رشاد: یکی از مشکلات ما نقدهای بی‌جا و بی‌منطق خطاب به حوزه و اساتیدش است / با علم سکولار نمی‌شود زیست مؤمنانه داشت / حوزه‌ علمیه باید علوم انسانی اسلامی تولید کند

تسنیم: عمده مسائل در دست متخصصان علوم انسانی است که غالباً هم انسان‌های سالم و متدین هستند اما با معارف دینی آشنایی ندارند که علوم انسانی اسلامی تولید کنند؛ حوزه علمیه باید این کار را انجام دهد.

حجت الاسلام علی‌اکبر رشاد در افتتاحیه حوزه علمیه امام رضا(ع) طی سخنانی ضمن تسلیت شهادت امام حسن مجتبی(ع)، گفت: شایسته است کشور حداقل در روز‌های شهادت پنج تن آل عباء (ع) تعطیل کاری باشد، تعطیلی معنوی معرفتی صورت نگیرد بنده با تعطیلی حوزه در چنین مناسبت‌هایی مخالف هستم چرا که هدف حوزه پرداختن به معارف، تجلیل و تکریم اهل‌بیت (ع) است. در روزهای شهادت و ولادت باید طلاب درس بخوانند و دو ساعت هم سوگواری یا مراسم جشن داشته باشند.

وی افزود:در فلسفه و حکمت صدرایی مبنایی تحت عنوان اتحاد علم، عالم و معلوم و اتحاد عقل، عاقل و معقول وجود دارد. گفته می‌شود که عالم و علم او متحد هستند چرا که علم با معلوم متحد است یعنی معلوم به علم بدل شده است، این سه عنصر متحد و یکی هستند کسی که عالم است علم به وجود او و وجود او به علم بدل شده است و علم نه به نحوه وصولی بلکه به نحو شهودی، حاکی از معلوم است.

رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه با بیان اینکه علامه طباطبایی نیز به نحوی علم حصولی را تقریباً علم حضوری می‌دانند. عنوان کرد: به هر حال اگر به اصطلاح رایج چیزی فرا می‌گیریم با وجود ما یکی و متحد می‌شود، آنگاه می‌توانیم بگوییم که ما عالمی هستیم که با علم خود یکی شدیم. علم با معلوم یکی است این اتفاقی است که در حوزه باید رخ دهد اگر چنین اتفاقی باید رخ دهد پس عالم عین دین و مجسم آن می‌شود. یا عالم آنگاه عالم است که دین مجسم شده باشد، صورت معرفتی دین را دریافت کرده و به آن متحد شده است. در حوزه علم دینی را فرامی‌گیریم و عالم دین می‌شویم. آنچه را که به نام دین فرا می‌گیریم باید عین دین باشد.

حجت الاسلام رشاد با نقد سخن برخی که در دهه‌های اخیر مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه "معرفت دینی غیر از دین است" تأکید کرد: اگر معرفتی حاصل شد که با دین متحد نبود آن معرفت نیست و جهل است.معرفت آن است که با متعلق معرفت متحد باشد عالم دین باید خود دین شود. عالم به دین باید ابعاد آن را شناخته و آن را در خود محقق کند. طلاب جوان درباره این مساله بیشتر تامل و تفکر کنند.

تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) بیان کرد: متاسفانه امروزه یکی از مشکلات ما نقدهای بی‌جا، بی‌رویه، غیرروشمند، بی‌مبنا و بی‌منطق خطاب به حوزه، دروس و کتب حوزه، اساتید و زعمای حوزه است. شاید گاهی برخی نقدها منطقی و بجا باشد اما اشکال برخی نقدها این است که شخصی بدون مسئولیت و توجه وارد نقد شده و نقدهای درست را هم بی‌اثر می‌کند. برخی اشکالات بر حوزه وارد باشد یا نباشد طلبه‌ای که تازه وارد حوزه شده است مقصر نیست اشکالات را به اهل آن، مدیران، کارشناسان، تصمیم‌گیران حوزه بگوییم که آن را اصلاح کنند. کمتر کسی را پیدا می‌کنید که به اندازه بنده بر حوزه نقد داشته باشد اما نقدها نباید به طلاب جوان که در ابتدای کار هستند وارد شود.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: برخی نقدها را در سخنرانی عمومی و مطبوعات مطرح می‌کنند که این هم مشکل‌آفرین است چراکه باید قلب طلبه معتقد و آرام باشد که بتواند به خوبی تحصیل کند. اخیرا بسیاری از اصلاحات در حوزه در حال انجام شدن است که در طول تاریخ حوزه نبوده است هر دستگاه و هر نظام علمی غیر حوزه علمیه هم می‌تواند ایراداتی داشته باشد.

وی با بیان اینکه ما به عنوان عالم باید دین مجسم شویم، ابراز کرد: در عرف و برخی و روایات دین دارای سه ضلع عقاید، اخلاق و احکام است اما این دقیق نیست، دین قلمرو وسیع‌تری دارد دست‌کم به اضافه این سه بعد دین معنویت هم دارد بلکه معنویت جوهر، گوهر، هسته و اساس دین است. دین علم دارد و گزاره‌های علمی در متن دین وجود دارد. علوم دینی که ما در حوزه‌های علمیه می‌‌خوانیم بخشی از علم دینی است اما علم دینی به همان مفهوم دانشی است.

تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) اظهار کرد: آیت‌الله جوادی آملی می‌فرمایند باید حوزه و دین به علم جهت دهند، آنگاه که ما مبدا و معاد علم را از دین گرفتیم علم دینی می‌شود. اگر عالم را متصل به مبدا دیدیم که روحی به نام توحید دارد و بر او توحید حاکم، ساری و جاری است و یک فیزیک‌دان این گونه هستی را مطالعه کرد، قوانین حاکم بر فیزیک و شیمی را این گونه دید آنچه به دست می‌آید آن فیزیک اسلامی می‌شود. غایت علم الهی و دینی این است که طبق دستور قرآن فیزیک، شیمی و زیست مطالعه شود که انسان به خداوند، مبدا و معاد پی ببرد.

رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه گفت: در هندسه معرفتی دین ما حداقل با 5 ضلع مواجه هستیم که تربیت را هم به عنوان ضلع ششم مطرح می‌کنیم. ضلع عقائد یا جهان‌بینی، ضلع علم یا جهان‌شناسی، ضلع معنویت یا باطن و ملکوت جهان، معنویت آن چیزی است که حضرت ابراهیم (ع) دید، معنویت فهم ملکوت عالم و رفتار به اقتضای این فهم است. ضلع دیگر دین اخلاق یا ارزش‌ها و ضدارزش‌ها و فضائل و رذائل است. ضلع دیگر آن احکام یا بایدها و نبایدها یا به تعبیری واجب‌ها و محرمات است.

حجت الاسلام رشاد افزود: دین با این پنج ضلع یک مجموعه، اَبَرنظام و معجون شفابخشی است اگر همه این ابعاد را با هم فرا‌بگیریم و عمل کنیم شفابخش است و معجزه می‌کند اما اگر به یک بعد توجه کنیم و ابعاد دیگر را کم‌رنگ یا احیاناً فراموش کنیم در آن صورت این معجون بی‌خاصیت می‌شود یا شاید به ما ضربه بزند. اگر یک بعد کافی، مفید، نجات‌بخش یا شفابخش بود خداوند متعال همان یک بعد را نازل می‌کرد چرا پنج بعد را در نظر گرفته است. اگر دارو از 10 جزء تشکیل شده باشد معجونی است که اگر یک جز آن را بردارید و به ضد خود تبدیل می‌شود.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: عالم دینی باید جامع همه این موارد باشد. صرف خواندن دروس رسمی حوزه کافی نیست ما به علم دینی احتیاج داریم چراکه نمی‌شود با علم سکولار یا الحادی زیست مومنانه داشت. مسلمان نمی‌تواند زندگی و تدبیر حیات خود را به علم ضددینی بسپارد. ما باید علم دینی و علوم انسانی اسلامی تولید کنیم. امروزه 200 سال است که علوم انسانی حیات بشر را اداره می‌کند و به مرور به جهان اسلام آمده تا جایی که کشور ما را هم اداره می‌کند. علوم انسانی رقیب دین است. در نظام جمهوری اسلامی تعارض علم و دین، بین شریعت و علوم انسانی اما در غرب تعارض علم و دین تعارض بین فیزیک و شیمی با الهیات است؛ علم سکولار یا الحادبنیان غرب با الهیات مشکل دارد و نمی‌تواند خدا را با علم ببینند.

تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) بیان کرد:‌ عقاید ثلاثه به عنوان اساس دین مسیحیت سبب بی‌ارزشی دین و الهیات آن شده است اما ما در الهیات خود با فلسفه غنی، مبرهن و مستدل مشکل نداریم ما در صحنه عمل مشکل داریم که آن را علوم انسانی سکولار اداره می‌کند. حوزه موظف است علوم انسانی اسلامی تولید کند، اخیرا درخت‌واره رشته‌های علوم انسانی اسلامی را طراحی کردیم. هر آنچه شریعت در امور اقتصادی، سیاسی، حقوقی، فرهنگی، مدیریت و غیره را بخواهد اداره کند علوم انسانی انجام می‌دهد.

وی با بیان اینکه در کشور ما علوم انسانی سکولار به شریعت اجازه نمی‌دهد که جامعه را اداره کند. گفت: عمده مسائل در دست متخصصان علوم انسانی است که غالباً هم انسان‌های سالم و متدین هستند اما با معارف دینی آشنایی ندارند که علوم انسانی اسلامی تولید کنند حوزه علمیه باید این کار را انجام دهد. باید دین در ما تجلی کند و همه وجود ما دین شود لذا توصیه من به طلاب جوان این است که وقت خود را از دست ندهند با برنامه‌ریزی در امر تحصیل و تحقیق درباره دین بسیار تلاش کنند.

حجت الاسلام رشاد در پایان خاطرنشان کرد: اگر می‌خواهید پنج ضلع دین در وجود شما تجسم شود باید مباحثه، نظم، مدیریت زمان و معنویت را جدی بگیرید. ما سرباز حضرت حجت (عج) هستیم باید ارتباط ما با ایشان برقرار باشد، چگونه کسی می‌تواند ادعا کند سرباز امام زمان(ع) است اما با او ارتباطی نداشته باشد.