نفت می‌تواند به ۲۰۰ دلار در هر بشکه برسد؟

روزنامه اینترنتی فراز: هزاران تن از مدیران نفتی در پایتخت نفت جهان برای CERAWeek گرد هم آمدند؛ کنفرانس انرژی‌ای که سالانه توسط S&P Global که ارائه‌دهنده اطلاعات مالی است، برگزار می‌شود. او مشاهده کرد که کارتل اوپک از زمان تأسیس‌اش در سال ۱۹۶۰ تاکنون هفت دوره رونق و رکود دردناک نفتی را تجربه کرده و نگران است که بحران روسیه به «فاجعه» دیگری بینجامد.

هشدار او در روزی تاریخی در تاریخ انرژی صادر شد. در انتقام از حمله خونین و بی‌منطق ولادیمیر پوتین به اوکراین، امریکا در ۸ مارس ممنوعیت کامل واردات نفت روسیه را اعمال کرد و بریتانیا نیز اعلام نمود که طی چند هفته آینده مرحله ابتدایی را اجرایی خواهد کرد. رئیس جمهور جو بایدن، از هدف قرار دادن «شریان اصلی اقتصاد روسیه» صحبت کرد. هیچ کشور اتحادیه اروپا به این تحریم ملحق نشد. اما در همان روز کمیسیون اروپا استراتژی جدید انرژی خود را رونمایی کرد. استراتژی‌ای که صراحتاً در جهت کاهش اتکای اتحادیه اروپا به گاز روسیه طراحی شده بود... گازی که حدوداً ۴۰ درصد از کل مصرف سوخت فسیلی را تشکیل می‌دهد... این محدودیت برای دو‎سوم پایانی امسال و به طور کامل «تا پیش از سال ۲۰۳۰» در نظر گرفته شد. آقای پوتین در ۸ مارس با فرمان مبنی بر تهدید قطع صادرات کالا مخالفت کرد... که با توجه به نقش بیش از حدی که روسیه در همه چیز (از گندم گرفته تا نیکل) دارد، می‌تواند بازارهای جهانی را تحت تأثیر قرار دهد. قیمت نفت خام برنت، معیار بین‌المللی، به بیش از ۱۳۰ دلار در هر بشکه رسید. دانیل یرگین، ذهن هوشمند در بحث انرژی و نیز نائب رئیس S&P Global می‌گوید: «این دوران را که پشت‌سر بگذاریم، صنعت نفت جهان به کلی متفاوت خواهد شد.»

پیامد کوتاه‌مدتی که این موضوع می‌تواند داشته باشد شاید بازسازی صنعت نفتی در مقیاسی وسیع باشد. و نفت همیشه متهم بوده است به فاکتوری که به بحران اقلیمی دامن می‌زند. چشم‌انداز شوک نفتی حتی دولت دوست‌دار آب‌و‌هوای بایدن را نیز به استقبال از غول‌های انرژیِ مطلوب ایالات متحده سوق داده است. در ابتدا از مقاماتی نظیر جان کری، که نماینده آب‌و‌هوای رئیس جمهور است، انتظار می‌رفته که کارمندان شرکت نفت را به سبب تلاش‌های کم‌رنگ‌شان در کربن‌زدایی خلع لباس کنند. آنها در عوض بی‌صدا مدیر‎عاملان نفتی را تشویق به تولید نفت خام بیشتر کردند تا بدین ترتیب عرضه نامطلوب روسیه جبران شود. آقای بارکیندو با خوشحالی به توئیت اخیر ایلان ماسک (میلیاردر خودروهای برقی) استناد کرد که «ما باید سریعاً تولید نفت و گاز را افزایش دهیم». یکی از حضارِ شرکت‌نفتی از کلمات پر‎طمطراق «ما به شما گفته بودیم» لذت برد. جان هس، رئیس شرکتی نفتی با همین نام، استدلال کرد که «ما در اینجا، در خانه، به یک صنعت قوی نفت و گاز در انتقال انرژی نیاز داریم.»

پیش از این روسیه به عنوان شریکی قابل اعتماد شناخته می‌شد. حالا آقای یرگین در مورد روسیه می‌گوید «نه فقط غیر‎قابل اعتماد، بلکه نامطلوب نیز هست.» در صورت دست‌نیافتنی شدن نفت روسیه، مدیران نفتی با عصبانیت در مورد قهوه و کوکتل گمانه‌زنی خواهند کرد. امسال نفت خام می‌تواند به بشکه‌ای ۲۰۰ دلار نیز برسد. آنها عصبی بودند. چون بسیاری از رؤسای نفت به طور خصوصی نگران این احتمال بودند که بحران روسیه، ناقوس مرگ صنعت آنها را به صدا دربیاورد. استراتژی جدید اتحادیه اروپا در حال حاضر، گزینه‌های سبز را دو‎برابر می‌کند. همان دورانِ طولانی نوسان و قیمت‌های بالایی که مصرف‌کنندگان را دور کرده و سرمایه‌گذاران را نیز عصبی می‌کند، ممکن است به سیاستمداران امریکایی کمک کند تا فاصله گرفتن از سوخت‌های فسیلی را تسریع ببخشند.  

آیا قیمت نفت همچنان به بالا رفتن ادامه خواهد داد؟ این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد که از تحریم‌ها شروع می‌شود. امریکا تنها مقدار ناچیز و بی‌اهمیتی از فرآورده‌های نفتی روسیه را وارد می‌کند و این اختلال به راحتی قابل مدیریت است. هلن کوری، اقتصاددان ارشد ConocoPhillips (یک شرکت نفتی امریکایی) فکر می‌کند که تحریم‌های امریکا تأثیر زیادی نخواهند داشت. چون پالایشگاه‌های امریکایی از پیش راه‌هایی را برای «بهینه‌سازی» از دست دادن این واردات پیدا می‌کنند. در این کنفرانس، شرکت‌های انرژی کانادایی ادعا کردند که «همین فردا» می‌توانند برای جایگزینی یک‌سوم از واردات از دست رفته روسیه تولیدات را افزایش دهند.

اگر امریکا جهان را حول ممنوعیتی در مقیاس جهانی گرد آورد، این شرایط می‌تواند تغییر کند. با این حال چنین نتیجه‌ای بعید به نظر می‌رسد. اتحادیه اروپا، لااقل در کوتاه‌مدت، رویکرد محتاطانه‌ای دارد. چین و هند که از تحریم‌های امریکا متنفرند و از محکوم کردن تهاجم روسیه نیز اجتناب می‌ورزند، به آن ملحق نخواهند شد. کنت مدلاک، از دانشگاه رایس، به قرارداد گازی اخیر میان روسیه و چین اشاره می‌کند که اگر به جای دلار با یورو تسویه شود، امکان دور‎زدن تحریم‌های امریکا را دارد. آنها ممکن است وارداتِ نفت خام اورال روسیه را افزایش دهند؛ که به بیان اس‌اند‌پی گلوبال، احتمالاً در نتیجه‌ی «خودتحریمی» برخی از معامله‌گران کالا که نگران لکه‌دار شدن نفت روسیه هستند، اتفاق می‌افتد.

آنتوان هاف از کایروس، که یک شرکت تحلیلی داده فرانسوی است، تأیید می‌کند که خریداران اروپا، ژاپن و کره جنوبی «به نفت خام روسیه دست نمی‌زنند». اما او زمزمه‌های می‌شنود مبنی بر اینکه احتمال دارد برخی تجارت‌خانه‌های بزرگ، بی سر و صدا در حال تحویل گرفتن باشند. رد‎یابی کایروس نشان‌دهنده افزایش عظیم نفت خام در ترانزیتِ دو هفته اخیر است... که آقای هاف فکر می‌کند این موضوع نشان می‌دهد نفتکش‌های روسی از اهداف (مقصدها) اصلی خود فاصله گرفته و به دنبال خریداران جدید هستند. به گمان او می‌توان گفت که ۳ میلیون بشکه در روز (bpd) نفت خام روسیه، از مجموع حدوداً ۴.۵ میلیون بشکه در روزی که پیش از جنگ وجود داشته، می‌تواند مسدود و بلوکه شود.

مکان آشکاری که باید در آن به دنبال بشکه‌ها بود، اوپک است. آقای بارکیندو، روی چنین ایده‌هایی آب سرد ریخت و در هیوستون اعلام کرد که «هیچ‌کس نخواهد توانست جایگزین کاهش احتمالی تولید روسیه بشود. او این میزان کاهش را [۸ میلیون بشکه در روز] برآورد کرده است. به زعم بارکیندو «جهان آنقدری ظرفیت ندارد.» دلیل عمده کاستی‌ها شاید ۲ میلیون بشکه در روزی باشند که عربستان سعودی و امارات متحده عربی تأمینش می‌کنند. رهبران این کشورها (که از سیاست‌های امریکا در خاورمیانه ناراضی هستند) هیچ عجله‌ای برای پیوستن به امریکا ندارند و حتی از پاسخ‌گویی به تماس‌های تلفنی آقای بایدن نیز اجتناب می‌کنند. آقای بارکیندو همچنین تصریح کرد که تهاجم روسیه به اوکراین، موجب بیرون راندن روسیه از توافق اوپک پلاس با کشورهای غیر‎عضو نخواهد شد؛ ضمن اینکه اشاره کرد کارتل حتی در بحبوحه جنگ میان اعضای خود نیز بی‌طرف باقی ماند _‌ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰ و عراق و کویت در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۱.

به فرض که شیوخ عرب نباشند؛ در مورد شیلمان‌های (منظور کسانی که کارشان حفاری سنگ‌های نفت‌زا است.) امریکایی چه می‌توان گفت؟ فراکرها (حفاران!) می‌توانند نفت را با سرعتی بسیار بیشتر از سایر حفاری‌ها در ماسه‌های نفتی و یا فراساحلی وارد بازار کنند. پس از سقوط چند سال پیش، انتظار می‌رود که تولید شیل امریکا در سال جاری ۷۵۰ هزار بشکه در روز رشد داشته باشد. اما حتی این افزایش تولید نیز برای جبران نفت خام روسیه کافی نیست. اسکالد شفیلد، رئیس منابع طبیعی پایونیر (Pioneer Natural Resources)، که یک شرکت نفتی امریکایی با ذخایر بزرگ شیل است، می‌گوید که این صنعت می‌تواند ظرف مدت ۱۸ ماه تولید خود را ۱.۵ میلیون بشکه در روز افزایش بدهد... اما آن هم تنها در صورتی تحقق‌پذیر است که در فلسفه دولت بایدن در مورد سوخت‌های فسیلی در این کشور تغییری ایجاد شود. او می‌گوید که این امر مستلزم متقاعدکردن سرمایه‌گذارانِ طولانی‌مدتی است که میلیاردها دلار را در قمار شرکت‌های گران‌قیمت شیل از دست داده‌اند... که قیمت‌های بالاتر نفت، پیگیری رشد تولید را توجیه می‌کنند. و هم آقای شفیلد و هم ویکی هولوب، مدیر اجرایی اوکسیدنتال پترولیوم (که شرکتی امریکایی‌ست)، به مشکلات زنجیره تأمین در همه چیز، از فولاد و ماسه فرکینگ گرفته تا رانندگان کامیون اشاره کرده‌اند.

این مهم ذخایر استراتژیک به جا می‌گذارد. هفته گذشته آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، نهادی شبه‌رسمی به نمایندگی از کشورهای مصرف‌کننده انرژی، اعلام کرد که حدود ۶۰ میلیون بشکه نفت متعلق به اعضای خود را آزاد می‌کند... که چیزی می‌شود معادل ۴ درصد از کل ذخایر آنها. نهم مارس، آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که آمادگی آزادسازی بیشتر را دارد. گرچه چنین ذخایری نخواهند توانست ضرر دائمی در تولید روسیه را جبران کنند، اما می‌توانند برای چند ماه تفاوتی فاحش ایجاد کنند؛ تا زمانی که این بحران سرد شده و منابع جایگزین برای عرضه فراهم آیند. آقای هالف، که خود یکی از منابع آگاه سابق آژانس بین‌المللی انرژی بود، خاطر‎نشان می‌کند که افزایش قیمت نفت (که در مورد خبر آزادسازی اولیه ۶۰ میلیون بشکه انتشار یافت) «میزان خیلی محدودی محسوب می‌شود»، اما آزادسازی بیشتر از ۱۲۰ میلیون بشکه، با نرخ ۲ میلیون بشکه در روز یا بیشتر، از نظر فنی امکان‌پذیر است. آقای هس برای آزادسازی ۱۲۰ میلیون بشکه در این ماه و ۱۲۰ میلیون بشکه در ماه آینده و مقداری بیشتر پس از آن در صورت لزوم گفتگو انجام می‌دهد.

پس این احتمال وجود دارد که قیمت نفت در کوتاه‌مدت افزایش نداشته باشد. در ۹ مارس قیمت برنت بیش از ۵ درصد کاهش یافت؛ دلیلش هم این بود که صنعت چنین ملاحظاتی را هضم کرده بود. اما حتی اگر بحران روسیه نسبتاً زود هم حل‌و‌فصل شود، باز هم این امکان وجود دارد که جهان برای سال‌های آینده در بازار نفت متوازن، عمیقاً از هم گسیخته و متزلزل شود. قیمت‌ها ممکن است دوباره افزایش یابند. خانم هولوب معتقد است که اگر آنها از بشکه‌ای ۱۵۰ دلار فراتر رفته و همان‌طور بالا بمانند، تقاضا از بین می‌رود... و این چشم‌اندازی است که به گفته او «اضطراب زیادی» ایجاد می‌کند.

این وحشت را می‌شد به راحتی در هیوستون و میان رؤسای نفتی که ترجیح می‌دهند عرضه و تقاضای نفت نسبتاً ثابت بماند، لمس کرد. باب دادلی، رئیس سابق بریتیش پترولیوم، یک ابر‎شرکت بریتانیایی، که حالا ریاست ابتکار اقلیمی نفت و گاز را بر عهده دارد، گفته است «من هرگز گروهی بدبین‌تر از این ندیده بودم». جک فاستو، رئیس Cheniere، که بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع امریکاست نیز این هفته به بزرگان حوزه انرژی گفت: «تلاطم تازه شروع شده است.»