نقاشی از هنرهای پرمخاطب و پر طرفدار دردنیا به ویژه فرهنگ غربی است. زندگی پیچیده و پرتلاطم این دست هنرمندان معمولا سوژه خوبی برای فیلمسازان است که به واسطه این موضوع تاکنون فیلم‌های متعددی در خصوص بیوگرافی هنرمندان بزرگ نقاشی دنیا ساخته شده که برخی از آنها از بهترین‌های تاریخ سینماست.
به واسطه ارتباط‌های بصری که سینما با مخاطب دارد، طراحی صحنه‌ها و برخی لوکیشن‌ها از اجزای لاینفک هنر هفتم به ویژه هنگام دکوپاژ سناریو است که همین موضوع ارتباط بین هنر نقاشی و سینما را بسیار نزدیک کرده و همین مساله موجب همذات پنداری سینماگران با نقاشان شده است.
در این میان برخی فیلم‌ها جزو جدا ناشدنی تاریخ سینماست که مورد پسند مخاطبان سینما در دنیا قرار گرفته است که در ادامه برترین‌های این نوع سینمایی معرفی می‌شوند.
قدمت ۸۶ ساله فیلم رامبرانت
رامبرانت را باید از نخستین فیلم‌های بیوگرافی تاریخ سینما درباره زندگی یک نقاش کلاسیک دانست که در سال ۱۹۳۶ و قبل از شروع جنگ جهانی دوم اکران شده بود. در این اثر ماندگار تاریخ سینما، «چارلز لاتون» یکی از بازیگران برتر تاریخ هالیوود با سبک ویژه و منحصر به فرد خود را وارد داستان زندگی «رامبرانت هارمنزون فان راین»، هنرمند و نقاش هلندی دوره رنسانس، کرد تا یک اثر متفاوت و ارزشمند شکل بگیرد.
این فیلم در عصر حاضر تقریبا فراموش شده، چراکه ۸۶ سال از زمان نخستین اکران آن می‌گذرد می‌گذرد. کارگردان این فیلم الکساندر کوردا بوده است.
رامبرانت هارمنزون فان راین نقاش معروف هلندی است که به سال ۱۶۰۶ در شهر لیدن به دنیا آمد و به سال ۱۶۶۹ درگذشت و نماینده بارز مکتب و سبک نقاشی هلندی و استاد سایه و روشن در نقاشی است. رامبرانت پسر آسیابانی از مردم لیدن بود. مادرش او را به خواندن کتاب مقدس (تورات و انجیل) ترغیب می‌کرد و هنگامی که به دانشگاه وارد شد ذوقی به آموختن مواد علمی نشان نداد. سرانجام شاگرد یکی از نقاشان محلی شد. در چهره‌هایی که رمبراند نقش کرده آنچه بیشتر جالب توجه است برق نگاه اشخاص است. رامبرانت در سال ۱۶۵۶ عملاً ورشکست شد و در ۶۳ سالگی به سال ۱۶۶۹ درگذشت.
آندری روبلف ساخته تارکوفسکی
«آندری روبلف» از دیگر فیلم‌های ماندگار تاریخ سینما از زندگی یک نقاش به کارگردانی «آندره تارکوفسکی» فیلمساز تبعیدی شوروی است. این کارگردان برجسته تاریخ سینمای روس در این اثر نه تنها زندگی یکی از هنرمندان مشهور روسی را روایت می‌کند، بلکه سعی دارد شوروی دوران قرون وسطا را هم به تصویر بکشد که در این کار به موفقیت عظیمی دست یافت.
اگرچه فیلم آندره روبلف به مذاق هر مخاطبی خوش نمی‌آید چراکه واقعا اثر بحث‌برانگیز و جنجالی بود. اما به عقیده اکثر منتقدان این فیلم می‌تواند به راحتی در لیست ۱۰ فیلم برتر تمام تاریخ هم جای بگیرد. این اثر در سال ۱۹۶۶ اکران شد. آندری روبلِف در ۱۳۶۰ میلادی به دنیا آمده بود و ۲۹ ژانویهٔ ۱۴۳۰ میلادی در گذشت.
نمایش زندگی ونگوگ در فیلم بر دروازه ابدیت
ونسان ونگوگ از مشهورترین هنرمندان نقاش تاریخ هنرهای تجسمی دنیاست و تا کنون درباره زندگی این هنرمند هلندی فیلم‌ها و کتاب های زیادی تهیه شده اما در میان این آثار به ویژه در حوزه فیلمسازی می توان گفت فیلم «بر دروازه ابدیت» از درخشان‌ترین اثار درباره این نقاش مشهور است.
بر دروازه ابدیت با کارگردانی «جولیان اشنابل» در سال ۲۰۱۸ به اکران درآمد و «ویلم دفو» نقش ونگوگ را به خوبی ایفا کرد که به خاطر ایفای نقش ون گوگ و عملکرد خیره‌کننده‌اش نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد اسکار نیز شد.
ون گوگ یک نقاش نامدار هلند و نابغه هنر امپرسیونیسم در نقاشی سی مارس ۱۸۵۳ به دنیا آمد. او در زمان حیاتش گمنام بود و در تمام طول عمر خود تنها یک تابلو یعنی تاکستان سرخ را فروخت، اما اکنون به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نقاشان دنیا شناخته می‌شود.
ون گوگ جوانی خود را به عنوان دلال آثار هنری و معلم گذراند. مدتی نیز در انگلستان و همچنین در میان کارگران معادن زغال سنگ شهر بوریناژ در بلژیک به عنوان مُبلغ مسیحی فعالیت کرد. وی فعالیت‌های جدی خود را به عنوان طراح و نقاش از سال ۱۸۸۰ و در سن ۲۷ سالگی شروع کرد، و از آن‌جاکه در سن ۳۷ سالگی درگذشت، در واقع تمام آثارش را در ۱۰ سال پایانی عمرش آفرید که شامل بیش از ۹۰۰ نقاشی، بیش از ۱۱۰۰ طراحی و ۱۰ چاپ است.
ونسان ون گوگ در۲۹ ژوئیه ۱۸۹۰ درگذشت. ون گوگ شیفته نقاشی از مردم طبقهٔ کارگر و خودنگاره بود. او اواخر عمر به شدت از بیماری روانی و فشار روحی رنج می‌برد و به اعتقاد اکثریت همین موضوع به خودکشی او منجر شد.
تماشای مورد عجیب مارگریت کین در فیلم چشمان بزرگ
«چشمان بزرگ» عنوان فیلمی از «تیم برتون» درباره زندگی یک زوج هنرمند به نام‌های مارگریت کین و والتر کین است که از بهترین‌های سینما در زمینه بیوگرافی از زندگی هنرمندان است
برتون در این فیلم، مرگریت کین و تلاش‌هایش در زمینه هنر و همچنین مشکلاتی که با همسر حریص و طمع‌ورز خود داشت را به نمایش می‌گذارد. «چشمان بزرگ» در سال ۲۰۱۴ به اکران درآمد و دنی هوستون، کریستن ریتر و ترنس استامپ از جمله دیگر بازیگران آن هستند.
«پگی دوریس هاوکینز» در سال ۱۹۲۷ به دنیا آمده بود و بعد از ازدواج با «والتر کین» نام «مارگارت کین» را برگزید این نقاش آمریکایی در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۲ درگذشت. این هنرمند آمریکایی زنان، کودکان و حیوانات را با چشمانی بزرگ با رنگ روغن یا ابزارهای دیگر، نقاشی می‌کرد که همین مساله سبب شهرت او و کارهایش شد.
مورد عجیب زندگی او در این است که همسر سابقش، یعنی والتر کین، نقاشی‌های او را با امضای خودش می‌فروخت. البته مارگارت خودش به او چنین اجازه‌ای داده بود. اما بعدها با والتر از نظر حقوقی درگیر شد. در دادگاه قاضی از آن دو خواست تا هر یک، یک نقاشی بکشند، والتر ادعا کرد که به‌دلیل داشتن درد در ناحیه شانه، نمی‌تواند نقاشی بکشد، اما مارگارت در ۵۳ دقیقه یک نقاشی کامل کشید. در نهایت، هیات داوران تصمیم گرفت که مبلغ چهار میلیون دلار به‌عنوان خسارت به مارگارت پرداخت شود.
محبوبت فیلم مودیلیانی بین مخاطبان و نفرت منتقدان
فیلم سینمایی مودیلیانی را باید از محبوب‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما درباره بیوگرافی زندگی هنرمندان نقاش دنیا دانست. این فیلم از موف‌ق ترین اثار سینمایی که توانست جزئیات زندگی، شیوه تفکر، استعداد و مشقت‌های یک هنرمند نقاش عاصی را به نحو احسن به نمایش بگذارد.
«میک دیویس» کارگردان و «اندی گارسیا» نقش «آمادئو مودیلیانی» را برعهده داشتند. در این اثر میک دیویس روی بخش پایانی زندگی مودیلیانی تمرکز کرده، جایی که او وارد یک رابطه خطرناک با زنی جوان می‌شود و از سوی دیگر رقابتش با پابلو پیکاسو به اوج خود رسیده است.
مودیلیانی از سوی مخاطبان به شدت مورد استقبال قرار گرفت و نمرات خوبی دریافت کرد اما منتقدان نظرات به‌شدت منفی و عجیبی نسبت به آن داشتند. از نکات جالب این فیلم نقش‌آفرینی امید جلیلی هنرپیشه ایرانی در نقش پابلو پیکاسو است.
تابو شکنی و دوستی با تروتسکی، دستمایه‌های فیلم سینمایی «فریدا»
«فریدا کالو» از مهم‌ترین نقاشان و هنرمندان زن در نیمه نخست قرن بیستم است که تابوشکنی‌ها او در کنار آثار خلاقانه‌اش سبب شهرت او در دنیای هنر شد. او در سال‌های تبعید تروتسکی به آمریکای جنوبی با این سیاستمدار چپ و کمونیست اهل شوروی دوستی برقرار کرد که همه این موضوعات موجب شد تا کارگردان این فیلم دستمایه‌های خوبی برای خلق یک فیلم جذاب داشته باشد.
هنر کارگردانی «جولی تایمور» و بازی درخشان «سلما هایک» در نقش «فریدا کالو» اثری ماندگار برای این نقاش مکزیکی سورئالیست خلق کردند.
«ماگدالنا کارمن فریدا کالوی کالدرون د ریورا» معروف به «فریدا کالو» در ۶ ژوئیه ۱۹۰۷، از پدری آلمانی‌تبار و مادری دورگه (اسپانیایی و بومی مکزیک) در شهر «کویوآکان» در حومهٔ مکزیکو سیتی و خانه‌ای که اکنون موزهٔ فریداست (خانه آبی) به دنیا آمد. پدرش یک نقاش و عکاس یهودی-آلمانی با اصلیت رومانیایی بود.
پدر فریدا از هنرمندان عکاس مشهور مکزیک بود و پرتره‌های زیادی از کودکی فریدا گرفته‌است. سلف‌پرتره‌هایی که فریدا از خود می‌کشید در واقع به نوعی تداوم عکس‌های پدر است. سه ساله بود که انقلاب مکزیک و جنگ‌های داخلی به وقوع پیوست. در شش سالگی به علت ابتلا به فلج اطفال چندین ماه در خانه بستری شد. این بیماری موجب نقص در پای راستش شد و به همین دلیل تا پایان عمر دامن‌های بلندبا تزئینات پیشاکلمبوسی می‌پوشید.
در سپتامبر ۱۹۲۵ فریدا دانشجوی هجده‌سالهٔ رشتهٔ پزشکی در تصادف شدید اتوبوس از ناحیهٔ شانه، سینه، کمر، لگن و پا دچار شکستگی‌های متعدد شد. در بستر بیماری شروع به کشیدن نقاشی و تحصیل در رشته پزشکی را رها کرد.
نقاشی‌های مورد مورد توجه دیه‌گو ریورا نقاش بزرگ مکزیک قرار گرفت و این آشنایی به ازدواج این دو منجر شد. خانهٔ فریدا و دیه‌گو در بحبوحه جنگ جهانی دوم پاتوق شخصیت‌های مطرحی چون لئون تروتسکی، سیاستمدار کمونیست گریخته از شوروی و پولت گادرد، همسر چارلی چاپلین و لوئیس بونوئل کارگردان اسپانیایی بود. در این سال‌ها فریدا از همسرش دیه گو جدا شد.
در ۱۹۵۳ یکی از پاهای فریدا به دلیل قانقاریا قطع شد و برای تحمل دردهای جسمی و روحی به اعتیاد روی آورد و در نهایت، در ۱۳ ژوئیهٔ ۱۹۵۴ به دلیل انسداد جریان خون درگذشت. خاکستر او هم‌اکنون درون کوزه‌ای در خانهٔ قدیمی او نگهداری می‌شود.
نقش گربه‌ها در فیلم زندگی الکتریکی لویی وین
فیلم تاریخی «زندگی الکتریکی لویی وین» به کارگردانی ویل شارپ، با فیلمنامه‌ای از شارپ و سایمون استیونسون، فیلمی مملو از احساس، تفنن، هنر و البته گربه است.
«بندیکت کامبربچ» در این فیلم در نقش «لویی وین» تصویرگر عجیب و غریب قرن نوزدهمی بازی می‌کند که از کشیدن آدم‌ها متنفر است، اما عاشق طراحی حیوانات است. وین با پنج خواهرش زندگی و در سال ۱۸۸۳ با معلم سرخانه خواهرانش، «امیلی» ازدواج می‌کند که این اقدام در آن تاریخ دور از شان و شرافت بود. این نقاش پس از مرگ زودهنگام همسرش دچار حالاتی می‌شود و شروع به کشیدن طرح‌های کاریکاتوری از گربه خانگی خود، «پیتر» می‌کند و در مدت کوتاهی همین نقاشی‌ها موجب شهرت می شود. لویی وین، هنرمند انگلیسی است که بیشتر به خاطر نقاشی‌های کارتونی و رنگارنگ خود از گربه‌ها شهرت داشت.
۵۵ اثر هنری لویی وین در یک موزه نگهداری می‌شود. وین در ۱۸۶۰ به دنیا آمد و کار هنری خود را به‌عنوان یک روزنامه‌نگار هنری آغاز کرد و برای روزنامه‌ها همه‌چیز تصویرگری می‌کرد. او در دهه ۱۸۸۰ به خاطر نقاشی‌ها از گربه‌اش معروف شد. او در در دوران جنگ جهانی اول دچار مشکلات مالی و روانی شد. در سال ۱۹۲۴ او را «دیوانه» اعلام و در بیمارستان اسپرینگفیلد بستری کردند. وقتی یکی از تحسین‌کنندگانش، او را در بیمارستان پیدا کرد و متوجه وضعیتش شد، کمپینی ترتیب داد – که رمزی مک‌دونالد نخست‌وزیر وقت انگلستان نیز از آن حمایت کرد – تا وین به بیمارستان بسیار بهتر بسلم منتقل شود. او درنهایت به بیمارستان نپسبری منتقل شد؛ و نقاشی را ادامه داد و حتی نمایشگاه‌هایی در بیمارستان برگزار کرد. وین در چهارم ژوئیه ۱۹۳۹ در ۷۸ سالگی درگذشت.
فیلم اشباح گویا؛ سیری در تاریخ اسپانیا
«اشباح گویا» عنوان فیلمی است که ازنام «گویا» نقاش اسپانیایی گرفته شده تا بهانه‌ای باشد که کارگردان بتواند بخشی از تاریخ اسپانیا را به نمایش بگذارد و سیستم تفتیش عقاید کلیسا بر زندگی شهروندان این کشور را نشان دهد. این اثر سینمایی محصول محصول مشترک آمریکا و اسپانیاست که در سال ۲۰۰۶ توسط «میلوش فورمن» ساخته شده. فیلمنامه این فیلم را «ژان کلود کاریر» نوشته‌و بازیگرانی چون «خاویر باردم»، «ناتالی پورتمن» و «استلان اسازگارد» در آن بازی کرده‌اند.
فرانسیسکو خوزه گویا یا فرانسیسکو خوسه گویا زادهٔ ۳۰ مارس ۱۷۴۶ نقاش و چاپگر سبک رمانتیسیسم اسپانیایی بود. وی مهم‌ترین هنرمند اسپانیایی اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن نوزدهم است. از فرانسیسکو گویا به عنوان آخرین بازماندگان نسل استادان کهنه‌کار یاد می‌شود. او از پیشگامان دوران پیش از مدرنیسم است که فلسفهٔ ذهنی و تکنیک به کار رفته در آثارش، سال‌ها بعد مورد استفادهٔ نقاشان بزرگی چون ادوار مانه و پابلو پیکاسو قرار گرفت.
وی بعد از یک تب شدید، در سال ۱۷۹۲ ناشنوا و این باعث درون‌گرایی و کناره‌گیری او شد. به‌دنبال سکته مغزی از ناحیه راست فلج شد و از رنج در اثر ضعف بینایی و عدم دسترسی کافی به مواد نقاشی در ۱۶ آوریل ۱۸۲۸ در ۸۲ سالگی در گذشت.
دیگر فیلم‌های ساخته شده از زندگی نقاشان جهان
موضوع ساخت فیلم از زندگی نقاشان برتر دنیا فقط به عناوین یاد شده ختم نمی شود و کارگردان مختلفی در زمینه فیلم‌هایی ساخته اند که می‌توان به آثاری چون «باسکیت» داستانی درباره «جین میشل باسکیت»، فیلم «پولاک» درباره «جکسون پولاک» نقاش آمریکایی، فیلم «پای چپ من» درباره زندگی هنرمند و نویسنده ایرلندی «کریستی براون» به کارگردانی «دانیل دی‑لوئیس»، فیلم «یکشنبه‌ای در پارک به اتفاق جرج» درباره زندگی «ژرژ- پی‌یر سورا» نقاش فرانسوی به کارگردانی « Terry Hughes »، فیلم «ادوارد مانچ» درباره زندگی ادوترد مانچ نقاش نروژی به کارگردانی «پیتر واتکینز»، فیلم «آقای ترنر» درباره زندگی «ویلیام ترنر» نقاش بریتانیایی به کارگردانی «مایک لی»، فیلم «مائودی» درباره زندگی «ماد لوئیس» هنرمند کانادایی به کارگردانی «آیسلینگ والش» و ده‌ها فیلم دیگر که نشان می‌دهد این ژانر چقدر بین سینماگران جذاب است.
فیلم کد داوینچی
فیلم سینمایی کد «لئوناردو داوینچی» از آثار ماندگار سینمای جهان است که این اثر برخلاف بیوگرافی از زندگی نقاش شهیر ایتالیایی تحت تاثیر المان‌ها و رمزگذاری‌هایی است که این هنرمند در آثار خود برجا می‌گذاشت. فیلم کد داوینچی، فیلمی رازآلود و مهیج، محصول سال ۲۰۰۶ کشورهای آمریکا، مالت، فرانسه و انگلیس به کارگردانی ران هاوارد است. نویسندگی فیلم کد داوینچی توسط آکیوا گلدزمن و دن براون انجام شده است. بازیگرانی چون تام هنکس، آدری تاوتو، ایان مک کلن، ژان رنو، پاول بتانی، آلفرد مولینا، یورگن پروشنو، ژان ایو برتلوت، اتین شیکو، ژان پیر ماریل و ماری-فرانسوا آدولنت در فیلم کد داوینچی به ایفای نقش پرداخته اند. فیلم کد داوینچی براساس رمانی با همین عنوان به قلم دن براون تولید شده است.
کمال‌الملک، قضاوت درست تاریخ
«کمال‌الملک» نام فیلیمی ماندگار از زنده یاد «علی حاتمی» کارگردان ایرانی است که زندگی استاد «محمد غفاری» ملقب به کمال‌المک نقاش چیره دست دوره قاجار را به تصویر می‌کشد. زنده یاد حاتمی که خود فیلمنامه این اثر ماندگار را نوشته بود، سعی کرده بود قضاوت درستی در تاریخ نگاری این فیلم داشته باشد که همین مساله باعث شد تا فیلم کمال‌المک با بازی خوب زنده یاد «جمشید مشایخی» به یکی از بهترین‌ها تاریخ سینمای ایران تبدیل شود.
میرزا محمّد خان غفّاری کاشانی ملقّب به کمال الملک یمی در سال ۱۳۲۶ در کاشان به دنیا آمد. پس از گذرانیدن تحصیلات ابتدائی به تهران رفت و در دارالفنون تحصیل کرد و خیلی زود هنرش مورد توجه قرار گرفت. ناصرالدین شاه دستور داد تا اتاقی در شمس‌العماره در اختیار او قرار گیرد. ۱۸ ساله بود کــــه در عمارت سلطنتــــــی شروع به کار کرد و در عرض ۴ سال چندین تابلو را تمام کرد. وقتی او ۲۰۰ تابلو زیبا و گرانبها خلق کرد لقب کمال الملک به او اعطا شد.
وی برای آشنایی بیشتر از هنر نقاشی سفری به اروپا داشت و در موزه‌های معروف لوور، ورسای، و رم خوشه‌های معرفت از خرمن آثار روبنس، رامبراند، واندیک، داوینچی، رفائل و دیگر اساتید جهان جمع آوری کرد. او پس از مراجعت به ایران هنرستانی به نام مدرسه صنایع مستظرفه تاسیس کرد و به پرورش استعدادهای پراکنده هموطنانش پرداخت. کمال الملک در یکشنبه ۲۷ مرداد سال ۱۳۱۹ درگذشت و در کنار مقبره شیخ عطار به خاک سپرده شد.
منبع: همشهری