تایید نابودی نخل‌های خوزستان / یک نخلدار: سدّسازی‌ها موجب از بین رفتن حق آبه تالاب شادگان و نخلستان‌های اطراف تالاب شده / چیزی که از نخل‌ها مانده یک تنه خشک است

جماران: نخیلات استان خوزستان و از جمله آنها شادگان به دلایل متعدد از جمله سدّسازی در بالادست سرشاخه های کرخه و در پی آن پایین آمدن آب این رودخانه و برگشت آب شور خلیج فارس به نخیلات و همچنین سرازیر شدن پساب کارخانه های نیشکر، رو به نابودی رفته اند.

خشکسالی و تنش آبی همچون بسیاری از نقاط خوزستان، به نخلستان‌ های شادگان نیز رسیده و نخلستان‌ های شادگان به دلیل تنش آبی و عدم تأمین حق ‌آبه رو به نابودی رفته اند. کشاورزان برای آبیاری نخل ها از آب فاضلاب و بعضا آب شور پساب کارخانه های نیشکر استفاده می کنند که باعث خشک شدن درختان شده و همه نخل‌ ها در حال مردن هستند.

از سوی دیگر کشاورزانی که با این رنج فراوان محصول خود را به دست می آورند با چالشی به نام «بازار عرضه» مواجه هستند. لذا بسیاری از اهالی روستاهای این شهرستان به دلیل اینکه بسیار نگران وضعیت موجود هستند و آینده‌ نامعلومی را برای خود پیش‌بینی می‌ کنند، راه «کوچ» به شهرستان های دیگر را برگزیده اند.

در چند روز اخیر به بهانه اخباری که در خصوص خشک شدن نخل های شادگان منتشر شد این موضوع مورد حساسیت رسانه های مختلف قرار گرفت و ما را بر آن داشت تا قضیه را از جهاد کشاورزی خوزستان پیگیری کنیم.

جالب است بدانید که رئیس جهاد کشاورزی این استان در پاسخ به سؤالی در خصوص خشک شدن علت نخل ها به خبرنگار جماران گفت: «من فقط یک مورد در شادگان شنیده ام و امروز به بازرسین دستور داده ام از آنجا بازدید داشته باشند و بررسی کنند که چقدر واقعیت دارد. موردی دیگری در ارتباط با خشک شدن نخل ها نداشته ایم. این طوری که من شنیده ام آن هم خیلی جزئی است. پیش بینی ما این است که نسبت به سال قبل تولید خرمای بهتری داشته باشیم. با توجه به اینکه کیفیت آب کشاورزی ما نسبت به سال قبل بهتر است».

فرماندار شادگان: تلف شدن نخیلات یک پروسه زمانی چند ساله است
اما فرماندار شادگان توضیحات روشن تری از این قضیه ارائه داد و در گفت و گو با جماران اظهار داشت: ما عقیده داریم واقعیت ها را باید گفت؛ هرچقدر که تلخ باشند. چون حاصل خواسته ما نیستند و بعضی وقت ها اتفاقاتی می افتد که باید پیگیری و حل شود. بحث تلف شدن نخیلات شادگان و به طور کلی فیزیک نخل، طوری است که خشک شدن آن حاصل اتفاق یک دوره یا دو دوره ای آب نیست و معمولا یک پروسه زمانی چند ساله است. ما الآن نخلی نداریم که به خاطر نرسیدن آب در این سه ماه بمیرد. اگر نخلی بر اثر این خشکسالی ها بمیرد، در چند سال آینده است. چون نخل بر اثر چند عامل می میرد که یکی سن آن و دیگری نرسیدن آب در چند دوره است.

امید صبری پور تأکید کرد: اعتباراتی که دولت برای مشکلات خشکسالی استان خوزستان کنار گذاشته بود تخصیص داده شده و اقدامات خوبی را دارند انجام می دهند، ولی واقعیت این است که در شهرستان به یک ورود جدی نیاز داریم. چون حدود 50 سال پیش حق آبه نخیلات شادگان مصوب شده و دولت وقت توافقنامه ای را برای نخیلات و تالاب شادگان امضا کرده است. این یکی از نکاتی است که باید اجرایی شود.

آب به نخیلات شادگان رسید

وی افزود: حق آبه واقعی و مورد نیازی که باید به شادگان برسد طی چند سال اخیر نرسیده بود و امسال با اقداماتی که صورت گرفته با اینکه خشکسالی بود، دیروز آب به آخرین حوضه نخیلات شادگان رسید و مردم همراهی کردند و اتفاقات خوبی افتاد و الآن تقریبا اکثر نخیلات شادگان را آبیاری کرده ایم. ولی به دلیل فرآیند چند سال گذشته، مطمئنا هر ساله شاهد تلف شدن بخشی از نخیلات می شویم.

حق آبه نخیلات شادگان باید کامل و جامع اختصاص داده شود

فرماندار شادگان با تأکید بر اینکه حق آبه نخیلات شادگان باید کامل و جامع اختصاص داده شود، افزود: نخل مانند صیفی جات جزو کشت های فصلی نیست که بگوییم اگر امسال و سال آینده به آن آب ندادم اشکال ندارد و نمی کارم! بلکه نخل حاصل زحمت حداقل 30 ساله مردم شهرستان است و اگر این نخل بمیرد یعنی یک موروث پدری مرده و اگر نخل جدیدی بکارید حداقل پنج تا 10 سال باید منتظر باشید که این نخل ثمر بدهد و بتوانید امرار معاش کنید.

وی ادامه داد: کم آبی در شادگان لطمه واقعی به کشاورزی و همه موضوعات مردم شادگان می زند و انتظاری که ما داریم و موضوعی که به شدت دنبال آن هستیم بحث «تأمین حق آبه واقعی نخیلات شادگان» است که در دهه های قبل امضا شده و مورد تأیید نظام هم هست. باید این حق آبه تأمین شود که ما مشکل نداشته باشیم.

صبری پور تأکید کرد: الآن در زمینه آب تلاش های خوبی صورت گرفته ولی مطمئنا کافی نیست. کم آبی یک معضل جهانی شده ولی ما باید اولویت بندی کنیم که قضیه ما چیست. ما تأمین آب کشت های فصلی را پیگیری می کنیم و یا برای تأمین حق آبه نخیلات شادگان کار می کنیم؟ آبرسانی به نخیلات شادگان یک موضوع حیاتی و مثل توجه به بیمار بستری در آی سی یو است.

نخلدار خوزستانی: سدّسازی ها موجب از بین رفتن حق آبه تالاب شادگان و نخلستان های اطراف تالاب شده است

اما فیصل عامری، یکی از نخلداران خوزستان نیز در خصوص علت تلف شدن نخل های خوزستان به خبرنگار جماران گفت: تعداد نخل های شادگان را بین یک میلیون و 500 هزار تا دو میلیون نفر گفته اند. این نخلستان ها در سال های قبل خیلی بیشتر بوده و حتی شش میلیون نفر هم گفته می شود. اما من از بین رفتن خیلی از آنها را دیده ام. علتش این است که در سال های قبل از انقلاب یک موج عدم صادرات و عدم خرید محصول بود و مردم نخلستان ها را ترک کردند.

وی افزود: بعد از انقلاب نیز سدّسازی های مهلکی را در حوضه رودخانه جراحی شاهد بوده ایم که از شعبه های پیوستن مارون-بهبهان و رود اعلاء رامهرمز است و اینها شامل سدّ و بندهای زیادی شده اند که موجب از بین رفتن حق آبه تالاب شادگان و نخلستان های اطراف تالاب شد و توسعه کشاورزی در بالادست هم مزید بر علت بود که زمین های دیم و مرتعی را در بهبهان، جایزان و رامشیر تبدیل به زمین های کشاورزی آبی کردند. متأسفانه روستاهای زیادی از شادگان که آب لوله کشی، برق، آسفالت و گاز دارند هم خالی از سکنه شده اند.

چیزی که از نخل های شادگان مانده یک تنه خشک و غیرمثمر است

عامری تأکید کرد: چیزی که از نخل های شادگان مانده یک تنه خشک و غیرمثمر است که اگر هم ثمری بدهد خیلی کم و نامرغوب است. علتش خشک شدن رودخانه و برگشت پساب های مهلک نهر مالح شامل پساب های کشاورزی، صنعتی و بیمارستانی شرق اهواز تا شهرستان باوی و پساب های شیلات آزادگان و سه طرح نیشکر شرق کارون است. همه اینها دست به دست هم داده اند و حدود 20 درصد از تالاب شادگان را تبدیل به یک دریاچه نمک از نزدیک نهر بحره در اهواز تا خلیج فارس نموده اند که این دریاچه باعث شد آب شور ثقلی و زیرزمینی به نخلستان های شادگان نفوذ کند.

وی ادامه داد: این دریاچه به اضافه تالاب ناصری که در قسمت خرمشهر واقع شده و پساب های نیشکر امیرکبیر و دهخدا در آن تخلیه می شود، حجم عظیمی از نمک را در دو قسمت کارون ایجاد کرده اند. از نظر اختلاف سطح اینها بالاتر از کارون هستند و نفوذ اینها به کارون موجب شوری کارون از قسمت سویسه اهواز تا پایین دست کارون شده و بی اثر در از بین رفتن نخلستان ها و کشاورزی آبادان و خرمشهر نیستند.

این کشاورز خوزستانی افزود: در قسمت آبادان هم برگشت آب شور دریا به علت سدّسازی در سرچشمه های کارون و کرخه (که از طریق تالاب هورالعظیم به دجله وارد می شود) و سدّسازی های ترکیه، سوریه و عراق باعث از بین رفتن نخلستان های آبادان و خرمشهر شده است.

رئیس هیأت مدیره اتحادیه نخلداران استان خوزستان: نخیلات شادگان کلا از بین رفته اند

جاسم حزباوی، رئیس هیأت مدیره اتحادیه نخلداران استان خوزستان، نیز در این خصوص به خبرنگار جماران گفت: من تعجب می کنم که جهاد کشاورزی استان می گوید نخیلات شادگان خسارت جزئی دیده اند. اصلا به نخیلات شادگان آب نمی رسد و کلا از بین رفته اند. بازدید میدانی داشته باشند و از نزدیک می بینیم که نخلی نمانده و کشاورزان مستأصل هستند. بالادست رود مارون سدّ زده اند و اصلا آبی به شادگان نمی رسد. نخیلات آبادان و خرمشهر را هم آب شور از بین برده است.

وی تأکید کرد: عزیزان برای اینکه چند روزی بیشتر بر مسند مسئولیت بمانند این حرف را می زنند. برای هر چیزی آدم باید انگیزه داشته باشد. شادگان و روستاهای شادگان و ماهشهر شدیدا از بی آبی رنج می برند، آب ندارند و نخیلات آنها قبل از اینکه موعد خرما برسد پژمرده شده و حالت خشکیدگی پیدا کرده و خرمشهر و آبادان هم به همین شکل است. اگر جهاد می گوید خسارت جزئی بوده از حقیقت به دور هستند.

حزباوی با بیان اینکه این بیماری شدت و ضعف دارد، تصریح کرد: نخلستان هایی که نزدیک تر به آب هستند کمتر صدمه می بینند اما نخل هایی که فاصله زیادی تا منابع آبی دارند یقینا صدمات زیادی را متحمل شده اند. چون در کشور این وضعیت پیش آمده ما خرماکاران نمی خواستیم کاری کنیم که بعضی ها سوء استفاده کنند.

عدم خرید به موقع خرما از کشاورزان نخلکار

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به عدم خرید به موقع و با قیمت مناسب خرما از کشاورزان نخلکار، گفت: مسئولین فکری به حال محصول خرمای ما کنند که روی دست ما مانده است. امسال به خاطر شرایط گرما، قبل از موعد برداشت خرما داریم و متأسفانه تا این لحظه به حال خرمای درجه یک اهواز، کارون، باوی و حمیدیه که روی دست ما مانده است، هیچ فکری نکرده اند.

رئیس هیأت مدیره اتحادیه نخلداران استان خوزستان افزود: تولیدکنندگان خرما را به گروه خشکبار برده اند که شامل کشمش، گردو، فندق و... است. هیچ سنخیتی بین محصول ما و خشکبار نیست ولی ناخواسته ما را وارد این گردونه کرده اند و جالب این است که نماینده ای از ما در اتحادیه خشکبار وجود ندارد و بر وفق میل خودشان قیمت تعیین می کنند و کشاورز همیشه مظلوم است.

وی یادآور شد: الآن فصل تعیین قیمت است و هر ساله با استانداری، جهاد کشاورزی، تعاون روستایی و کارگاه های بسته بندی جلساتی برگزار می کنیم و آنالیز قیمتی برای شهرستان های خرماخیز آبادان، خرمشهر، شادگان، ماهشهر و اهواز می دهند که بدون در نظر گرفتن سود کشاورز است. کسی در هیچ جای دنیا پیدا نمی شود که کار کند و سودش را در نظر نگیرد و این بلا فقط بر سر کشاورز نخلکار آمده است. سال گذشته ما آنالیز خرمای استعمران درجه یک را کیلویی 12 هزار تومان داشته ایم و آقایان اتحادیه خشکبار زیر بار نرفتند و گفتند ما هفت هزار و 300 تومان می خریم. یعنی هیچ اهمیتی هم برای کسانی که این آنالیز را تهیه کردند قائل نشدند.

یکی از دلایل خشک شدن درختان خرما رسیدن آب شور به آنها است

حزباوی اظهار داشت: ما امسال مشکل کم آبی داشتیم و هرچه سطح آب کارون پایین برود شوری آن بالا می آید و مقاومت نخل خرما در برابر شوری هم حدی دارد. یکی از دلایل خشک شدن برگ سبز درختان رسیدن آب شور به آنها است. جالب این است که آب و برق خوزستان سال گذشته هکتاری 53 هزار تومان حق آبه از ما می گرفت و امثال این رقم را به 600 هزار تومان افزایش داده اند. نشستی با آنها داشتیم که آیا کیفیت آب بهتر شده است؟! قیمت محصول خرمای ما بالا رفته است؟! به چه دلیل این افزایش غیر معقول و غیر منطقی را انجام داده اید؟

وی ادامه داد: این درختی که هم ارزش غذایی و هم ارزش ارزآوری دارد، چرا مورد بی توجهی قرار می گیرد؟ ما کشت مستمر داریم که یک سرمایه ملی است. واقعا با این شیوه نمی شود نخلکاری کرد. اکثر کشورهای خلیج فارس پاجوش خرما را از آبادان برده اند و الآن در صحرای لم یزرع خلیج فارس حرف اول را می زنند. برای اینکه دولت محصول آنها را می خرد و بخشی که قابل فروش است را می فروشد، بخشی را به صنایع تبدیلی تبدیل می کنند و بخشی هم که کیفیت پایین دارد به خوراک دام می دهند.

رئیس هیأت مدیره اتحادیه نخلداران استان خوزستان گفت: آبادان قبل از جنگ شش و نیم میلیون نفر نخل داشته و الآن به یک میلیون رسیده؛ آن هم نخلی که عمر مفید خود را گذرانده است. چون هرچه از عمر نخل بگذرد هم کیفیت و هم کمیّت محصول آن پایین می آید. کسانی هم که قبلا نخل می کاشتند از دنیا رفته اند. الآن حرف اول خرمای درجه یک را شهرستان اهواز، باوی، حمیدیه و کارون می زنند. برای اینکه فاکتورهای آب و زمین مناسب را دارند. فقط انتظار مساعدت از واحدهای تصمیم گیری مثل جهاد کشاورزی، تعاون روستایی و اتاق بازرگانی داریم که محصول ما را به موقع و با قیمت عادلانه بخرند.