خطر بی‌اعتمادی مردم به آمارهای دولتی

دنیای‌اقتصاد – زهرا واعظ : در فاصله کمی از ارائه آمارهای رسمی ایجاد اشتغال از سوی مرکز آمار ایران که مورد تردید برخی کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس قرار گرفت، دیروز رضا عبداللهی رییس کمیسیون برنامه و بودجه و نیز کمیسیون تلفیق بودجه 91 در یک همایش آماری درباره خطر بی‌اعتماد شدن مردم نسبت به آمارهای دولتی هشدار داد و خاطرنشان کرد که نباید جایگاه آمار در ذهن مردم خدشه‌دار شود. هرچند عادل آذر، رییس مرکز آمار در این همایش از رسانه‌ها و مردم خواست تا به آمارهای رسمی کشور احترام و اطمینان داشته باشند و آنها را زیر سوال نبرند.

اخیرا مرکز آمار ایران جزئیات تازه‌ای از پرونده اشتغالزایی سال 90 را اعلام كرد و از ایجاد 5/2 میلیون شغل طی دو سال اخیر خبر داد. این در حالی است که رییس‌جمهور پیش تر وعده داده بود که طی سال‌های 89 و 90 بیش از 4میلیون شغل در کشور ایجاد خواهد شد.
اما ارائه آمارهای اشتغالزایی از سوی دولت نهم و دهم همواره مورد انتقاد نمایندگان و کارشناسان اقتصادی قرار داشته است؛ به گونه‌ای که در آخرین مورد آن احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در جریان بررسی کلیات بودجه 91 در صحن علنی، با زیر سوال بردن آمارهای ایجاد اشتغال از سوی دولت اعلام کرد که سال گذشته تنها 209 هزار نفر به تعداد بيمه‌شدگان كل كشور اضافه شده است و چنين افزايش بيمه‌اي با برنامه دولت براي ايجاد اشتغال 5/2 ميليون نفري فاصله بسيار دارد.
کمی قبل‌تر هم انتشار آمارهای مربوط به رشد اقتصادی و تورم تردید برخی از کارشناسان را به همراه داشت؛ چه آنکه با توجه به رشد اقتصادی پایین طی سال‌های گذشته به زعم تحلیلگران آمارهای اقتصادی با آمارهای اشتغالزایی همخوانی ندارد.
اما اینک در همایش «تبیین تخصصی و اجرایی برنامه ملی آمار» که دیروز برگزار شد، رضا عبداللهی رییس کمیسیون تلفیق بودجه که بنا به گفته عادل آذر با اصرار فراوان در این همایش حضور یافته بود، نقش آمارهای دقیق و درست را در هوشیاری دولت، مجلس و قوه قضائیه بسیار حیاتی دانست و در عین حال خواستار رعایت «اصل بی‌طرفی» در تولید و ارائه آمارها شد.
عبداللهی با اشاره به سند چشم‌انداز خاطرنشان کرد: آمارها نشان می‌دهد که میانگین رشد اقتصادی در 32 سال اخیر بین 4 تا 5/4 درصد بود و این در حالی است که در سند چشم‌انداز برای رسیدن به رتبه اول باید سالانه حداقل 8 درصد رشد اقتصادی تجربه شود و چنانچه همین روند تداوم یابد ما به رتبه اول منطقه نخواهیم رسید.
دعوت به عدالت در ارائه 3 آمار مهم
وی با بیان اینکه آمارهای هشدار دهنده نقشي حیاتی دارند، افزود: در تولید آمار باید عدالت و بی‌طرفی رعایت شود و خوشبختانه ريیس مرکز آمار دکتر عادل آذر است که کلمه عدالت را با خود دارد؛ اما برنامه‌ریزان طوری عمل نکنند که مردم نسبت به آمارهای کشور بی‌اعتماد شوند. به‌ویژه در آمارهای تورم، بیکاری و رشد اقتصادی باید با عدالت برخورد شود.
وی افزود: نباید هر دستگاه دولتی معیارهای خودش را داشته باشد و برای اینکه عملکردش را خوب نشان دهد، آمارهای غیرواقعی ارائه کند؛ از سوی دیگر مرکز آمار نباید استانداردها را نادیده گرفته و باید کاملا بی‌طرف و براساس اصول علمی آمارها را منتشر کند. به گفته عبداللهی، جایگاه آمار نباید در ذهن مردم خدشه دار شود؛ چراکه چنین حالتی مانند پرت شدن خودرو به پرتگاه است، آن هم در حالی که چراغ‌هایش خاموش باشد.
وی افزود: آمارها نشان دهنده میانگین رشد اقتصادی 4 تا 5/4 درصد در 32 سال اخیر است. این آمارها این علامت را می‌دهد که آیا می‌توان به نرخ رشد 5/9 تا 10 درصدی رسید؟ ريیس کمیسیون تلفیق گفت: اگر با نرخ رشد 8 درصدي حرکت می‌شد امکان داشت کشور ترکیه و عربستان را عقب بزنیم، اما با این سرعت کنونی به آن قله مدنظر سند چشم‌انداز نمی‌رسیم. او خاطرنشان کرد: اگر آمارها درست و دقیق و قابل اعتماد باشد مي‌توانیم تصمیمات درست در مجلس، دولت و... بگیریم و نقاط ضعف خودمان را پیدا کنیم
هزینه اداره کشور خیلی بالا است
عبداللهی همچنین با اشاره به سال تولید ملی تصریح کرد که برای تحقق این شعار باید بتوانیم تولید ملی را با هزینه کمتر، کیفیت بهتر و سرعت به پیش ببریم. وی افزود: هزینه اداره کشور خیلی بالا و گران است؛ بنابراين وظیفه ما است که هزینه‌هاي مسوولیت‌ها و ماموریت‌ها را کاهش دهیم. وی ادامه داد: روزانه معادل 6/4 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در کشور تولید می‌شود که حدود نیمی از آن صادر می‌شود. همچنین روزانه معادل 7/2 میلیون بشکه گاز طبیعی تولید می‌شود که در مجموع حدود 7 میلیون بشکه نفت، گاز و میعانات گازی در کشور تولید می‌شود.
ريیس کمیسیون تلفیق خاطرنشان کرد: ارزش نفت و گاز تولیدی در کشور با قیمت روز سالانه 240 تا 250 میلیارد دلار برآورد می‌شود که اگر بخواهیم این رقم از محل تجارت کالا و مالیات متعلق به آن برای دولت به دست آید، باید سالانه 6 هزار میلیارد دلار کالا و خدمات تولید و عرضه شود تا با 10 درصد سود خالص 600 میلیارد دلار سود به دست آمده و با احتساب 40 درصد ضریب مالیاتی کشور رقم 250 میلیارد دلار درآمد برای دولت به دست آید. عبداللهی افزود: در میادین مشترک نفت و گاز کشورهای رقیب مانند قطر و عراق بیشتر از ما از این مخازن مشترک برداشت می‌کنند در نتیجه تغییر رویکردها باید به حوزه‌های مشترک انجام شود.
4 شيوه هزينه‌اي
عبداللهی در ادامه گفت: در دنیا 4 نوع هزینه کردن وجود دارد: یکی از جیب خودم برای خودم، یا از جیب خودم برای دیگری، یا از جیب دیگران برای خودم یا از جیب دیگران برای دیگران هزینه می‌شود که تجربه نشان داده بهترین نوع هزینه کردن از جیب خود برای خود و بدترین نوع آن از جیب دیگران برای دیگران است و کار دولت در واقع هزینه‌کردن از جیب دیگر افراد برای دیگران است. ريیس کمیسیون تلفیق افزود:‌ اگر بخواهیم بدانیم کشور خوب اداره می‌شود یا نه بهترین وسیله آمار و اطلاعات است که این امر را نشان می‌دهد.
آذر: آمارها را زیر سوال نبرید
ريیس مرکز آمار ایران اما آمار اشتغال و بیکاری را دقیق و استاندارد دانست و با بیان اینکه در سال 89 حدود 1/1 میلیون شغل و در سال 90 حدود 4/1 میلیون شغل در کشور ایجاد شده است، افزود: ایجاد شغل و فرصت شغلی با یکدیگر متفاوت است و فرصت شغلی می‌تواند از دامنه زمانی یکسال هم گذر کند و در سال‌های بعد از آن اثربخشی داشته باشد.
عادل آذر با اعلام اینکه روش بکار گرفته شده در تهیه آمار بیکاری همان روشی است که در دولت های گذشته هم اجرا شده است، گفت: از مردم و اصحاب رسانه درخواست می‌شود که به آمارهای رسمی کشور اطمینان داشته و احترام بگذارند. ريیس مرکز آمار ایران، این مرکز را مرجع اعلام آمار و تهیه آن طبق برنامه پنجم اعلام کرد و گفت: در تمام کشورها مرجعی برای اعلام آمار وجود دارد که آمارهایی که اعلام می کند به منزله آبروی نظام است. آمارهای مرکز آمار باید مبنا قرار گیرد، البته تحلیل و نقد هم جای خود را دارد و نباید آمارها را زیرسوال برد.
شبكه ملی آمار كار خود را آغاز كرد
ريیس مركز آمار ایران در این همایش همچنين از آغاز به كار شبكه ملی آمار در كشور، خبر داد و افزود: آثار شبكه ملی آمار را درطرح‌هاي نمونه‌گیری در شش‌ماهه دوم امسال ودر سرشماری كشاورزی كه سال 1392 انجام مي‌شود، مشاهده خواهیم كرد. عادل آذر هدف از راه‌اندازی شبكه ملی آمار را توسعه و گسترش آمار در كشور عنوان كرد و با اشاره به اینكه باید به سمت آمارهای ثبتی گام برداریم، گفت: این مهم سبب مي‌شود، آمارها با كیفیت بهتری جمع آوری شوند و برنامه ریزان اجتماعی با شرایط بهتری تصمیم گیری كنند.
آمارهای اقتصادی مثل زنگوله‌هاي گله هستند
همچنین در این همایش باقری مدیر کل دفتر اقتصاد کلان معاونت برنامه‌ریزی رياست‌جمهوري گفت: برای تهیه برنامه ششم توسعه باید اطلاعات و آمار جدید و بیشتری تهیه شود.
باقری بابیان اینکه نگاه آمایش برنامه توسعه لازمه برنامه‌ریزی بخشی و منطقه‌ای است، گفت: مرکز آمار ایران باید متناسب با برنامه ششم از هم اکنون اطلاعات را استخراج کند. وی آمارهای اقتصادی را به مثابه زنگوله‌های گله گوسفندان دانست و گفت: این زنگوله‌ها در واقع مسیر حرکت را نشان می‌دهند.وی خاطرنشان کرد:‌ در حال حاضر جدول داده‌ ستاده منطقه‌‌ای در کشور وجود ندارد و نمی‌توان برنامه منطقه‌‌ای تدوین کرد. باقری از کمبود اطلاعات در زمینه ریسک اقتصادی در کشور انتقاد کرد و گفت: همچنین اثرگذاری دولت بر روی اقتصاد باید به صورت شاخص و آماری مشخص شود. بنا بر این گزارش در این همایش از پوستر «برنامه ملی آمار ایران» با حضور عادل آذر ريیس مرکز آمار و رضا عبداللهی ريیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس و مدیران آمار سراسر کشور رونمایی شد.

ارائه آمارهای تورم فعلا فقط برای مسوولان
ريیس مرکز آمار ایران در حاشیه همایش «تبیین تخصصی و اجرایی برنامه ملی آمار» در پاسخ به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» درباره سکوت آماری درباره نرخ تورم اعلام کرد که آمار تورم تهیه شده در این مرکز در پایان هرماه برای مسوولان قوا ارسال مي‌شود، اما انتشار عمومی نمی‌یابد. وی البته خبر داد که نرخ تورم به‌زودی براساس محاسبه سبد جدید کالایی و سال پایه 90 از سوی مرکز آمار ایران به عنوان مرجع رسمی اعلام خواهد شد. در حالی که مرکز آمار ایران چند ماهی است انتشار عمومی آمار مربوط به نرخ تورم را متوقف کرده است، عادل آذر درباره علت عدم ارائه آمار تورم به خبرنگار ما گفت:‌ براساس قانون و تصمیم شورایعالی آمار، مرکز آمار ایران مرجع رسمی ارائه آمارهای کشور است و علت تفاوت آمار تورم بانک مرکزی و مرکز آمار ایران در نوع سبد کالایی و سال پایه بود و همچنین جامعه آماری مرکز آمار خانوارهای شهری و روستایی و جامعه مورد نظر بانک مرکزی فقط خانواده‌های شهری بوده است که به‌زودی با تصویب شورای عالی آمار این نرخ به صورت واحد محاسبه و از سوی مرکز آمار اعلام خواهد شد. آذر گفت: ‌در حال حاضر گزارش آمار تورم تهیه و هفت روز بعد از هر ماه به روسای قوای سه‌گانه، هیات دولت، استانداران و مجلس اعلام می‌شود و اعلام این نرخ‌ها برای مردم بعد از یکسان شدن روش تهیه آمار و تعریف سبد جدید کالایی برای محاسبه تورم در کشور انجام خواهد شد.