انتخابات عراق و روابط پیچیده صدر با تهران / مقتدی به دنبال ائتلاف با حلبوسی، خنجر و بارزانی؛ نفوذ ترکیه، آمریکا و اسرائیل در دولت بعدی عراق افزایش می‌یابد؟

مارکو کارنلوس در میدل ایست آی نوشت: عراق مانند بسیاری از کشورها، جایی است که نه تنها آرا در آن شمارش می‌شود، بلکه سنجیده و تفسیر هم می‌شود؛ بنابراین تعجب آور نیست که پس از انتخابات ۱۰ اکتبر انتقادات شدیدی وجود داشته باشد، زیرا یک ناراحتی سیاسی بزرگ وجود دارد.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: ائتلاف سائرون مقتدی صدر با ۷۴ کرسی تبدیل به بلوک سیاسی اصلی شد و بدین ترتیب امتیاز تعیین نخست وزیر بعدی را به دست آورد. به این ترتیب، این روحانی تقریباً نیمی از ۱۶۵ نماینده لازم برای کسب رای اعتماد در مجلس ۳۲۹ عضوی و تایید دولت را در اختیار دارد. احزاب اصلی سنی به رهبری محمد الحلبوسی، رئیس مجلس ۳۴ کرسی و تاجر خمیس الخنجر، ۱۵ کرسی به دست آوردند.

فهرست دولت قانون نوری المالکی، نخست وزیر سابق، تعداد نمایندگان پارلمانش را از ۲۵ به ۳۵ افزایش داد و به یکی از طرف‌های قدرت در چانه زنی‌های بعدی تبدیل شد. با این حال، بزرگترین شوک در این انتخابات ناشی از فروپاشی بلوک فتح به رهبری هادی العامری بود که از ۶۰ کرسی به ۱۷ کرسی سقوط کرد.

در مورد کرد‌ها هم باید گفت که سهم حزب دموکراتیک کردی به رهبری مسعود بارزانی از ۲۵ کرسی به ۳۳ کرسی افزایش یافت و شانس این گروه را برای تعیین رئیس جمهور جدید به جای برهم صالح، رئیس جمهور فعلی افزایش داد.

میراث صدر
علاوه بر اینکه صدر بلوکی در پارلمان دارد، اصلی‌ترین دارایی سیاسی او این است که وارث یکی از مهم‌ترین خانواده‌های شیعه است، خانواده‌ای که نسب خود را به پیامبر اسلام می‌رساند. صدر‌ها مدعی ارتباط مستقیم با علمای برجسته و نفوذ و اعتبار بسیار زیاد در عراق و جا‌های دیگر هستند. آن‌ها شورش علیه بریتانیا را در دهه ۱۹۲۰ رهبری کردند.

امام موسی صدر رهبر معنوی شیعیان لبنان شد و قبل از ناپدید شدن اسرارآمیزش در لیبی در سال ۱۹۷۸ به احیای آن‌ها کمک کرد. محمد باقر صدر و محمد صادق صدر (پدر مقتدی) توسط صدام حسین در سال ۱۹۹۰ اعدام شدند. آن دو از پایگاه خود در نجف، نفوذ زیادی بر شیعیان عراق و حتی بر انقلاب ۱۹۷۹ ایران اعمال کردند. مقتدی، که در آن زمان نوجوانی بیش نبود، تقریباً یک دهه به دستور صدام در یک اتاق در حبس خانگی بود.

چنین میراث عظیمی همراه با مقاومت مسلحانه او در برابر اشغال عراق توسط ایالات متحده بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸، اعتبار سیاسی مقتدی صدر را تقویت کرده و به او این قدرت را داده است که میلیون‌ها نفر از حامیان خود را به خیابان‌های بغداد بیاورد.

صدر، به گفته‌ی حامیانش، قدرت فلج کردن پایتخت را دارد، کارتی که تعداد کمی از سیاستمداران عراقی می‌توانند با آن بازی کنند. با توجه به افزایش قدرت او پس از انتخابات اخیر، وقت آن است که بپرسیم واقعاً افکار صدر چیست و آینده سیاسی عراق را چگونه ارزیابی می‌کند. دفتر صدر اطلاعاتی اجمالی در این زمینه در اختیار ما قرار داده است.

روابط پیچیده با ایران
صدر مانند اسلاف خود حضور دائمی نیرو‌های آمریکایی را به عنوان نیروی اشغالگر یا جنگی در عراق رد می‌کند. با این حال، او پذیرای حضور نظامی ایالات متحده در کشور به عنوان مربی و ارائه پشتیبانی لجستیکی از ارتش عراق است، زیرا اذعان می‌کند که ارتش بیش از حد به تدارکات نظامی آمریکا وابسته است. صدر روابط طولانی و پیچیده‌ای با ایران دارد که پر از ظرافت است و درک آن برای ناظران خارجی دشوار به نظر می‌رسد. زمانی که صدر خود را در معرض تهدید در عراق می‌داند، اغلب دوره‌های طولانی را در ایران می‌گذراند. او می‌داند که روابط بین دو کشور اکنون ناگسستنی است، اما مخالف فعالیت شبه‌نظامیان طرفدار ایران در داخل عراق است.

منابع خاطرنشان می‌کنند که مخالفت او با شبه نظامیان طرفدار ایران نباید با مخالفت با نیرو‌های حشدالشعبی اشتباه گرفته شود. این موضوع مهم است، زیرا تحلیل‌های غربی معمولاً به اشتباه نیرو‌های حشدالشعبی و شبه‌نظامیان طرفدار ایران را با هم ترکیب می‌کنند. همچنین به ما گفته شده که صدر طرفدار افزایش روابط با روسیه و چین برای کمک به توسعه آینده عراق است، مشروط بر اینکه این کار در راستای منافع عراق و بدون هیچ گونه حق وتوی خارجی انجام شود. در مورد عربستان سعودی هم صدر همین موضع را دارد. همچنین گفته می‌شود که او تمایلی به کشیده شدن عراق به منطق و سیاست‌های محور مقاومت، یک ائتلاف نظامی و سیاسی ضد غربی، ضد اسرائیلی، ضد سعودی که توسط ایران با مشارکت سوریه و حزب‌الله رهبری می‌شود، ندارد. از نظر صدر، هدف اولیه، رنسانس عراق است و برای این منظور، کشور باید از طرح‌های سیاسی منطقه‌ای دور بماند. هدف صدر ایجاد یک دستور کار ملی و رهایی عراق از سیاست‌های دیگر قدرت‌های منطقه‌ای و غیرمنطقه‌ای است. قدرت‌هایی که به مدت دو دهه در خاک عراق دست به اقدام زده اند. صدر بازسازی کشور را در اولویت قرار داده و هرگونه مداخله خارجی را رد می‌کند.

در مورد دولت جدید عراق نیز منابع النجف به قصد صدر برای رهایی از وتوی بلوک اکثراً شیعه و جستجوی ائتلاف احتمالی با احزاب سنی حلبوسی و خنجر و حزب دمکرات کردستان به رهبری بارزانی اشاره می‌کنند.

نتیجه گیری اولیه از آنچه کارکنان دفتر صدر مایل به اشتراک گذاری هستند، این است که اگر رهبر عراق در طرح خود برای تشکیل یک دولت جدید موفق شود، این یک تلاش آشکار برای غلبه بر شکاف فرقه‌ای و ترویج حکومت ائتلافی بیشتر در عراق خواهد بود.

مجموع کرسی‌های این سه بلوک ائتلافی به آستانه ۱۶۵ کرسی مورد نیاز برای کسب رای اعتماد نزدیک است و پیوستن احزاب کوچک می‌تواند امکان دستیابی به چنین هدفی را فراهم کند. البته باید دید که آیا دیگر جناح‌های شیعه و واسطه‌های قدرت که مهم‌ترین آن‌ها مالکی و عامری هستند، با طرح صدر موافقت خواهند کرد یا خیر. از این منظر، حمله ناشیانه هواپیما‌های بدون سرنشین به خانه الکاظمی بیشتر به عنوان یک تیر هشدار دهنده عمل می‌کند تا تهدید مستقیم شخصی.

ائتلافی که به نظر می‌رسد صدر در ذهن دارد تا عملی کند، می‌تواند با قصد او برای رهایی عراق از مداخلات خارجی در تعارض باشد. چنین موضعی با تأثیری که ترکیه بر احزاب حلبوسی و خنجر دارد و نیز با نفوذ آمریکا و اسرائیل بر حزب دمکرات کردستان بارزانی مورد آزمایش قرار می‌گیرد.