یک‌سال از پرتاب تسلکوپ جیمز وب گذشت؛ سازه ۱۰ میلیارد دلاری همچنان دانشمندان را شگفت‌زده می‌کند

موشک آریان ۵ که روز ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ از مرکز فضایی کورو در گویان فرانسه به فضا پرتاب شد، ماموریت بسیار مهمی بر عهده داشت.

تلسکوپ فضایی جیمز وب پس از پرتاب این موشک که «ماموریت قرن» را بر عهده داشت، در فاصله یک و نیم ملیون کیلومتری زمین در مدار قرار گرفت و برای انجام تحقیقات علمی، جایگزین تلسکوپ هابل شد که هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

با مروری کوتاه بر اکتشافات و عکس‌های باشکوهی که تلسکوپ جیمز وب به زمین ارسال کرده، می‌توان گفت که انتظار‌ها در یکسالگی فعالیت این تلکسوب تا حد زیادی برآورده شده است.

رصد دو ستارهِ پنهان سحابی «حلقه جنوبی» که ستاره‌ای رو به افول را در خود احاطه کرده، به لطف تصاویر خیره‌کننده و دقیق تلسکوپ جیمز وب برای بشر امکان پذیر شدند.

سحابی «حلقه جنوبی» که در کهکشان راه شیری و در فاصله ۲۰۰۰ سال نوری از منظومه شمسی قرار دارد، در واقع ابری غول‌پیکر از گاز و غبار است که از ستاره‌ای رو به مرگ تولید می‌شود.

جیمز وب این امکان را برای اخترشناسان فراهم کرد که علاوه بر ستاره‌ای موسوم به «همراه» که بواسطه قرار داشتن در اوج زندگی اطلاعاتی از پیش نسبت به آن وجود داشت، ستاره «کوتوله سفید» را نیز در مرکز این سحابی مشاهده کنند.

«کوتوله سفید» همان ستاره‌ رو به افول است که همزمان با مرگ تدریجی خود، گاز و گرد و غبار تشکیل دهنده سحابی «حلقه جنوبی» را تولید می‌کند.

سحابی حلقه جنوبی و ستاره‌هایی که بواسطه قابلیت‌های تلسکوپ جیمز وب در مرکز آن مشاهده می‌شود

ستون‌های آفرینش

تصاویر شگفت‌انگیز و دیدنی از آنچه «ستون‌های آفرینش» نامیده می‌شود، از دیگر اکتشافات بی‌نظیر فضایی تلسکوپ جیمز وب محسوب می‌شود. این مجموعه بی‌نظیر از گاز‌ها و غبارهای متراکم، در واقع ستاره‌هایی را در خود جای داده که در حال شکل‌گیری هستند.

در تصاویر منتشر شده توسط جیمز وب، هزاران ستاره در پس زمینه‌ای شگرف و مبهوت کننده که روی آن ستون‌های قهوه‌ای و نارنجی رنگ گاز و غبار در وسعت کیهان ایستاده‌اند، چشمک می‌زنند.

جیمز وب به لطف قابلیت رصد نورهای مادون قرمز، این امکان را فراهم کرده که بتوان بخش‌های سرخ‌رنگ واقع در منتهی الیه ستون‌ها را که تداعی کننده گدازه ستاره‌ای یا رها شدن ستاره‌های در حال توسعه با قدمت چند صد هزار سال هستند، مشاهده کرد.

«ستون های آفرینش» در فاصله شش هزار و پانصد سال نوری از زمین، در کهکشان راه شیری واقع شده و بطور ویژه در دل «سحابی عقاب» دیده می‌شوند.

نخستین تصاویر از این ساختار عظیم و شگرف سال ۱۹۹۵ توسط تلسکوب هابل گرفته شده بود اما جیمز وب که یک سال پیش به فضا پرتاب شد به لطف قابلیت رصد مادون قرمز، امکان عبور از تیرگی حاصل از گرد و غبار روی

ستون‌ها را فراهم کرد و ستاره‌های جدید زیادی را که در حال شکل‌گیری هستند نمایان کرد.

ستون‌‌های آفرینش و گدازه‌های ستاره‌ای که با رنگ قرمز در منتها الیه ستون‌ها قابل مشاهده است

وجود CO2 در جو یک سیاره فراخورشیدی

تلسکوپ فضایی جیمز وب برای اولین‌بار وجود دی‌اکسید کربن را در جو یک سیاره فراخورشیدی که خارج از منظومه شمسی قرار دارد، شناسایی کرد.

این اکتشاف از قابلیت‌های بسیار بالای تلسکوپ جیمز وب که ۱۰ میلارد دلار برای ساخت آن هزینه شده است، خبر داد و دانشمندان را برای کشفیات بیشتر هیجان‌زده کرد.

این سیاره که WASP-39 b نام دارد، یک توده غول‌پیکر گازی و بسیار داغ است که با توجه به اطلاعات موجود، حیات در آن غیرممکن است.

کشف تازه تلسکوپ جیمز ‌وب این امیدواری را بوجود آورده که بتوان جستجوهای مشابهی را در «سیارات صخره‌ای» نیز انجام داد تا از این راه امکان بررسی احتمال وجود حیات در یکی از آنها فراهم شود.

اولین کهکشان ها ممکن است زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد شکل گرفته باشند

بر اساس مشاهدات اولیه از تلسکوپ فضایی جیمز وب که در عرض چند ماه درک علمی از کیهان را متحول کرده، نخستین کهکشان‌ها احتمالا زودتر از آنچه که ستاره شناسان قبلاً تصور می‌کردند شکل گرفته‌اند.

توماسو ترئو، استاد نجوم در دانشگاه یو‌سی‌ال‌ای در این خصوص می‌گوید: «به هر طریقی، کیهان موفق شده است که کهکشان‌ها را سریع‌تر و زودتر از آنچه فکر می‌کردیم تشکیل دهد.»

یکی از مأموریت‌های اصلی تلسکوپ جیمز وب که پنجمین ماه رصد خود را سپری می‌کند، مطالعه اولین کهکشان‌های تشکیل شده پس از انفجار بزرگ است که ۱۳.۸ میلیارد سال پیش روی داده است.

جیمز وب تاکنون بسیاری از کهکشان‌های جوان جدید را شناسایی کرده که از جمله‌ آنها کهکشانی است که۳۵۰ میلیون سال پس از انفجار بزرگ وجود داشته است، یعنی ۵۰ میلیون‌ سال زودتر از آنچه قبلا تصور می‌شد.

برای بسیاری از اخترفیزیک شناسان تعجب‌آور است که تعداد زیادی از کهکشان‌ها زودتر از محاسبات قبلی شکل گرفته‌اند؛ آنها همچنین از درخشندگی بالای این کهکشان‌های جوان شگفت‌زده شده‌اند.

آینه بزرگ و شش و نیم متری تلسکوپ فضایی جیمز وب با قابلیت رصد نور‌های مادون قرمز امکانی کم نظیر را برای مشاهده اسرار خلقت و رمز و رازهای نهفته در کائنات فراهم کرده که جامعه علمی و اخترشناسان به مدت بیست سال انتظار آن را می‌کشیدند.

جیمز وب به واسطه قابلیت فروسرخ خود این امکان را فراهم کرده که دانشمندان قدیمی‌ترین اجرام کیهان را مشاهده کنند و همچنین به اطلاعاتی تازه در خصوص نحوه شکل‌گیری ستاره‌ها و کهکشان‌ها دست یابند.

منبع: یورونیوز