«اينترنت پاك» چيزی جز تهيه فهرست سفيد نیست

شرق: «اينترنت پاك» هم مانند بسياري واژه‌هاي ديگر از آن دسته تعبيراتي است كه زمان دقيق اجراي آن مشخص نيست بلكه تعريف مشخصي براي آن ارايه نشده و همين موضوع دستيابي به آن را با اما و اگرهاي متعددي همراه مي‌كند.

دولت‌هاي اخير با طرح موضوعاتي چون شبكه ملي اطلاعات به نوعي تلاش كرده‌اند شبكه داخلي اينترنت يا به عبارتي همان اينترانت را تا حد زيادي جايگزين اينترنت جهاني كنند تا به اين واسطه بخشي از تهديداتي كه به واسطه اينترنت ايجاد مي‌شوند كنترل شود.

در اين مدت همواره در پاسخ به نگراني‌هاي كاربران مبني بر عدم دسترسي به شبكه جهاني اينترنت تاكيد شده است كه شبكه ملي اطلاعات نه تنها منافي اينترنت نخواهد بود بلكه در تلاش است با ميزباني سايت‌هاي مختلف در داخل امكاني براي ارتباطات مجازي سريع‌تر، ارزان‌تر و امن‌تر فراهم كند. در نهايت به دنبال اين طرح‌هاي مسوولان، فرهنگ لغات مربوط به فضاي مجازي در اين سال‌ها هر روز قطورتر شده و واژه‌هاي جديدي چون اي‌ميل ملي، جست‌وجوگر ملي، سيستم عامل بومي و... را نيز در دل خود جا داد. اما در اين ميان واژه‌اي هم وارد اين فرهنگ شد كه با وجود گذشت چند سال هنوز تعريف درست و دقيقي براي آن در دست نيست. 

«اينترنت پاك» كه به نظر مي‌رسد اولين بار توسط وزير ارتباطات به كار گرفته شده تعبيري است كه هنوز معلوم نيست چه معنايي به همراه دارد اما به عقيده كارشناسان آنچه بيش از همه جاي توجه دارد آنكه اگر از «اينترنت پاك» صحبت مي‌كنيم بي‌شك در مقابل، شبكه‌ جهاني را پيش رو داريم كه تمام سايت‌هاي آن الزاما با فرهنگ، ارزش‌ها و از همه مهم‌تر مذهب ما همخواني ندارد. از سوي ديگر مديريت اين شبكه در دستان دولت‌هايي به غيراز ما قرار دارد. در چنين شرايطي اگر دولت‌ها بخواهند چنين شبكه‌اي را پاكسازي كنند يكي از راه‌هاي موجود استفاده از موضوعي به نام فیلترينگ خواهد بود.

با اين تفسير اين موضوع به ذهن خطور مي‌كند كه «اينترنت پاك» راهكاري در جهت فيلتر كردن سايت‌هاست اما آيا در واقع هدف «اينترنت پاك» همين است؟ زماني رضا تقي‌پور در اين‌باره با اشاره به اينترنت پاك گفته بود: ارتباطات و فناوري اطلاعات براي توسعه صلح و رشد اخلاق و كمك به انسان براي رسيدن به كمال به وجود آمده است و اما امروز همين شبكه‌ها به ابزار بهره‌جويي براي اهداف كثيف تبديل شده است.

وزير ارتباطات در عين حال از قرار دادن خدمت اينترنت به كل كشورهاي علاقه‌مند خبر داده بود و ايران را اولين كشوري دانسته بود كه در اين زمينه اقدام مي‌كند. حتي او در برخي صحبت‌هاي خود اينكه اينترنت پاك موجب فيلتر كردن سايت‌ها خواهد شد را هم رد كرده بود اما با اين حال هيچ‌گاه به طور روشن و واضح مصاديق پاكي و ناپاكي اينترنت مشخص نشد و درنهايت نهادي هم كه قرار است متولي اين بخش باشد مبهم باقي ماند.

 به گفته تحليلگران اگر قرار باشد براي پاكسازي اينترنت از فيلتر كردن سايت‌هاي مورددار استفاده شود قاعدتا بايد پرچم اين بخش در دست‌ كميته فيلترينگ باشد اما اگر قرار بر غيراز اين باشد همچنان معلوم نيست سكان اين بخش در دست وزارت ارتباطات و مجموعه‌هاي زيرگروه آن يا پليس فتا قرار خواهد گرفت؟ با تمام اين تفاسير اگر واقعا قرار بر آن است كه اين واژه‌ها و تركيبات از يك كلمه به واقعيت تبديل شوند، قطعا بايد برنامه‌ريزي درست و پيش از آن تعريف جامعي از موضوع و نهاده‌هاي متولي آن ارايه شود. پيشتر نيز دبير شوراي‌عالي فضاي مجازي كه پيش از اين سمت قائم‌مقامي وزير ارتباطات در امور بين‌الملل را داشت معتقد بود كه با راه‌اندازي اينترنت پاك ديگر نيازي به فيلترينگ نيست. مهدي اخوان‌بهابادي بيان كرد اينترنت پاك اطلاعاتي را در اختيار كاربران قرار مي‌دهد كه از صافي گذشته است.

اما مسوولان سازمان فناوري اطلاعات معتقد بودند اين‌گونه نيست كه با راه‌اندازي اينترنت پاك ديگر نيازي به فيلترينگ نباشد. در همين حال وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات درباره اينكه آيا سيستم فعلي فيلترينگ اينترنت در ايران پاسخگوي نيازها نبوده كه ايده اينترنت پاك مطرح شده است، بيان كرد: بحث اينترنت پاك بحث فيلترينگ نيست بلكه بحث توليد محتواي سودمند، دانشي و ارزشي است به اين معني كه ما از جنبه اثباتي و نه جنبه نفي به موضوع نگاه خواهيم كرد. با اين وجود مسوولان به صورت تلويحي اشاره كردند كه اينترنت پاك با فيلترينگ متفاوت است و از آنجايي كه از لحاظ فني وقتي در مورد اينترنت و پالايش محتوا صحبت مي‌كنيم يا بايد سايت‌هاي نامناسب را فيلتر كنيم (فهرست سياه) يا بايد فقط به برخي سايت‌ها (يا حتي پروتكل‌هاي انتقال اطلاعات) اجازه عبور دهيم (فهرست سفيد).

 اينترنت پاك نمي‌تواند چيزي جز تهيه فهرست سفيد از سايت‌هاي مجاز باشد كه صرفا اجازه دسترسي به سايت‌هاي موجود در فهرست سفيد به كاربران را مي‌دهد. اما با اين وجود با توجه به توضيحات مختلفي كه تاكنون توسط مقام وزارت ارتباطات و ساير مديران فناوري اطلاعات مطرح شده، همچنان به نظر مي‌رسد اينترنت پاك مفهومي است كه پيش از همه نيازمند ارايه تعريف و نقشه راهي جامع و مشخص است و با توجه به نزديك شدن به پايان عمر دولت دهم، لازم است اگر مسوولان واقعا قصد اجرايي كردن اين طرح را دارند با سرعت بيشتري وارد عمل در اين حوزه شوند.