فارس: رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس با انتقاد از مدل افزایش تعرفه‌های اینترنت می‌گوید: نگرانیم دولت و اپراتورها بزودی صنعت ارتباطات کشور را به صنعت خودروسازی دیگری تبدیل کنند تا مردم حسرت اینترنت سایر کشورها را داشته باشند.
با «محسن دهنوی» نماینده مجلس شورای اسلامی و رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس گفت‌وگو کردیم و ابهاماتی که درباره افزایش تعرفه‌های اینترنت همراه شنیده می‌شود را با او مطرح کردیم.
مصوبه ای که به نظر می‌رسید باعث گرانی می‌شود اجرا نشد اما اینترنت باز هم گران شد
شما یکی از حامیان مصوبه مجلس درباره افزایش حق السهم دولت از درآمد اپراتورهای موبایل بودید، آن مصوبه اجرایی نشد اما در آن زمان هم مخالفان طرح پیش بینی کردند که این مصوبه در صورت اجرایی شدن، باعث افزایش تعرفه اینترنت همراه می‌شود. نظر شما در این خصوص چیست؟
دهنوی: دولت می‌گوید که به اپراتورهای موبایل مجوز می‌دهیم و پیرو این مجوز، بخشی از درآمد اپراتور را به عنوان حق السهم دولت برمی داریم.
سال گذشته در مجلس شورای اسلامی پیشنهاد کردیم که با توجه به افزایش درآمد اپراتورها که به دلیل افزایش مصرف اینترنت توسط مردم در ایام شیوع ویروس کرونا ایجاد شده بود، سهم دولت از سود اپراتورها هم افزایش یابد. در آن سال تاکید کردیم که افزایش سهم دولت از درآمد اپراتور به شرطی باشد که تعرفه افزایش پیدا نکند.
اپراتورهای ثابت و موبایل می‌گویند که اگر سهم دولت از سود اپراتور افزایش پیدا کند باید تعرفه هم افزایش یابد؛ این در حالی است که هزینه‌کردهای غیرضروری و اضافی دارند.
امروز می‌بینیم که اپراتورهای تلفن همراه بسته‌های بلند مدت اینترنت را حذف کرده اند که بسته‌های ارزان قیمتی بودند و بیشتر مورد استفاده کاربران قرار می‌گرفتند. آنها همچنین در واکنش به این موضوع گفتند که تعرفه‌ها را گران نکرده ایم بلکه برخی از بسته‌ها را که ارزان تر بوده اند حذف کردیم.
من به عنوان یک کاربر اینترنت تلفن همراه هر هفته حدود ۷ تا ۸ گیگ بسته اینترنت موبایل خریداری می‌کنم.
امروز هزینه اینترنت دقیقاً مانند قیمت مرغ، روغن و دیگر کالاهای اساسی است. اگر وزارت ارتباطات و اپراتورها تصور می‌کنند که اینترنت کالایی لوکس است و کالای واجب نیست این تصور مربوط به قرن قبل است. امروز مردم با استفاده از اینترنت خرید می‌کنند، پول پرداخت می‌کنند، درس می‌خوانند، بچه آنها روی اینترنت به مدرسه می‌رود، از پیام رسان استفاده می‌کنند و پیام رد و دل می‌کنند، ارتباط تصویری می‌گیرند و صحبت می‌کنند، تاکسی می‌گیرند، خریدهای خود را سفارش می‌دهند و در پلتفرم‌های مختلف حضور دارند و سرگرم می‌شوند.
امروز وزارت ارتباطات و اپراتورهای تلفن همراه به یکی از مهمترین شئون زندگی مرد مردم دست برده است بدون اینکه به آنها توضیح بدهد.
حرف ما این است که در حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و تغییر نظام یارانه ای دولت به مردم توضیح داد. رئیس جمهور با مردم گفت و گو کرد، اصل بر گفت وگو است که این گفت وگو انجام شد، به مردم توضیح داده شد که پول از شما کم نمی شود و منطق و فلسفه اینکه طرح تغییر نظام یارانه ای چطور اجرا می‌شود با مردم در میان گذاشته شد.
وزارت ارتباطات باید برای افزایش کیفیت اینترنت، ضمانت دهد
یعنی برداشت شما این است که اگر یه مردم بگویند اینترنت برای چه گران شده است قیمت‌های جدید را قبول می‌کنند؟
دهنوی: در این باره معتقدم که اپراتور و رگولاتوری (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات) مقصر است. رگولاتوری باید منافع مردم، دولت و اپراتور را در نظر داشته باشد اما منافع و حقوق مردم در تصمیمی که وزارت ارتباطات اتخاذ کرده است کجاست؟
وزارت ارتباطات می گوید هزینه صرف افزایش کیفیت اینترنت خواهد شد. اما ضمانت این وعده کجاست؟ باید به مردم گفته شود که اگر برای مثال اپراتور از محل گران کردن بسته‌های اینترنتی چند میلیارد تومان درآمد دارد این درآمد به سمت زیرساخت می‌رود. همچنین باید به مردم توضیح داده شود که برای مثال میانگین سرعت اینترنت از ۲۰ مگابیت بر ثانیه به ۴۰ مگابایت بر ثانیه افزایش می‌یابد. اگر اینطور توضیح داده شود آیا کاربران از افزایش قیمت اینترنت استقبال نخواهد کرد؟ حتماً استقبال می‌کنند.
باید به مردم بگویند که این درآمدی که از محل افزایش تعرفه‌های اینترنت موبایل حاصل شد صرف ایجاد زیرساخت و بهبود کیفیت شبکه می‌شود. باید اپراتورها و وزارت ارتباطات این‌ها را بگویند و به مردم قول بدهند و مردم هم قطعاً با افزایش تعرفه همراهی می‌کنند.
اپراتورها در حالی که ادعا می کنند درآمد ندارند اما هزینههای غیرضروری می‌کنند
اکنون تعرفه‌ها به سمت افزایش قیمت، تغییر کرده است و وزارت ارتباطات هم از افزایش قیمت حمایت می‌کند. در این شرایط شما چه پیشنهاد عملی دارید؟
دهنوی: در این باره مدل پیشنهادی داریم؛ اول اینکه وزارت ارتباطات و اپراتورها تضمینی برای افزایش کیفیت شبکه در ازای افزایش تعرفه به مردم ندادند که باید بدهند. دوم اینکه رفتار اپراتورها متناقض است؛ به این معنا که اپراتورها از یک سمت می‌گویند که پول نداریم از طرف دیگر هزینههای غیر ضروری می‌کنند.
اپراتورها می‌گویند توسعه زیرساخت به بخش خصوصی چه ربطی دارد؟
درباره هزینههای غیرضروری که اپراتورها دارند در حالی که ادعا می کنند درآمد ندارند می توانید بیشتر صحبت کنید و صحبت‌های خود را مستند کنید؟
دهنوی: به عنوان کسی که مطلع هستم این موضوعات را می‌گویم اما نمی توانم صحبت کنم. زیرا به دنبال چالش و دعوا نیستیم. بلکه برای مشکل طرح مشخصی داریم.
در برخی از کشورها اجازه افزایش تعرفه را می‌دهند اما برای آن شروطی قرار می‌دهند. اول اینکه برای مثال اپراتور به شرطی بتواند ما به التفاوت سود افزایش تعرفه را برداشت کند که بهبود در کیفیت خدمات داشته باشد. برای کیفیت خدمات هم شاخص‌ها و برنامه هایی را مشخص می‌کنند و مثلاً می‌گویند در این 10 مورد باید کیفیت بهبود کیفیت خدمات را ارائه کنید. همچنین می‌گویند که بخشی از درآمد به دست آمده را باید صرف توسعه زیرساخت کنید.
در حال حاضر اپراتورها می‌گویند که از بخش خصوصی هستند و البته که در این زمینه درست می‌گویند و دولت از طریق سهام عدالت و سهام دولت در اپراتورها سهامدار است. با این استدلال که اپراتورها از بخش خصوصی هستند و قاعده دستگاه‌‌های دولتی بر آنها حاکم نیست می گویند که توسعه زیرساخت به من بخش خصوصی چه ربطی دارد؟ به همین دلیل است که در موضوع توسعه زیرساخت دولت را خطاب قرار می‌دهیم.
بنابراین رویه صحیح این است که اگر به اپراتور اجازه دادیم که تعرفه خدمات را گران کند افزایش تعرفه به شرط بهبود کیفیت خدمات باشد و علاوه بر این باید میزان بهبود کیفیت خدمات با میزان افزایش تعرفه همخوانی داشته باشد؛ یعنی اگر اپراتور ده هزار تومان بیشتر سود می‌کند معادل ده هزار تومان بهبود کیفیت خدمات برای مردم ملموس شود.
نتیجه جلسات درباره قیمت اینترنت را به اطلاع مردم می‌رسانیم
در شرایطی که پیش آمده، یعنی با اقداماتی که اپراتورها انجام داده اند و تغییراتی که برای مشترک نهایی در قیمت‌ها اعمال شده است، راهکار عملی مجلس در این باره چیست؟
دهنوی: جلسات کارشناسی در این باره در هفته‌های آینده در مجلس برگزار می‌شود و نتیجه را به اطلاع مردم می‌رسانیم.
درک می‌کنیم که امروز اینترنت جزء ۵ موضوع اول دارای اهمیت در زندگی مردم است. همچنان که امروز کسی اگر یک بطری آب داشته باشد و غذا هم نخورد اما ترجیح می‌دهد اینترنت داشته باشد. در این شرایط قیمت اینترنت در اپراتورها گران شده اما در عوض برخی از هزینه هایی که برخی از اپراتورها انجام می‌دهند ضرورت ندارد.
افزایش تعرفه اینترنت موبایل باوجود هزینههای اضافی اپراتورها، یعنی پول برداشتن از جیب مردم برای توسعه
بدون اینکه وارد جزئیات مستندات هزینههای اضافه ای که اپراتورها دارند شوید می‌توانید به صورت کلی بگویید که منظورتان چه سرفصل هایی در هزینه کرد اپراتورها است؟
دهنوی: اجازه دهید وارد جلسات کارشناسی شویم تا ببینیم چه نتیجه ای حاصل می‌شود. بنای این را نداریم که بحث‌ها را چالشی کنیم. مسئله اول ما دفاع از حق مردم است؛ زیرا بسیاری از مردم متمول نیستند و بسیاری از کسانی که از اینترنت همراه استفاده می‌کنند از قشر ضعیف هستند، همچنان که کاربران زیادی در روستاها از اینترنت موبایل استفاده می‌کنند. این افزایش تعرفه اینترنت موبایل یعنی از جیب مردم برای این کار پول بر می‌داریم.
همچنین همانطور که روی گران شدن گندم و نان، روغن و دیگر کالاهای اساسی یا حتی شیرینی نان باگت حساسیت داریم روی گران شدن اینترنت هم حساس هستیم.
منظورتان از هزینههای اضافی اپراتورها هزینه تبلیغات هم است؟
دهنوی: اپراتور در موضوعات مختلفی از جمله مسئولیت اجتماعی، تبلیغات تلویزیونی و اسپانسری چند هزار میلیارد تومان هزینه کرده اند.
به عملکرد وزیر ارتباطات نقدی نداریم
با این انتقاد شما که وزارت ارتباطات به دلیل پول پاشی همراه اول از افزایش تعرفه اینترنت حمایت کرده است، به این ترتیب اینطور برداشت می‌شود که نقد شما به وزارت ارتباطات است. از عملکرد وزارت ارتباطات انتقاد دارید؟
دهنوی: ما هم به رگولاتور در وزارت ارتباطات و هم به اپراتور نقد داریم. نقد ما به رگولاتوری وزارت ارتباطات این است که باید تنظیم گر بخش و به فکر مردم باشد.
ما به وزیر ارتباطات نقدی نداریم. عملکرد وزیر ارتباطات خوب بوده است و جز وزرای موفق هستند. ما معترض به عملکرد وزارت ارتباطات به صورت کلان نیستیم.
نگرانیم که بلای صنعت خودرو سر سر ICT هم بیاید
انتقاد شما این است که چرا وزارت ارتباطات به دلیل پول پاشی همراه اول، از افزایش تعرفه اینترنت حمایت کرده است؟ چون اسم یک اپراتور را بردید؛ این موضوع را در دیگر اپراتورها ندیده اید؟
دهنوی: سهم بازار همراه اول بیشتر از سایر اپراتورها است و عمده کاربران اینترنت همراه مشتری همراه اول هستند مسئولیت این اپراتور از دو اپراتور دیگر بیشتر است.
منطق کار را عرض کردم؛ اینکه نباید هزینه بی خودی کنیم بعد برای توسعه به منابع لازم داشته باشیم و از مردم پول بگیریم.
نگرانی ما از این است که بلایی که بر سر صنعت خودرو آمده را بر سر صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور هم بیاورند که کار کشور را به جایی رسانده ایم که مردم را اسیر خود کرده اند و نماد تحقیر ملی شده اند.
نگرانی از این است که همین شرایط را برای اپراتورهای موبایل هم فراهم کنیم و به اپراتورهای بازار انحصاری بدهیم و بازار بزرگی را در اختیار داشته باشند که با هر سطح کیفیتی سرویس ارائه کنند و مردم مجبور باشند هر سرویسی را با هر کیفیتی بخرند و چاره ای نداشته باشند.
باز این سوال مطرح می‌شود که چرا وزارت ارتباطات برای حمایت از یک اپراتور که پول پاشی می‌کند، اجازه افزایش تعرفه به سایر اپراتورها را هم داده است؟
دهنوی: وزارت ارتباطات وقتی دستورالعملی می‌دهد برای همه اپراتورها می‌دهد؛ این طور نیست که یکی را جدا کند.
چرا مدیران وزارت ارتباطات در دولت قبلی و فعلی با افزایش حق السهم دولت از اپراتورها مخالف بودند؟
درباره مصوبه مجلس برای افزایش حق‌السهم دولت از اپراتورهای تلفن همراه ابهامی وجود دارد؛ اینکه یک مصوبه در زمان مسئولیت محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات دولت دوازدهم و دیگری در زمان مسئولیت زارع پور وزیر ارتباطات دولت سیزدهم در مجلس مطرح شد. اما هر دو وزیر و بدنه وزارتخانه در هر دوره زمانی و اپراتورها با این مصوبه مخالف بودند. اگر دیدگاه‌های وزیر دولت دوازدهم درباره توسعه زیرساخت علت مخالفت وی با این مصوبه مجلس بود، چرا وزیر دولت سیزدهم هم با همین مصوبه مخالفت داشت؟
دهنوی: تفاوت در این است که خاستگاه موضع دو وزیر با هم متفاوت است. استدلال آقای آذری جهرمی این بود که با آن مصوبه مجلس، حق السهم دولت از درآمد اپراتورهای تلفن همراه قرار است صرف موضوعاتی شود که از نظر آنها اولویت ندارد. اما دیدگاه آقای زارع پور این بود که می‌گفت برای توسعه زیرساخت نیاز به منابعی است که در قالب حق السهم باید به دولت تخصیص پیدا کند و این را قبول داشت؛ اما با افزایش حق السهم در موضوعات غیر از توسعه زیرساخت مخالف بود.
اگر انتقاد وزارت ارتباطات دولت سیزدهم به مصوبه مجلس فقط در همین بود پس چرا وزارت ارتباطات برای اصلاح مصوبه و تصویب آن تلاش نکرد و مصوبه پس از همه مخالفت‌ها به طور کلی رد شد؟ بهتر نبود که وزارت ارتباطات رایزنی با نمایندگان مجلس این مصوبه را به مسیری که نقطه اشتراک طراحان طرح و مدیران وزارت ارتباطات بود هدایت می‌کرد؟
دهنوی: نگاه وزیر نگاه توسعه ای بود و نگاه مجلس ابتدا نگاه فرهنگی بود. در واقع دولت درگیر آن نشد که برای اصلاح آن رایزنی کند.
چرا وزارت ارتباطات خلاف نظر مجلس، برای کاهش حق السهم دولت از اپراتورها رایزنی کرد؟
اما این استدلال شما با آنچه که بعدا اتفاق افتاد کمی در تضاد است؛ زیرا شما معتقد هستید که وزارت ارتباطات با اصل موضوع افزایش حق السهم دولت از درآمد اپراتورها برای توسعه در زیرساخت موافق است اما دیدیم که کمی بعد این وزارتخانه از طریق رایزنی در دولت حتی از حق السهم دولت از اپراتورها کم کرد تا این هزینه صرف توسعه زیرساخت فیبرنوری در کشور شود.
دهنوی: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات سیاست درستی را در پیش گرفته است که همان توسعه فیبر نوری و شبکه ملی اطلاعات است. در این مصوبه دولت هم که به اسم توسعه است دولت موافق بوده است.
در آنجا هم وزارت ارتباطات تلاش کرده که پولی هم که به دست دولت می‌رسد را به سمت توسعه فیبر نوری ببرد؛ البته که در این مصوبه هم تاکید شده که اگر اپراتوری از خودش هزینه کرد و پورت فیبر نوری راه اندازی کرد و توسعه داد دولت از حق و سهم خود از سود اپراتور کم می‌کند.
مجلس به شرط تعیین اعداد دقیق پیشرفت با افزایش تعرفه اینترنت همراهی می‌کند
اشاره کردید که دولت به شرطی با وزارت ارتباطات برای افزایش تعرفه اینترنت همراهی می کند که وزارت ارتباطات تضمین دهد که افزایش تعرفه صرف توسعه بهبود کیفیت خدمات می‌شود. وزارت ارتباطات تا به حال چندین بار شرط افزایش تعرفه را بهبود کیفیت خدمات اعلام کرده است. انتظار شما از وزارت ارتباطات در این زمینه دقیقا چیست؟
دهنوی: برنامه هایی که وزارت ارتباطات اعلام کرده باید با عدد قابل سنجش باشد.
بهبود شبکه برای مردم عادی ملموس باشد نه فقط برای جامعه نخبگانی
برای مثال وزارت ارتباطات اعلام کرده که شروط ایجاد 10 درصدی پوشش نسل پنجم ارتباطات یا پوشش کامل نسل چهارم یا افزایش میانگین سرعت اینترنت است.
دهنوی: خوب باید دقیقا به مردم بگویند که برای افزایش سرعت اینترنت چه عددی مدنظرشان است. باید عدد دقیق و قابل قبول ارائه دهند. باید مردم بدانند که پس از افزایش تعرفه دقیقا چه حداقل سرعتی را باید روی موبایل خود دریافت کنند.
باید این اعداد قابل لمس باشد نه اینکه به گونه ای باشد که فقط یک سری نخبگان و شرکت پیمانکاری متوجه شوند. برای مثال مردم عادی امروز فرق پراید و پژو 207 را متوجه می‌شوند و نیاز نیست که کسی برای آنها استدلال کند.
باید زمان بندی برای بهبود کیفیت شبکه ارائه شود که ما هم بتوانیم طبق زمان بندی از وزارت ارتباطات برنامه‌ها را پیگیری کنیم. اگر همین حرف‌ها را به مردم بگوییم مردم قبول می‌کنند. همچنان که در فاز 2 اصلاح نظام یارانه ای در کشور، دولت خیلی خوب عمل کرد و مسئولیت پذیر بود.
اشکال کار اصلی در مشکل اینترنت این بود که چرا وزارت ارتباطات و اپراتورها به مردم توضیح ندادند؟