کرونا همچنان قربانی می‌گیرد و هر روز خبر تازه‌ای از نوع جدیدی از ویروس کرونا از نقطه‌ای از دنیا به گوش می‌رسد. هرگاه کرونا آرام‌تر می‌شود و شمار مبتلایان در دنیا روبه کاهش می‌گذارد، در گوشه‌ای دیگر سروکله ویروس جهش‌یافته تازه‌ای پیدا می‌شود و دوباره نگرانی و دلهره گریبانگیر مردم جهان می‌شود. این‌بار هم نوبت ویروس هندی رسیده است.
مجله لنست، یکی از قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مجلات پزشکی عمومی در جهان تازه‌ترین اخبار مرتبط با کروناویروس را منتشر می‌کند.
کرونای شدید در دیابتی‌های نوع ۱ و ۲
مطالعاتی که در دنیا انجام شده نشان می‌دهد در مبتلایان به دیابت نوع۲ که از همان ابتدا جزء گروه پرخطر ابتلا به ویروس کرونا اعلام شدند، احتمال بستری شدن در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه و مرگ ناشی‌از کووید افزایش می‌یابد. اما در این میان، شمار کمی از مبتلایان به دیابت نوع۱ در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده و جان خود را بر اثر کرونا از دست داده‌اند. برخی عوامل با نتایج جدی در مبتلایان به این ویروس مرتبط است و نه‌تنها سالمندان بلکه بیماران قلبی، دیابتی، مبتلایان به چاقی و فشار خون بالا نیز از دیگر گروه‌های درمعرض خطر هستند. شواهد مختلف حکایت از آن دارد که افزایش قندخون با خطر بروز عوارض شدیدتر و مرگ ناشی‌از کووید-۱۹ مرتبط است. سوئد یکی از کشورهایی است که آمار مبتلایان و مرگ‌ومیر ناشی‌از کرونا در آن مانند دیگر کشورهای اروپایی است که بیشترین شمار کشته‌ها را سالمندان تشکیل می‌دهند. در این میان، مرکز ثبت‌ملی بیماران دیابتی در سوئد حدود ۹۰درصد مبتلایان به دیابت را موردبررسی قرار داد.
تغییر در میزان چربی پوست در ابتلا به کرونا
روش‌هایی که تأثیر غیرمستقیم ویروس را روی میزبان اندازه‌گیری می‌کند، راهکار مکملی را در تنظیمات آزمایش‌های بالینی نشان می‌دهد. از آنجا که ویروس کرونا برای تولیدمثل به چربی نیاز دارد، انتظار می‌رود کووید-۱۹ عملکرد چربی را مختلف می‌کند. محققان شواهدی از چربی مختل‌شده را در بیماران مبتلابه کرونا مشاهده کرده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد میزان تری‌گلیسیرید در سرم و پلاسمای بیماران کرونایی در کنار تغییرات ایجادشده در اندازه و میزان توزیع ذرات لیپوپروتئین در بیماران مبتلا به کرونا به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. این عامل، خطر بروز تصلب شرایین را تشدید می‌کند. از این‌رو، محققان از شاخص چربی به‌عنوان روشی امیدوارکننده برای درک بهتر و تشخیص سریع‌تر کووید-۱۹ استفاده می‌کنند. چربی پوست که از غدد چربی پوست ترشح می‌شود، غنی از چربی است. محققان با بررسی نمونه چربی ترشح‌شده ازطریق غدد چربی را جمع‌آوری کرده و به‌صورت غیرتهاجمی و با استفاده از یک سواب، این چربی را از نواحی مختلف پوست صورت، گردن و پشت جمع کردند. آنها در موارد مشابه دیگری همچون تشخیص بیماری پارکینسون و دیابت نوع۱ و تغییرات ایجادشده در چربی در دوران بارداری نیز از این قابلیت استفاده می‌کنند.
دارویی موثرتر از هپارین برای بیماران بستری کرونایی
کووید-۱۹ تظاهرات خفیف، متوسط و شدیدی دارد. درصورتی‌که موارد خفیف و بدون علامت این بیماری با قرنطینه و مصرف دارو بهبود می‌یابد، اما مدیریت وضعیت بیمارانی که به‌دلیل شدت عوارض در بیمارستان بستری شده‌اند، چالش‌هایی را به‌دنبال دارد. بیماری‌های مرتبط با انعقاد خون جزء بیماری‌هایی هستند که با عوارض کرونا ارتباط مستقیم دارند. اگرچه داروهای ضدانعقادی مانند هپارین و انوکساپارین، هردو برای کاهش خطر بیماری‌های انعقاد خونی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما تفاوت نتایج بالینی آنها هنوز باید با دقت بیشتری بررسی شود. درحال حاضر، در بیماران کرونایی که اغلب در بیمارستان بستری هستند، از داروهای ضدانعقادی چون هپارین، انوکساپارین و ریواروکسابان تجویز می‌شود که تاحد زیادی وضعیت این بیماران را تحت کنترل درمی‌آورد. در این میان، آزمایش‌هایی روی اثربخشی انوکساپارین در کاهش بستری در بیماران علامت‌دار مبتلا به کرونا و شانس زنده ماندن آنها انجام شده است. تحقیقات نشان می‌دهد ذرات ویروس قابلیت خنثی کردن بسیاری از ذرات داروهای ضدانعقاد خون را دارد. علاوه‌براین، محققان در نتایج به‌دست‌آمده از فاز دو آزمایش‌های بالینی معتقدند در بیمارانی که با اندوکساپارین درمان شده‌اند، درمقایسه با بیمارانی که از داروهای استاندارد کرونا استفاده می‌کنند، تبادل گازهای تنفسی در عروق خونی راحت‌تر انجام شده و بیماران بستری در بخش مراقبت‌های ویژه زمان کمتری را وابسته به دستگاه ونتیلاتور خواهند داشت. این یافته‌ها حکایت از آن دارد که داروی ضدانعقاد اندوکساپارین در جلوگیری از انعقاد خون و کاهش روزهای بستری موفق‌تر از دیگر داروها عمل کرده‌اند و نتایج بالینی بیمارانی که از این دارو استفاده کرده‌اند، درمقایسه با بیمارانی که از هپارین استفاده کرده‌اند، قابل‌قبول‌تر است.
رابطه ایست قلبی خارج بیمارستانی و شیوع کرونا
ایست قلبی خارج بیمارستانی معمولا عارضه‌ای ناگهانی است که درصدر آمار مرگ‌ومیر زودرس در آمریکا و بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به‌شمار می‌رود، به‌طوری‌که روزانه حدود هزار نفر تنها در آمریکای شمالی به‌دلیل این عارضه جان خود را از دست می‌دهند. درحالی‌که ایست قلبی خارج بیمارستانی تنها یک درصد از خدمات پزشکی اورژانس را به خود اختصاص می‌دهد. بسیاری از پزشکان در ابتدای شیوع کرونا، آن را یک بیماری ریوی عنوان کردند، اما با مشاهده مواد متعدد انعقاد خون در مبتلایان، اذعان کردند که این بیماری نه‌تنها می‌تواند باعث آمبولی ریوی شود، بلکه مشکلات عروقی را هم به‌وجود می‌آورد. باتوجه به افزایش نگران‌کننده ایست‌های قلبی خارج بیمارستانی به‌ویژه در ۶ ماهه نخست سال ۲۰۲۰، محققان یکی از اصلی‌ترین علل این افزایش را شیوع ویروس کرونا عنوان کردند. آنها آمار به‌دست آمده از کشورهای ایتالیا، انگلیس، فرانسه و نیز استرالیا، اوکلند و نیوزلند را با زمان مشابه در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ مقایسه کردند. در این بررسی‌ها مشخص شد که طی آوریل ۲۰۲۰، بیشتر شهرهای آمریکا درمقایسه با دو سال قبل از آن با کمتر از ۲۰ درصد افزایش ایست‌های قلبی خارج بیمارستانی مواجه شدند که نشان از افزایش شیوع ویروس کرونا بوده است. در این میان، حدود ۱۳ کشور با افزایش ۱.۵ برابری در ایست قلبی خارج بیمارستانی مواجه بودند و سه کشور که بالاترین شمار مبتلایان به کووید-۱۹ به کمتر از ۱۰۰ درصد افزایش رسید؛ به‌عنوان مثال، این میزان افزایش در شهر نیویورک حدود ۲.۵ برابر اعلام شده است. در نقطه مقابل، شهرهایی که کمترین تأثیرپذیری را از ویروس کرونا داشته‌اند، تغییر محسوسی در تعداد ایست‌های قلبی خارج بیمارستانی آنها مشاهده نشده است.
افزایش خودکشی در ماه‌های نخست همه‌گیری
در دوران همه‌گیری کرونا و قرنطینه‌های طولانی‌مدت اعمال‌شده بر شهرها و ازطرفی تنهاتر شدن افراد، سلامت روان بسیاری از مردم تحت تأثیر قرار گرفت و این مساله نگرانی‌های زیادی را برای بخش درمان و روانشناسان ایجاد کرده است، به‌طوری‌که محققان اعلام کرده‌اند پیامدهای این بیماری در بسیاری موارد در قالب افزایش میزان خودکشی تظاهر می‌کند؛ شواهد حاکی از آن است که در ماه‌های نخست همه‌گیری آمار خودکشی در کل دنیا بالا بود. با بررسی داده‌هایی از ۲۱ کشور که جزء کشورهایی با درآمد بالا و متوسط بودند، محققان اعلام کردند با آغاز همه‌گیری کرونا، تغییری در شمار خودکشی‌ها مشاهده نشده بود. در این میان، محققان تأثیر همه‌گیری‌های قبلی را هم روی خودکشی بررسی کردند. آنها ابتدا روی تأثیر همه‌گیری آنفلوآنزا تمرکز کردند که بین سال‌های ۱۸۸۹ تا ۱۸۹۳ در انگلیس، بین ۱۹۱۸ تا ۱۹۱۹ و نیز ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ در آمریکا رخ داده بود. این بررسی‌ها، سندروم حاد تنفسی ۲۰۰۳ هنگ‌کنگ و تایوان و شیوع ویروس ابولا در سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ را در گینه شامل می‌شود. این بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگرچه بعد از هرکدام از این همه‌گیری‌ها، مراکز بهداشت و اورژانس با افزایش موارد خودکشی مواجه شده‌اند، اما این تغییرات ایجاد شده الزاما بلافاصله بعد از شیوع همه‌گیری رخ نداده و حتی ممکن است در ابتدا با شیب ملایمی پیش می‌رود. آنچه از تحقیقات برمی‌آید، این است که ارتباط افزایش یا کاهش خودکشی به‌دنبال شیوع کرونا، به میزان گسترش ویروس در آن کشور بستگی دارد که درکنار آن عواملی چون خدمات فعلی بهداشت روان و برنامه‌های پیشگیرانه از خودکشی، قدرت اقتصادی و اقداماتی که در هر کشوری برای حمایت از معیشت مردم در دوران همه‌گیری صورت می‌گیرد نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.
احتمال ۱۰ برابری ابتلا به کرونا در بیماران روانی
نگرانی‌هایی درمورد افزایش خطر ابتلا به عفونت کرونا و نتایج شدید این بیماری روی بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی وجود دارد. افزایش روزافزون شمار مبتلایان در ماه‌های اخیر، نگرانی را نسبت‌به شیوع این بیماری در مبتلایان به اختلالات شدید ذهنی، مشکلات یادگیری و اختلالات عصبی رشدی ایجاد کرد. بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی درمقایسه با افراد سالم مبتلا به کرونا علائم شدیدتری از افسردگی و اضطراب، استرس‌های شدید، بی‌خوابی، تحریک‌پذیری و فکر کردن به خودکشی را از خود نشان می‌دادند. در میان بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی، کاهش آگاهی نسبت‌به این بیماری و عدم رعایت مراقبت‌های فردی، ابتلا به بیماری‌های دیگر همزمان، تأخیر در دریافت درمان‌های لازک به‌دلیل عدم تشخیص یا گزارش علائم به‌دنبال نقص‌های شناختی آنها و معایب اقتصادی- اجتماعی موانع مراقبتی جزء عواملی هستند که خطر عفونتSARS-CoV-۲ و کووید-۱۹ شدید را افزایش می‌دهد. انواعی از موارد کرونا و مرگ‌ومیر ناشی‌از آن در بیمارستان‌های روانپزشکی گزارش شده است. در بررسی پرونده پزشکی بیماران مبتلا به مشکلات روانپزشکی و ارتباط آن با ابتلا به کووید-۱۹ مشخص شد که آمار مرگ‌ومیر این گروه بیماران بالاست. بررسی سوابق الکترونیک هم نشان می‌دهد شانس ابتلا به کووید-۱۹ در بیمارانی که طی سال‌های قبل دچار افسردگی، شیزوفرنی و اختلالات دوقطبی بوده‌اند، بین ۷ تا ۱۰ برابر بیشتر است. همچنین احتمال ابتلا به کرونا در بیماران مبتلا به اختلالات روانی در مقایسه با افراد سالم به‌مراتب بالاتر است.
نقش چربی‌های ترانس در ابتلا به کرونا
از سال ۲۰۰۰ میلادی، بیماری‌های غیرمسری به‌ویژه بیماری‌های قلبی و عروقی عامل اصلی مرگ‌ومیر در دنیا به‌شمار می‌رود. در فیلیپین بیماری‌های قلبی عامل اصلی مرگ افراد است. مطالعات فعلی همه‌گیری‌شناسی حکایت از آن دارند که فشار خون بالا و بیماری‌های قبلی و عروقی جزء عوامل پرخطری هستند که خطر ابتلا به سندروم حاد تنفسی کرونا را افزایش می‌دهد. علاوه‌بر این، محققان رابطه مستقیمی میان مصرف اسیدهای چرب صنعتی ترانس و بروز بیماری‌های قلبی و عروقی و به‌دنبال آن خطر مرگ ناشی‌از آن عنوان کرده‌اند. با ظهور ویروس کرونا، بیماران مبتلا به بیماری‌های غیرمسری نتایج نامطلوبی را متحمل شدند. ارتباط میان ویروس SARS-CoV-۲ و اسیدهای چرب ترانس بروز بیماری‌های قلبی و عروقی را هم افزایش داد. مناطقی از آسیا به‌ویژه تایلند جزء کشورهایی است که با موفقیت توانسته با جلوگیری از تولید و واردات روغن‌های نیمه‌هیدروژنه و محصولات آن، اسیدهای چرب ترانس را در منابع غذایی خود حذف کند. این درحالی است که در فیلیپین، هیچ قانونی در ارتباط با منع مصرف اسیدهای چرب ترانس وجود ندارد و در ابتدای فاز ممنوع کردن تولید و استفاده از این مواد مضر است. این درحالی است که سازمان بهداشت جهانی درنظر دارد که تمام کشورها باید تا سال ۲۰۲۳ قانون منع استفاده از اسیدهای چرب ترانس را رعایت کرده و در دستورکار خود قرار دهند. دولت فیلیپین قصد دارد باتوجه به تأثیری که منع مصرف این اسیدهای چرب در کاهش بروز بیماری‌های قلبی و عروقی و درنتیجه کاهش خطر ابتلا به کووید-۱۹ دارد، به‌زودی قانون منع مصرف این اسیدهای چرب را اجرایی کند.
روزنامه «فرهیختگان»