مردم ایجاد شد. چرخش در رویکردهای فرهنگی و حرکت به سوی بازیابی فرهنگ ناب اسلامی و در بعد اعتقادی جذب دل‌های مستعد قشر جوان، همه جلوه‌هایی از برکات و دستاوردهای انقلاب اسلامی است. همچنین رشد چشمگیر و سرعت دستاوردهای علمی در کشور ما خیره کننده است و چندین برابر متوسط جهانی است و در جاهایی دشمنان گفتند اگر می‌خواهیم جلوی پیشرفت‌های ایران را بگیریم، باید با تحریم و اغتشاش این کار را انجام دهیم.
پیشرفت‌های ایران در عرصه‌های مختلف بسیار زیاد است. برای مثال، پیشرفت‌های ما در فناوری‌های هوافضا، فناوری لیزر، ساخت انواع داروهای ضد سرطان، پیشرفت‌های کشور در حوزه‌های نفت، گاز و پتروشیمی، نانوتکنولوژی، شبیه سازی، رباتیک، انرژی هسته‌ای و صنایع مرتبط با آن، فناوری‌های مرتبط با ماهواره، توسعه کمی و کیفی دانشگاه‌ها و مجامع علمی و خودکفایی‌های گوناگون مشخص است. انقلاب ما در طول این ۴ دهه، تهدیدات و فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده است و این تجارب را باید نسل‌های بعدی پیش روی خودشان به عنوان ارزش قرار دهند تا در افق ۴۰ ساله دوم و در گام دوم انقلاب اسلامی با شناخت دقیقی که از جایگاه کنونی خودمان و ظرفیت‌های داخلی داریم و با آینده‌نگری و دوراندیشی بیش از پیش به سمت اهداف انقلاب حرکت کنیم و پیش برویم.
شورای نگهبان در طول ۴۴ سال که از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته، چه اقداماتی برای صیانت از قانون اساسی و شرع مقدس انجام داده است؟
شورای نگهبان برآمده از نظام جمهوری اسلامی ایران است و از ابتدای تأسیس تمام توان خود را به کار گرفته تا از قانون اساسی و ارزش‌ها و احکام الهی حراست کند. قبل از انقلاب تقریباً چیزی به عنوان دموکراسی و جمهوریت وجود نداشت و در بحث اسلامیت هم اقداماتی در تعارض و تضاد با اسلامیت انجام می‌گرفت. کارکرد شورای نگهبان به طور مشخص صیانت از قانون اساسی است که خود مبتنی بر جمهوریت و اسلامیت می‌باشد. این شورا به صورت مستمر و در طول سال، مشغول صیانت از قانون اساسی در قبال مصوبات مجلس شورای اسلامی است. شورای نگهبان در حوزه مصوبات سعی کرده مبنای کار خود را قانون اساسی قرار دهد و اگر مصوبه‌ای مغایرتی با شرع و قانون اساسی داشته باشد، بدون ملاحظه اعلام کند. نظام ما به لحاظ حقوقی بن‌بستی ندارد. اعضای شورای نگهبان در مجلس حضور پیدا کرده و ایرادات را تبیین می‌کنند و ایرادات مصوبات با رفت و برگشت مرتفع و تبدیل به قانون می‌شوند و اگر مجلس روی مصوبه خود اصرار کند، باز هم بن‌بستی وجود ندارد و مصوبه به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد و تصمیم نهایی اخذ می‌گردد.
در بُعد انتخابات هم شورای نگهبان همواره سعی کرده پاسدار رأی مردم و اراده آنان باشد. شورای نگهبان هم در حوزه صلاحیت‌ها وظایفی بر اساس قانون دارد و هم در فرآیند انتخابات و در روز رأی‌گیری سعی کرده وظایف خود را در این رابطه انجام دهد. در خصوص تفسیر قانون اساسی هم شورای نگهبان از ابتدای انقلاب تاکنون در جایی که مجریان با ابهاماتی در مقام عمل مواجه بودند، اگر موضوع درباره قانون اساسی بوده در چارچوب قانون اساسی تفسیر خود را بیان کرده است. لذا باید بگویم شورای نگهبان به عنوان نهادی برآمده از قانون اساسی و انقلاب اسلامی از ابتدای انقلاب سعی کرده در چارچوب فلسفه وجودی انقلاب اسلامی، وظایف خود را انجام دهد که البته در مواردی هم با هجمه مواجه بوده اما این شورا و اعضای آن در ادوار مختلف، همه تلاش خود را بر این گذاشتند که وظایف شرعی و قانونی خود به درستی انجام دهند.