مذاکرات پنهان عربستان، اسرائیل و مصر با میانجی‌‌گری آمریکا / واگذاری حق حاکمیت دو جزیره راهبردی از مصر به عربستان، یکی از موارد میانجی‌گری واشنگتن بوده / کاخ سفید قصد دارد این توافق تا پیش از زمان سفر بایدن به خاورمیانه آماده شود

یورونیوز: گزارش رسانه‌های بین‌المللی حاکی از آن است که دولت بایدن در سکوت خبری مشغول میانجی‌گری بین عربستان، اسرائیل و مصر بوده است. احتمال می‌رود در صورت موفقیت این مذاکرات، یک گام رو به جلو برای عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل برداشته شود.

پنج منبع آمریکایی و اسرائیلی به خبرگزاری آکسیوس گفته‌اند که نهایی شدن واگذاری حق حاکمیت دو جزیره راهبردی از مصر به عربستان، یکی از موارد میانجی‌گری آمریکا بوده است.

اهمیت این موضوع در چیست؟
اگر چنین توافقی به سرانجام برسد یک دستاورد بزرگ برای سیاست خاورمیانه‌ای دولت بایدن تلقی خواهد شد.

به نقل از منابع مطلع، هنوز این توافق نهایی نشده است و مذاکرات حساس در جریان است و کاخ سفید قصد دارد این توافق تا پیش از زمان سفر بایدن به خاورمیانه در ماه ژوئن آماده شود؛ سفری که ممکن است عربستان سعودی هم به عنوان یکی از مقصدها در آن گنجانده شود.

دو جزیره تیران و صنافیر در تنگه راهبردی تیران قرار دارند؛ تنگه‌ای که مسیر دسترسی به بندر عقبه در اردن و بندر ایلات در اسرائیل را فراهم می‌کند. مقامات عربستان و مصر می‌گویند که عربستان کنترل این جزایر را در سال ۱۹۵۰ به مصر واگذار کرده است و در جریان توافق صلح مصر و اسرائیل در سال ۱۹۷۹، این جزایر از حضور نیروهای نظامی خالی شده است.

کاخ سفید و دفتر نخست وزیری اسرائیل به این خبر واکنشی نداده‌اند و سفارت‌های عربستان و مصر نیز همچنان سکوت کرده‌اند.

تصویر بزرگ‌تر چیست؟
براساس منابع آگاه و به نقل از آکسیوس، دولت بایدن بر این باور است که نهایی کردن این توافق می‌تواند بین طرفین اعتماد ایجاد کند و گشایشی برای برقراری روابط گرم‌تر بین اسرائیل و عربستان سعودی شود. دو کشوری که در حال حاضر روابط دیپلماتیک رسمی ندارند.

در صورت تحقق این توافق، این بزرگ‌ترین دستاورد سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه پس از توافق‌های ابراهیم خواهد بود. توافق‌های ابراهیم در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ انجام شد و بر اساس آن روابط بین اسرائیل با کشور‌های امارات عربی متحده، بحرین و مراکش عادی‌سازی شد.

در آن زمان، عربستان سعودی از توافق نامه‌های ابراهیم حمایت کرد اما به صراحت اعلام کرد که تا زمانی که در روند صلح اسرائیل و فلسطین پیشرفت جدی صورت نگیرد، روابط با اسرائیل را عادی نمی‌کند.

تأثیر این توافق بر روابط آمریکا و عربستان چه خواهد بود؟
پیش‌بینی می‌شود به نتیجه رسیدن این توافق از شدت تنش‌ها بین دولت‌های آمریکا و عربستان بکاهد. بایدن پیش‌تر از عربستان به عنوان یک حاکمیت «وازده شده» از جامعه جهانی یاد کرده بود و روابط دو کشور در سایه موضوعات متعدد از جمله مسائل حقوق بشری و کشتن جمال خاشقجی، ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست به تیرگی گراییده بود.

از توافق ۱۹۷۹ چه می‌دانیم؟
بر اساس توافق صلح اسرائیل و مصر در سال ۱۹۷۹، جزایر تیران و صنافیر باید عاری از نیرو‌های نظامی باشند و تنها ناظران چندملیتی به رهبری آمریکا در آنجا حضور داشته باشند.

علیرغم تمام اعتراضات مردمی در مصر، مجلس این کشور در ماه ژوئن ۲۰۱۷ و دیوان عالی مصر در ماه مارس ۲۰۱۸ واگذاری حق حاکمیت این جزایر را به عربستان سعودی تأیید کرد.

نهایی شدن این موضوع منوط به رضایت اسرائیل منطبق با بندهای توافق سال ۱۹۷۹ است. اسرائیل موافقت ضمنی خود را اعلام کرده منوط به اینکه عربستان همچنان به حضور نیرو‌های چند ملیتی در این جزایر ادامه داده و به آزادی تردد در تنگه پایبند بماند.

ادامه فعالیت ناظران چندملیتی همواره یکی از موانع نهایی شدن این توافق بوده و عربستان با آن مخالف بوده است. گفته می‌شود اسرائیل ممکن است به خاتمه فعالیت ناظران چندملیتی رضایت دهد ولی در عوض خواهان ترتیبات امنیتی جایگزین خواهد بود.

درخواست‌های دیگر اسرائیل ازعربستان چه خواهد بود؟
اسرائیل در چارچوب وسیع‌تر از عربستان انتظارات دیگری نیز خواهد داشت. از جمله اینکه خطوط هوایی اسرائیل اجازه پرواز بر بخش‌های بیشتری از سرزمین‌های عربستان را داشته باشند؛ اتفاقی که مسیر‌های پرواز به هند، تایلند و چین را به شدت کوتاه خواهد کرد.

پس از توافق‌های ابراهیم، عربستان اجازه پرواز خطوط هوایی اسرائیل را از بخش‌هایی از خاک خود به مقصد امارات متحده عربی و بحرین داده بود. اسرائیل همچنین خواهان برقراری پرواز مستقیم بین اسرائیل و عربستان است تا به گفته آن‌ها مسلمانان مقیم اسرائیل بتوانند به عربستان سفر کنند.

در ادامه چه خواهد شد؟
در صورت سفر جو بایدن به عربستان، بایدن و بن سلمان برای اولین بار با یکدیگر دیدار خواهند کرد. همچنین چندین منبع عربی تأیید کردند که در جریان سفر بایدن به منطقه، نشستی مشترک با سران عربستان سعودی، امارات عربی متحده، بحرین، عمان، قطر، کویت، مصر، اردن و عراق برگزار خواهد شد.

به گفته منابع آمریکایی و اسرائیلی، برت مک گورک، هماهنگ‌کننده بخش خاورمیانه در کاخ سفید، شخص اصلی دولت بایدن در تلاش‌های میانجی‌گری کنونی است.