دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران: از محدودیت‌ها تا امید‌هایی که جوانه می‌زنند

رویا پاک سرشت/سرویس خواندنی‌های انتخاب: سالهاست که علاقه‌مندان کتاب و کتابخوانی و ناشران و فعالان حوزه فرهنگ، در ضیافتی به نام نمایشگاه کتاب حاضر می‌شوند، اما طی دو سال اخیر در در سایه ویروس کرونا، روند برگزاری نمایشگاه کتاب، نسبت به سال‌های گذشته، تفاوت‌هایی را تجربه کرده است. دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز می‌شود و تا دهم بهمن‌ماه سال  جاری، به مدت هشت روز ادامه خواهد داشت، در همین خصوص و برای بررسی مزایا و معایب احتمالی این نوع شیوه برگزاری نمایشگاه، نظرات دو چهره فعال حوزه نشر و ادبیات را جویا شدیم:

امیر عربلو، نویسنده و مدیر نشر قصه باران، نگاهی مثبت در این خصوص دارد و می‌گوید:
"نمایشگاه مجازی کتاب تهران، روزنه‌ای برای کمرنگ‌تر نشدن فرهنگ کتابخوانی است. پس از کرونا تجربه‌ای دو ساله در رابطه با نمایشگاه‌های مجازی به‌دست آوردیم. طبیعی بود که ابتدا ضعف‌هایی وجود داشته باشد و از آنجایی که این نمایشگاه از تمام نمایشگاه‌های مجازی استانی، به لحاظ گستردگی ناشرین و تعدد مخاطبین بزرگتر است، انتظار می‌رود تا در این تجربه‌ی دوم نواقصی همچون کمبود اطلاع‌رسانی و مشکلات سایت نمایشگاه به حداقل برسد. "

عربلو ادامه می‌دهد: "خواه ناخواه این بیماری سبک زندگی ما را تغییر داده است و کتابخوانی نیز از این حقیقت مستثنی نیست و باید چاره‌ای برایش اندیشیده می‌شد. امروز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان نهاد متولی این امر، فرصت‌های ویژه‌ای را نظیر راه‌اندازی سایت نمایشگاه و پرداخت مبلغی به شرکت ملی پست بابت هزینه نگرفتن از ناشرینی که کتاب‌های زیر بیست هزار تومان می‌فروشند، برای مخاطبین ایجاد کرده است.
حال ممکن است تخفیف بیست درصد روی تمام کتاب‌ها مقداری ناشرین را برنجاند، اما قطعاً نمایشگاه مجازی کتاب تهران مزایای فراوانی از جمله دیده شدن کتاب‌های ناشرین کوچکتر، جمع شدن اکثر کتاب‌های ناشرین در یک سایت جامع، ارسال رایگان کتاب و ارائه یارانه کتاب مانند نمایشگاه حضوری و همچنین زنده نگه داشتن فرهنگ خرید و خواندن کتاب در اذهان عمومی دارد. "

عربلو درباره تاثیر مثبت نمایشگاه کتاب بر ناشرین می‌گوید: "چشم امید برخی از ناشرینی که خوب کار می‌کنند، اما سرمایه‌ی چندانی برای تولید انبوه آثار ندارند، به رویداد‌های فرهنگی است تا بتوانند آثار خود را از دید مخاطبین بگذرانند و برای بقای خود تلاش کنند. گفتنی است این مورد نیازمند حمایت جدی نهاد‌های دیگر است و فقط محدود به نمایشگاه کتاب نیست. نمایشگاه کتاب تهران حدوداً یک هفته دایر خواهد بود و ممکن است از طرف کتابفروشان و یا مراکز فروش دیگر، مورد استقبال و حمایت فراوانی قرار نگیرد، اما نباید فراموش کرد که رقم ریالی فروش کتاب در این نمایشگاه چه به صورت مجازی و چه به صورت حضوری، از هر هفته‌ی دیگری در سال بیشتر است و این یعنی هنوز هم می‌توان امیدوار بود که پیوند مستحکم‌تری بین کتاب و مردم ایجاد کرد و مردم هنوز از این نوع رویداد‌های فرهنگی استقبال می‌کنند و از آن حمایت به عمل خواهند آورد. "

با وجود همه این موارد مثبت، گاهی برخی ویژگی‌های نمایشگاه‌های حضوری، نسبت به نمایشگاه‌های آنلاین برتری دارد. غلامحسین سالمی مترجم و شاعر پیشکسوت در این باره میگوید:
"ترجیح من قطعا نمایشگاه حضوری است، چرا که دوست دارم کتاب‌ها را از نزدیک ببینم و ورق بزنم و کاغذ‌ها را لمس کنم، جنس کاغذ و نوع صحافی کتاب را ببینم. برای مثال ببینم کتاب، شیرازه بندی شده یا چسب خورده است و کیفیت صحافی به چه شکل است. "

سالمی ادامه می‌دهد: " در مجموع من با این فرم نمایشگاه موافق نیستم، به خاطر این که پیوند بین خواننده و مترجم و خواننده و ناشر، پیوند بین خواننده و فروشنده کتاب در نمایشگاه‌های آنلاین چندان حفظ نمی‌شود. فروشنده حرفه‌ای که در نمایشگاه حضوری پشت میز ایستاده می‌تواند کمک بسیاری به خریداران داشته باشد. من خودم همیشه در نمایشگاه‌های کتاب حضوری، هستم و به غرفه‌های مختلف سر می‌زنم. "

این مترجم سرشناس در بخش پایانی سخنان خود اشاره کرد که:"گاهی کتاب‌هایی که به شکل آنلاین فروخته می‌شوند، ایراداتی دارند، مثلا بخش‌هایی درست چاپ نشده، طبعا در فروش حضوری وقتی کتاب را ورق میزنیم، تا حدی می‌توانیم از مشکلات احتمالی چشم‌پوشی کنیم، البته در فروش آنلاین هم امکان مرجوع کردن کتاب وجود دارد، اما گاهی مسیری پردردسر است. "

در پایان، نمایشگاه مجازی کتاب تهران به زودی برگزار می‌شود و اعضای هیئت علمی، طلاب و دانشجویان استان تهران، می‌توانند از روز چهارشنبه ۲۲ دی برای دریافت بن خرید کتاب به آدرس ketab.ir مراجعه  و ثبت‌نام کنند.