نخست‌وزیر جدید پاکستان در انتظار یک آینده دشوار و پردردسر!

شفقنا: خبرگزاری الجزیره می نویسد؛ با توجه به اقتصاد رو به زوال، روابط خارجی پرچالش و دردسرساز و البته فضای دوقطبی حاکم بر سیاست داخلی پاکستان، شهباز شریف، نخست‌وزیر جدید این کشور کار دشواری برای موفقیت پیش رو خواهد داشت.

 در این یادداشت که به قلم سیتارا نور، محقق ارشد مرکز مطالعات هوافضا و امنیت پاکستان به رشته تحریر درآمده؛ بعد از اشاره به برکناری عمران‌خان، نخست‌وزیر سابق و رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان- بعد از چند هفته هرج و مرج سیاسی و بلاتکلیفی و بی‌ثباتی- و انتخاب شهباز شریف به‌عنوان بیست و سومین نخست‌وزیر این کشور؛ آمده:

شریف در مقطع حساسی این سمت را به دست گرفته و وارث یک اقتصاد رو به زوال، روابط خارجی مشکل‌ساز و البته یک جبهه داخلی دوقطبی است. چالش‌های بزرگی که شهباز شریف باید آن‌ها را مدیریت کند، آن‌هم در حالی که در راس یک ائتلاف شکننده متشکل از ۱۱ حزب سیاسی گوناگون قرار گرفته- که با این که در چند وقت اخیر برای رسیدن به هدف مشترک برکناری عمران خان از قدرت دست به دست هم داده بودند، اما در کل دیدگاه‌های سیاسی مختلف و گاه مخالفی با هم دارند.

حکمرانی با کمک یک ائتلاف متنوع شکننده

کارشناسان یکی از کمبودها و کاستی‌های مهم دولت تحریک انصاف را در این نکته می‌دانند که در مدتی که قدرت را در دست داشت، نتوانست به اکثر وعده‌های انتخاباتی‌اش، به‌ویژه در زمینه گشایش‌های اقتصادی، بهبود کیفیت حکمرانی، ریشه‌کن کردن فساد و ایجاد شغل عمل کند. در این میان دولت عمران خان به دلیل استفاده خودسرانه از قدرت، کنار زدن پارلمان در مسائل اصلی سیاسی و تکیه تمام و کمال به احکام ریاست جمهوری نیز مورد انتقاد قرار داشت. مسایل و کمبودهایی که در کل کشور و به خصوص در بزرگ‌ترین استان پاکستان، پنجاب، منجر به مشکلات عمده حکومتی شدند.

در این راستا، نخست‌وزیر شهباز شریف باید اولویت کاری خود را روی انجام کاری بگذارد که بهتر می‌تواند انجام دهد- و آن چیزی نیست به جز بهبود کیفیت حکمرانی. او که پیش از این، در سه بار حضورش به عنوان وزیر ارشد پنجاب به این خصیصه معروف شده که یک سیاستمدار کارآمد و عملگراست، باید این ویژگی را در کل کشور نیز به کار بندد. با این حال چالش‌های اداره کشور با وزارت پنجاب متفاوت هستند. شریف در پنجاب از حمایت دولت مرکزی برخوردار بود، در حالی که در نقش نخست‌وزیر پاکستان باید قبل از هر اقدامی حمایت ۱۱ حزبی را که در ائتلاف حضور دارند، به دست آورد. ۱۱ حزب با برنامه‌های بسیار متفاوت، که اتحادشان احتمالاً کوتاه‌مدت خواهد بود و در انتخابات بعدی باهم رقابت خواهند کرد.

بنابراین، در حالی که احتمالاً تجربه حکومتداری شریف در پنجاب به دردش خواهد خورد، اما در عین حال باید از اصرار بر تکرار کارهایی که در پنجاب انجام داد، خودداری کند، چرا که موفقیت در مرکز مستلزم سیاست‌های فراگیرتری است و در این میان کمترین نشانه‌ای از انشقاق در ائتلاف حاکم به نفع روایت حزب تحریک انصاف بوده و به روایت آن‌ها علیه دولت قوت خواهد بخشید.

گزینه‌های محدود دولت در حوزه سیاست خارجی

دولت شهباز شریف فضای مانور محدودی در حوزه سیاست خارجی خواهد داشت. او که از زمان روی کار آمدن اهداف بلندپروازانه و صحیحی در زمینه سیاست خارجی تعیین کرده است؛ اما، در دوره یک ساله نخست‌وزیری خود، احتمالاً به جای دستیابی به پیشرفت در ایجاد و تعمیق روابط خارجی، بر ایجاد تعادل در روابط موجود تمرکز خواهد کرد.

در این میان روابط شخصی شریف با چین- در دوران تصدی عنوان وزارت ارشد پنجاب- به او اجازه خواهد داد روابط پکن و اسلام‌آباد را تقویت کند. با این حال، رقابت فزاینده بین آمریکا و چین نیز فشاری فزاینده بر او وارد خواهد کرد- تا بتواند توازنی بین روابطش با این دو قدرت بزرگ جهانی ایجاد کند.

البته از نظر تاریخی، مسائل سیاست خارجی هیچ‌گاه تأثیر قابل توجهی بر سیاست داخلی پاکستان نداشته است. اما با توجه به این واقعیت که در حال حاضر حزب تحریک انصاف کارزاری گسترده برای اثبات ادعای دخالت خارجی در سیاست پاکستان و توطئه آمریکا برای سرنگونی دولت عمران خان راه انداخته، هر گونه حرکتی از جانب شریف در زمینه تعمیق و تحکیم روابط پاکستان با آمریکا از سوی حزب تحریک انصاف به عنوان شواهدی در زمینه مداخلات خارجی و به ویژه نقش آمریکا در نخست‌وزیری شهباز شریف به مردم ارائه خواهد شد. بنابراین، برخلاف تمام تاریخ پاکستان در طول نخست‌وزیری شریف سیاست خارجی تأثیر زیادی بر سیاست داخلی خواهد داشت و به خصوص از سوی عمران خان در انتخابات بعدی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

احیای اقتصاد در حال زوال پاکستان

سیاست‌های اقتصادی دولت تحریک انصاف همراه با همه‌گیری جهانی کرونا و آغاز جنگ در اوکراین باعث رکود شدید در اقتصاد پاکستان شده است. در این زمینه توقع اصلی از دولت شریف، بهبود وضعیت اقتصادی کشور و ایجاد آسودگی برای مردمی است که بیشترین آسیب را از تورم و رشد و افزایش قیمت کالاها دیده‌اند. چالش اصلی در این میان ایجاد نوعی توازن و تعادل بین اقدامات بلندمدت اقتصادی و کارهایی است که به طور عاجل و فوری در اوضاع مالی خانواده‌ها تاثیر خواهد گذاشت.

در مجموع سال آینده شاهد روزهای پرآشوبی در پاکستان خواهیم بود. در واقع حزب تحریک انصاف هر چه در توان دارد برای تضعیف دولت شریف و ابتکارات سیاسی آن انجام خواهد داد.