پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : * دکتر سيد سجاد ايزدهي
گرچه پژوهش در عرصه هاي دين اسلام، ريشه در ساليان دور دارد و عالمان
اسلامي، نيازهاي روزمره جامعه اسلامي را با مباني دين عرضه کرده و پاسخهاي
متناسب را ارايه مي کردند، فقيهان، فلاسفه، متکلمان، مفسرين و ساير عالمان
دين، همواره به تناسب ذوق و سليقه خويش و نيازهاي جامعه محدود مخاطبان
خويش، بر دامنه پژوهشهاي ديني افزوده و محصولات جديدي را به عرصه پژوهش
عرضه کرده اند؛ لکن آنچه پژوهشهاي ديني در ساليان استقرار نظام ولايت فقيه
را با مقايسه با پژوهشهاي ساليان قبل متمايز مي کند، سرگرداني پژوهشها، فقر
در ابزارهاي پژوهشي، فقدان مجامع و مراکز تخصصي، عدم مديريت جامع پژوهشي،
غيرکاربردي بودن، دارا بودن مخاطبان محدود و نبود مجلات پژوهشي در عرصه هاي
خاص ديني، در ساليان گذشته است و اين در حالي است که در ساليان پس از
استقرار نظام مبتني بر ولايت فقيه و در سايه ضرورتهاي ناشي از گستره وسيع
مخاطبان، تنوع مسايل و گونه هاي وسيع موضوعات پژوهشها از تحولات بسيار
برخوردار شده اند.
زيرا در حالي که پژوهشها از يک سو در سايه شبهات دشمنان نظام اسلامي و
از سوي ديگر نيازهاي جوامع تخصصي، روزآمد شده و با خروج از انتزاعي شدن
مباحث پژوهشي، رويکردي واقع گرايانه يافته است، ايجاد ابزارهاي جديد پژوهشي
مانند نرم افزارهاي حاوي متون کتب و مجلات و سايتهاي علمي- پژوهشي، بر
سرعت، دقت و جامعيت پژوهش، افزوده و از تکراري شدن پژوهشها بازداشته است.
بلکه با تخصصي شدن مجامع پژوهشي، عمق پژوهشها افزون گشته و فروعات بسيار و
جزئي بر موضوعات نوپيدا اضافه گشت.
آنچه تحول و توسعه در کميت و کيفيت پژوهش در حوزه علميه را با مقوله
ولايت فقيه، پيوند مي زند، از دو سو قابل ارزيابي است. از يک سو، تشکيل
نظام سياسي مبتني بر آموزه هاي ديني در قالب نظريه ولايت فقيه و دغدغه
پاسخگويي به نيازهاي کشور اسلامي، مستدعي پاسخگويي جامع در عرصه پژوهش ديني
بوده است و از سوي ديگر، امام خميني و آيها... خامنه اي به عنوان افرادي
که در سه دهه اخير، تصدي رهبري جامعه اسلامي را بر عهده داشته اند، با
اهتمام نسبت به پژوهشهاي صورت گرفته در حوزه علميه، ضمن ارايه رهنمودهاي
مناسب و تعيين راهکارهاي متناسب، با ايجاد بسترهاي مناسب، راه را بر هرچه
بهتر شدن گستره پژوهش، گشوده و در فرايند توسعه پژوهش در اين سه دهه، عملاً
دخيل بوده اند.
جدا از توصيه هاي مکرر و موکدي که از سوي امام خميني در زمان حياتشان
در خصوص تحولات آموزشي- پژوهشي حوزه علميه و سازمان روحانيت صورت پذيرفته و
ايشان در قالب سخنراني، بيانيه، استفتاء و تذکرات شفاهي، بر روزآمدي، جامع
نگري، مراعات شرايط زمان و مکان در پژوهشها، محوريت رفع نيازمنديهاي واقعي
مردم و حکومت اسلامي، تأکيد داشته اند، ايشان با تأسيس يا حمايت از مؤسسات
و مراکز آموزشي جديد در حوزه علميه، عملاً راه را بر بسياري از امور مذکور
هموار کردند.
بلکه اين قضيه در سالهاي بعد و در زمان زعامت مقام معظم رهبري نيز نمود
بسيار داشته و ايشان ضمن اهتمام جدي به گونه نظام آموزشي- پژوهشي حوزه
علميه همواره و در مواقع گوناگون، توسعه و تحول در اين نظام را مورد عنايت
قرارداده و راهکارهاي متناسبي را فراروي سازمان روحانيت نهاده است.
از جمله اموري که در اين راستا مورد عنايت مقام معظم رهبري قرار گرفته
است، ايجاد مجلاتي تخصصي در عرصه علوم اسلام و حوزوي است. چه آن که اين کار
به عرصه پژوهش، تحول بخشيده و فضاي علمي آن عرصه از پژوهش را از انتزاعي
بودن خارج و به مباحث کاربردي سوق مي دهد. ايجاد مجمع تحقيقات دروس فقهي و
ايجاد دائرَالمعارف فقه با عنايت به آموزه هاي مکتب اهل بيت(ع)، تدوين متون
متناسب دروس حوزوي و با عنايت به روشهاي نو و احياي آثار عالمان پيشين
مطابق استانداردهاي پژوهشي روز، از اموري است که ايشان با عنايت به عرصه
فقه و اهتمام به پژوهش در اين ساحت، مورد تأکيد قرار داده اند