چه تعداد ایرانی مقیم آمریکا هستند؟

شرق نوشت: بالاخره با تلاش ائتلافي از انجمن‌هاي غيرانتفاعي ايرانيان آمريكا، اداره سرشماري فدرال، آمار ايرانيان مقيم اين كشور را منتشر كرد. براساس آمار منتشر شده، تعداد افرادي كه در سرشماري سال 2010 خود را داراي قوميت ايراني معرفي كردند بالغ بر 289هزارو 465نفر است كه بيشترين تعداد آنها در غرب آمريكا با 179هزارو 210 نفر جمعيت گزارش شده است. در اين سال جمعيت كل ايالات‌متحده 308ميليون و 745هزارو 538 نفر گزارش شد كه 7/9درصد نسبت به سرشماري سال 2000 افزايش نشان مي‌داد.

ذكر اين رقم در تناقض با تصورات عمومي و اطلاعات جسته و گريخته از تعداد ايرانيان مقيم آمريكاست تا جايي كه برخي منابع تعداد ايرانيان را بالغ بر يك‌ميليون قلمداد كرده‌اند.

سرشماري رسمي در آمريكا هر 10سال يك‌بار انجام مي‌گيرد و در هر سرشماري فرم‌هايي به منازل 6/1نفر از ساكنين با پست ارسال مي‌شود كه آنها بايد آن را پر كرده و پس بفرستند. در اين فرم‌ها اطلاعاتي در مورد قوميت و نژاد ساكنين پرسيده مي‌شود كه براساس سياست‌هاي حاكم بر كاخ سفيد، اطلاعات تقاضا شده در هر سرشماري متفاوت است.

براساس سرشماري سال 2010 حدود4/72درصد جمعيت سفيد، 6/12‌درصد سياه پوست، 9/0‌درصد بوميان (سرخ پوستان)، 8/4‌درصد از ممالك شرق آسيا، 2/0‌درصد داراي قوميت هاوايي و جزاير اقيانوس آرام معرفي شده‌اند در عين حالي‌كه 2/6 درصد خود را با نژاد يا قوميتي غيراقوام فوق معرفي كرده و 9/2 ‌درصد هم خود را وابسته به بيش از يك قوم يا نژاد مي‌دانند.

استفاده از واژه هاي «قوميت» به‌جاي «نژاد» يكي از موضوعاتي است كه سال‌هاست در محافل علمي آمريكا مورد بحث و مناقشه بوده است و نهايتا انجمن مردم‌شناسي آمريكا طي بيانيه‌اي در سال 1997 استفاده از واژه «نژاد» را براي تفكيك اقوام غيرعلمي دانست با اين‌حال در تقسيم‌بندي‌هاي رسمي كماكان از هر دو واژه «قوم» و «نژاد» براي تقسيم‌بندي ساكنين اين كشور استفاده مي‌شود. بررسي ريشه‌ها و تفاوت‌هاي اين دو واژه نيازمند مقاله ديگري است كه نگارنده به‌زودي تقديم خوانندگان خواهد كرد.

براي سهولت در پاسخ به سوال قوميت، در فرم‌هاي سرشماري 2010 مربع‌هايي براي علامت‌زدن در مقابل چند قوميت و نژاد مشخص شده بود كه عبارت بودند از: سفيدپوست، سياه‌پوست، لاتين‌تبار، بوميان آمريكا و آلاسكا، آسياي شرقي‌ها، اهالي هاوايي و جزاير اقيانوس آرام. براي كساني‌كه در هيچ يك از دسته‌بندي‌هاي فوق نمي‌گنجند، مربع ديگري در نظر گرفته‌شده با عنوان «ديگر اقوام و نژادها» و كسي كه اين مربع را علامت مي‌زند مي‌تواند در مقابل آن قوميت خود را بنويسد.

نظر به اينكه آمار دقيقي از ايرانيان آمريكا وجود نداشت، ائتلافي از انجمن‌هاي غيرانتفاعي ايرانيان از جمله «انجمن فرهنگ» و «انجمن روابط عمومي ايرانيان آمريكايي» تلاش گسترده‌اي را براي آموزش ايرانيان ترتيب دادند كه دريافت‌كنندگان فرم، مربع «ديگر اقوام و نژادها» را علامت زده و در مقابل آن بر قوميت ايراني خود تاكيد كنند. اداره سرشماري آمريكا با شمارش كساني كه به اين ترتيب خود را ايراني يا ايراني– آمريكايي معرفي كرده‌اند، به رقم 289هزارو 465 رسيده است. تصور عمومي بر اين است كه تعدادي از ايرانيان بدون آگاهي از اهميت اين نحوه اعلام، هويت قومي خود را به‌عنوان سفيد پوست معرفي كرده‌اند.

اگر 15-10‌درصد ضريب خطا براي اين اشتباه در نظر گرفته شود، جمعيت ايرانيان مقيم اين كشور حول و حوش 300‌هزار نفر است كه بيشترين تعداد در ايالت كاليفرنيا (با 157هزارو 225 نفر) و كمترين تعداد در ايالت داكوتاي جنوبي (40 نفر) ساكن هستند. اهميت آمار ايرانيان آمريكا مي‌تواند از جنبه‌هاي مختلف بررسي شود. به لحاظ سياسي اين جمعيت مي‌تواند در روند تصميم‌گيري‌هاي سياسي تاثيرگذار باشد و به‌خصوص در صورت بهبود روابط سياسي با آمريكا، ايرانيان مي‌توانند به‌عنوان سفراي فرهنگي ايران و فرهنگ ايراني نقش برجسته‌اي در زدودن سه‌دهه كدورت سياسي بين دو كشور ايفا كنند. بسياري از ايرانيان داراي موقعيت‌هاي شغلي ممتازي در آمريكا بوده و در مقايسه با ساير اقوام مهاجر به اين كشور داراي سطح تحصيلي و سرانه ثروت بيشتري هستند. گشودن گره سياسي و ديپلماتيك بين دو كشور ايران و آمريكا نتيجه برد – برد براي مردم دو كشور خواهد بود.