گرما، عامل تشدید خیزش گرد و خاک در خاورمیانه

ایسنا: طی دو ماه گذشته مردم عراق در میان ابرهای غلیظی از گرد و غبار نفس کشیده و زندگی کرده‌اند زیرا حداقل ۹ مورد طوفان شن که هرکدام تا چند روز طول کشیده، این کشور را درنوردیده و همه مناطق را خاک گرفته است.

طی هفته‌های اخیر با وقوع طوفان‌های گرد و غبار بیمارستان‌ها و مراکز درمانی عراق افزایش موارد پذیرش بیماران را گزارش کرده‌ و هزاران بیمار با علائم شدید تنفسی به این مراکز مراجعه می کنند. همچنین فعالیت مدارس و ادارات تعطیل شده و پروازها متوقف می‌شوند.

بنیانگذار سازمان غیردولتی طبیعت عراق (Nature Iraq) در مصاحبه با موسسه تامسون رویترز (Thomson Reuters Foundation) گفت: نمی توان بدون سرفه کردن یا پوشاندن دهان در فضای باز راه رفت.

عراق، سوریه، ایران و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس با طوفان‌های شن و گرد و غبار ناآشنا نیستند چرا که در ماه‌های گرم از ماه مه تا جولای زمانیکه بادهای شدید شمال غربی مقادیر زیادی گرد و غبار را در بخش هایی از منطقه حمل می کند، با این پدیده مواجه هستند. اما این روزها وقوع طوفان‌ها زودتر آغاز شده و موارد آن نیز بیشتر شده است به گونه‌ای که وقوع چنین پدیده‌هایی بیشتر از یک یا دو بار در سال اتفاق افتاده و در منطقه وسیع‌تری گسترش می‌یابند.

در حالیکه دولت‌ها برای مقابله با هجوم گرد و غبار تلاش می‌کنند، کارشناسان محیط زیست و مقامات دولتی بر این باورند آنچه عامل پیشروی این تهدید است ترکیبی از تغییرات آب و هوایی و شیوه های ضعیف مدیریت آب است که در کنار هم باعث شده بیشتر خاک منطقه به شن و ماسه تبدیل شود.

آنها هشدار می دهند: افزایش دما و تغییر الگوهای آب و هوایی نشان می دهد که وضعیت بدتری در راه است مگر اینکه دولت‌ها بتوانند برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای تغییر دهنده اقلیم و کاهش پیامدهای طوفان شن و ماسه که منطقه را فرا می گیرد، همکاری کنند.

در همین رابطه معاون دبیر اجرایی توسعه پایدار در کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد برای آسیا و اقیانوسیه گفته است: افزایش خشکسالی یک نگرانی خاص است. کشورهای تحت تاثیر باید در حوزه سیستم‌های هشداردهنده و پیش‌بینی سرمایه گذاری، سیاست‌های مدیریت آب و زمین کارآمد ایجاد کنند و اقدامات بیمه ای و حمایت اجتماعی را برای کمک به آسیب پذیرترین جوامع برای بهبود شرایط پیامدهای ناشی از طوفان اعمال کنند.

وقوع هر مورد از طوفان شن و گرد و غبار می تواند در ده ها کشور خسارت به بار آورد. طبق گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۹، وقوع طوفان به ساختمان‌ها، خطوط برق و دیگر زیرساخت‌های حیاتی آسیب می‌زند، محصولات کشاورزی را از بین می‌برد، دید رانندگان را کاهش داده و حمل‌ونقل هوایی، ریلی و آبی را مختل می‌کند.

در این گزارش آمده است که خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) سالانه حدود ۱۳ میلیارد دلار به دلیل تاثیرات طوفان‌های شن از هزینه‌های پاکسازی و بازیابی گرفته تا درمان مشکلات جسمی و کاهش بهره وری دچار خسارت می‌شوند.

به طور طبیعی خاورمیانه با وزش بادهای شدید، خاک خشک و هوای گرم مواجه بوده است که در مجموع شرایط مناسبی را برای طوفان های شن و گرد و غبار فراهم می کند. اما کارشناسان آب و هوایی می گویند افزایش گرما همراه با چندین دهه مدیریت ضعیف آب و شیوه های کشاورزی ناکارآمد، باعث تخریب اراضی در سراسر منطقه شده و انباشت ذرات گرد و غبار و گسترش آن در مناطق وسیع را آسان تر کرده است.

گزارشی که صندوق بین‌المللی پول در ماه مارس منتشر کرد، نشان می‌دهد از دهه ۱۹۹۰، خاورمیانه دو برابر سریعتر از میانگین جهانی گرم می‌شود. بر اساس گزارش بانک جهانی، در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، ۸۵ درصد آب به بخش کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند.

به اعتقاد کارشناسان علوم اقلیمی، شیوه های کشاورزی ناپایدار مانند چرای بی رویه، استفاده بیش از حد از مواد شیمیایی و ماشین آلات و آبیاری بیش از حد به بیابان‌زایی در منطقه کمک می کند.

به گفته "اریک سولهیم" مدیر اجرایی برنامه محیط زیست سازمان ملل بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸، روابط سیاسی پرتنش بین برخی از کشورهایی که بیشترین آسیب را از طوفان شن دیده‌اند، مذاکرات در مورد چگونگی مقابله با این مشکل را مختل می‌کند.

هرچند، برخی از کشورها تلاش‌هایی را برای مقابله با طوفان‌های گرد و غبار در منطقه انجام داده اند.

به گزارش رویترز، برای مثال عربستان متعهد به کاشت ۱۰ میلیارد اصله درخت در داخل مرزهای خود با هدف کاهش انتشار کربن و معکوس کردن روند فرسایش زمین است. درختان می توانند با به دام انداختن باران بیشتر در زمین و کاهش تبخیر آب از زمین، زمین‌های خشک را احیا کرده و در عین حال نیز ریشه‌های درختان از فرسایش خاک جلوگیری می‌کنند.