فهرست درگذشتگان سینمای ایران در سالی که گذشت، شاید از نظر کمی تفاوتی با سال‌های قبل نداشته باشد اما بی‌تردید از نظر ترکیب چهره‌های شاخص، یکی از افسوس‌برانگیزترین فهرست‌ها محسوب می‌شود.
سال ۱۳۹۹ نسبت به سال‌های گذشته با تفاوت‌های بسیاری همراه بود، با شیوع ویروس کرونا و اوج آن در کشور اتفاقات بسیار ناگواری رخ داد، بسیاری از هموطنان ما به دلیل ابتلاء به این ویروس خطرناک جان خود را از دست داده‌اند. در این میان تعدادی از هنرمندان کشور به دلایل مختلف از جمله ابتلاء به کرونا درگذشتند. چهره‌های شاخصی که هنوز باور نبودشان برای جامعه هنری بسیار سخت است.
چند سالی است که بهار با درگذشت تعدادی از هنرمندان همراه است، به گونه‌ای که هربار خبر درگذشت هنرمندی در بهار به گوش می‌رسد یاد این بیت از شعر هوشنگ ابتهاج می‌افتیم که «این چه رازی است که هر بار بهار با عزای دل ما می‌آید؟» این حسرت اما محدود به یک فصل نیست و کوچ هنرمندان قصه پرغصه هر فصل در سالی که گذشت بود.
در این گزارش سعی شده است تا در آستانه سال جدید و تجربه بهاری تازه، نام و خاطره هنرمندان حوزه سینما که در سال ۹۹ درگذشته‌اند را زنده نگهداریم.
۲۷ فروردین؛ سیامک شایقی
سیامک شایقی کارگردان شناخته شده سینمای ایران ۲۷ فروردین ماه سال ۹۹ به دلیل ابتلاء به بیماری سرطان درگذشت.
این هنرمند نزدیک به ۳ سال با این بیماری مبارزه کرد.
وی متولد ۲۰ مرداد ۱۳۳۳ در شهر آبادان بود، وی در طول فعالیت هنری خود بیش از ۱۴ فیلم سینمایی را جلوی دوربین برده بود که از آن جمله می‌توان به «باغ فردوس، پنج بعد از ظهر»، «خواب زمستانی»، «ابرهای ارغوانی»، «ماه در جنگل»، «در کمال خونسردی» اشاره کرد. البته زنده یاد شایقی نگارش و تهیه کنندگی برخی از آثار خود را نیز برعهده داشته است.
۲۵ خرداد؛ محمد علی کشاورز
زنده یاد محمدعلی کشاورز از شناخته شده ترین بازیگران سینما و تلویزیون ایران بود. او در فیلم‌های سینمایی بسیاری حضور داشته و توانست نقش‌های به یادماندنی را ایفا کند، وی که متولد ۲۶ فروردین ۱۳۰۹ بود برای بازی در فیلم سینمایی «مادر» به کارگردانی زنده یاد علی حاتمی نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد شده بود.
البته این هنرمند در تلویزیون و تئاتر نیز فعالیت‌های بسیاری داشت که یکی از نقش‌های به یادماندنی وی که همچنان در ذهن‌ها باقی مانده است، ایفای نقش شعبان استخونی در سریال «هزار دستان» به کارگردانی زنده‌یاد علی حاتمی است.
وی طی سال‌های اخیر به دلیل بیماری در پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی کمتر حضور پیدا کرده بود.
این هنرمند باسابقه سینما و تلویزیون ایران ۲۵ خرداد ماه ۱۳۹۹ به دلیل نارسایی کلیه درگذشت.
۲۶ تیر؛ سوسن سلیمی
زنده یاد «سوسن سلیمی» متولد ۱۹ خرداد ۱۳۲۳ از دیگر هنرمندانی است که در سالی که گذشت دیده از جهان فروبست.
وی در فیلم‌های سینمایی مختلف چون «نیمه پنهان»، «اعتراض»، «پرستار شب»، «عاشقانه»، «خسته نباشید» حضور داشته است.
این هنرمند سینما ۲۶ تیر ۱۳۹۹ در سن ۷۶ سالگی درگذشت.
۱۴ شهریور؛ احمد پورمخبر
زنده یاد احمد پورمخبر از جمله هنرمندانی است که در سال ۱۳۹۹ درگذشت، وی ۱۴ شهریور ۱۳۱۹ متولد و ۳۰ تیر ۹۹ به دلیل سکته مغزی درگذشت.
این بازیگر که با حضور در سریال‌های «متهم گریخت» و «ترش و شیرین» به کارگردانی رضا عطاران به شهرت رسید، بعد از آن بیشتر در فیلم‌های کمدی و طنز ایفای نقش کرد و تبدیل به یک تیپ ثابت در کمدی‌های پرمخاطب سینمای ایران شد.
از جمله فیلم‌های سینمایی که وی در آن بازی کرد می‌توان به «خروس جنگی»، «یک جیب پرپول»، «زندگی شیرین»، «ده رقمی»، «داماد خجالتی»، «دردسر بزرگ»، «فوتبالی ها» و «کنسرت روی آب» اشاره کرد.
۱۱ مرداد؛ خسرو سینایی
یکی از کارگردانانی که در سال ۹۹ درگذشت زنده یاد خسرو سینایی بود، هنرمندی که در رشته‌های هنری مختلفی فعالیت می‌کرد که از آن جمله می‌توان به کارگردانی، فیلمنامه نویسی، آهنگسازی و شعر اشاره کرد.
این هنرمند بزرگ در تاریخ ۲۹ دی ۱۳۱۹ در ساری به دنیا آمد و در نهایت در ۱۱ مرداد ۹۹ به دلیل عفونت ریه و ابتلاء به ویروس کرونا درگذشت. وی فیلم‌های سینمایی از جمله «جزیره رنگین»، «کویر خون»، «مثل یک قصه»، «عروس آتش»، «کوچه پاییز» را جلوی دوربین برده است.
«راویان تاریخ»، «گواهان تاریخ»، «فرش، اسب، ترکمن»، «گفتگو با سایه»، «آوازهای سکوت»، «میان سایه و نور» از جمله فیلم‌های مستندی است که این هنرمند جلوی دوربین برده بود.
۴ شهریور؛ منوچهر طیاب
منوچهر طیاب مستندساز پیشکسوت بامداد روز سه‌شنبه ۴ شهریور در وین درگذشت.
خردادماه امسال بود که مرکز گسترش سینمای تجربی با ارسال خبری به رسانه‌ها اعلام کرد منوچهر طیاب از دی‌ماه ۹۸ و پس از چک‌آپ در بیمارستانی در شهر وین، متوجه بیماری سخت خود شده و مراحل درمان را از همان زمان آغاز کرده بود که پس از گذشت حدود ۶ ماه، حال عمومی وی بهتر و از بیمارستان مرخص شد. صبح روز سه‌شنبه ۴ شهریور در پی عوارض همین بیماری این استاد پیشکسوت سینمای مستند دار فانی را وداع گفت.
منوچهر طیاب متولد سال ۱۳۱۶ در تهران، دانش‌آموخته رشته معماری در دانشگاه فنی وین و فارغ‌التحصیل کارگردانی سینما و تلویزیون از دانشکده سینمایی آکادمی دولتی موسیقی و هنرهای نمایشی اتریش است. او از سال ۱۳۴۲ با ساخت فیلم «سفال» به حرفه مستندسازی روی آورد و در ۵۷ سال اخیر، نزدیک به ۱۰۰ فیلم در زمینه میراث فرهنگی و تاریخی را کارگردانی کرد.
سال گذشته و در جریان برگزاری سیزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت»، ضمن نکوداشت منوچهر طیاب و نمایش آثار منتخب وی از این پیشکسوت سینمای مستند با اهدای نشان فیروزه قدردانی شده بود.
۱۰ شهریور؛ مسعود مهرابی
مسعود مهرابی روزنامه‌نگار و مدیرمسئول ماهنامه «فیلم» دهم شهریورماه امسال دارفانی را وداع گفت. مهرابی متولد سال ۱۳۳۳ بود و از سال ۱۳۶۲ به‌عنوان صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول ماهنامه سینمایی «فیلم»، این نشریه سینمایی را به دکه مطبوعات کشور معرفی کرد. مجله مذکور از سال ۱۳۷۲ دارای سالنامه هم شد.
مهرابی پیش از راه‌اندازی مجله «فیلم»، با نشریات و مطبوعات مختلفی همکاری داشته و عنوان کاریکاتوریست و نویسنده کتاب را هم در کارنامه خود دارد. او به جز تالیفات سینمایی، نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی مختلفی در حوزه کارتون و کاریکاتور در ایران و جهان داشته است.
مسعود مهرابی بی‌تردید یکی از شاخص‌ترین چهره‌های جریان‌ساز در حوزه رسانه‌های سینمایی بود و بخش عمده‌ای از سینماگران جوان سینمای ایران آشنایی با «سینما» را وامدار زحمات مهرابی بودند.
۲۲ مهر؛ اکبر عالمی
از میان هنرمندانی که در سال ۱۳۹۹ از میان ما رفتند، می‌توان به زنده یاد اکبر عالمی اشاره کرد، منتقد، مجری، کارشناس و استاد دانشگاه، این هنرمند مدرک دکترای خود را از انگلستان دریافت کرده بود و به عنوان کارشناس در برنامه‌های تلویزیونی حضور داشت.
این هنرمند اوایل مهر ماه ۱۳۹۹ برای ساخت یک مستند به یک بیمارستان می‌رود، که در جریان تولید این فیلم، به بیماری کرونا مبتلا شد و در تاریخ ۲۲ مهر ماه ۱۳۹۹ درگذشت.
۲ آذر؛ چنگیز جلیلوند
زنده‌یاد چنگیز جلیلوند را بسیاری از سینمادوستان با صدای به یادماندنی‌اش به خاطر دارند، این هنرمند از جمله هنرمندان صداپیشه و مدیر دوبلاژ بود که به جای بسیاری از چهره‌های سینمایی و تلویزیونی صحبت کرده بود که از آن جمله می‌توان به صدای مارلون براندو در «زنده باد زاپاتا» اشاره کرد.
وی همچنین در آثار سینمایی چون «این سیب هم برای تو»، «قصه عشق پدرم» به عنوان بازیگر حضور داشته است.
این هنرمند سینما و تلویزیون ۶ آبان ماه ۱۳۱۴ در شیراز به دنیا آمد و ۲ آذر ماه ۹۹ به دلیل ابتلا به ویروس کرونا درگذشت.
۷ آذر؛ پرویز پورحسینی
پرویز پورحسینی از جمله بازیگران سینما، تئاتر و تلویزیون بود که به دلیل ابتلا به ویروس کرونا در تاریخ ۷ آذرماه ۱۳۹۹ درگذشت، وی در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۲۰ در تهران به دنیا آمده بود.
زنده یاد پورحسینی در فیلم‌های سینمایی چون «رستاخیز»، «قاتل اهلی»، «پشت دیوار سکوت»، «جاده قدیم»، «مریم مقدس»، «کمال الملک» حضور داشته است، همچنین در سریال‌هایی چون «بیگانه‌ای با من است»، «بچه مهندس»، «مختارنامه» نقش آفرینی کرده است.
۴ آذر؛ کامبوزیا پرتوی
ویروس کرونا جان بسیاری از چهره‌های سینمایی، تلویزیونی و تئاتری را گرفته است، که از جمله این هنرمندان می‌توان با کامبوزیا پرتوی اشاره کرد، کامبوزیا پرتوی فیلمنامه نویس و کارگردان سینما در تاریخ ۱۸ اسفند ماه ۱۳۳۴ در گیلان به دنیا آمد، وی کارگردانی آثار سینمایی چون «کامیون»، «کافه ترانزیت»، «گلنار»، «گربه آوازه خان»، «افسانه دو خواهر» برعهده داشته است. وی در طول فعالیت سینمایی خود جوایز ملی و بین المللی بسیاری را دریافت کرده بود.
این هنرمند در تاریخ ۴ آذرماه ۱۳۹۹ به دلیل ابتلا به ویروس کرونا درگذشت.
۱۱ آذر؛ علی اصغر شهبازی
علی‌اصغر شهبازی بازیگر سالخورده سینما که در فیلم سینمایی «جدایی نادر از سیمین» نقش پدری مبتلا به آلزایمر را ایفا می‌کرد، صبح روز نهم آذرماه به دلیل ایست قلبی و کهولت سن دارفانی را وداع گفت.
علی‌اصغر شهبازی متولد سال ۱۳۰۱ برای اولین بار در فیلم «زیر درخت هلو» به کارگردانی ایرج طهماسب جلوی دوربین رفت.
وی در سال ۸۹ در «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی به ایفای نقش پرداخت و همراه با دیگر بازیگران این فیلم جایزه خرس نقره‌ای را به صورت مشترک از جشنواره فیلم برلین کسب کرد.
۷ دی؛ اصغر عبداللهی
اصغر عبداللهی از جمله فیلمنامه نویسان و داستان نویسان شناخته شده سینمای ایران بود که روز هفتم دی ماه به دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستا جم درگذشت. وی در سال ۱۳۳۴ در شهر آبادان به دنیا آمد و در طول فعالیت هنری خود یک بار برنده سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر برای نگارش فیلمنامه «خانه خلوت» و ۲ بار نامزد دریافت این جایزه شد.
«جهیزیه برای رباب»، «غریبانه»، «خواهران غریب»، «به خاطر هانیه»، «در کمال خونسردی»، «چتری برای دو نفر»، «دو نفر و نصفی»، «عینک دودی»، «آبی»، «خانه خلوت»، بندر مه آلود» و … برخی از فیلمنامه‌هایی است که زنده یاد عبداللهی به نگارش درآورده بود. وی سال ۹۵ فیلم سینمایی «یک قناری یک کلاغ» را نیز کارگردانی کرده بود.
۱۵ بهمن؛ علی انصاریان
علی انصاریان را همه می‌شناسند، فوتبالیستی که در تیم‌های پرسپولیس و استقلال بازی کرده بود، وی طی سال‌های اخیر در حوزه سینما و تلویزیون نیز فعالیت خود را آغاز کرده بود، این هنرمند و ورزشکار شناخته شده نیز به دلیل ابتلا به ویروس کرونا ۱۵ بهمن ماه ۱۳۹۹ درگذشت.
زنده یاد انصاریان در آثار سینمایی چون «رمانتیسم عماد و طوبا»، «کلوپ همسران»، «شروع یک پایان» حضور داشته است، همچنین این هنرمند در سریال‌های تلویزیونی چون «۸۷ متر»، «کیمیا»، «زیر آسمان شهر» ایفای نقش کرده بود.
۲۳ بهمن؛ علی برقی
علی برقی از جمله بازیگران سینما و تلویزیون بود که در تاریخ ۲۳ بهمن ماه درگذشت.
این هنرمند پیش از این در سریال‌هایی چون «ویلای من»، «بچه مهندس» و «نون و ریحون» حضور داشت. آخرین فعالیت وی در حوزه سینما، حضور در فیلم سینمایی «گل به خودی» بود.
۲۱ اسفند؛ هوشنگ میرزایی
هوشنگ میرزایی از مستندسازان با سابقه کشورمان که به دلیل ابتلا به کرونا چند هفته‌ای در بیمارستان بستری شده بود، صبح روز پنجشنبه ۲۱ اسفند ماه دار فانی را وداع گفت.
میرزایی متولد سال ۱۳۵۰ در کوهدشت، دارای مدرک کارشناسی سینما از دانشکده صداوسیما و عضو انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند بود. متن به یادگار مانده از این مستندساز در دوران بستری در بیمارستان که دلیل ابتلای خود به کرونا را قبول حضور در یک کارگاه آموزشی به دلیل نیاز مالی عنوان کرده بود، بازتاب بسیاری در میان جامعه هنری و به‌خصوص صنف مستندسازان داشت.
ساخت آثاری چون «سازنه»، «با خدا می‌رقصم»، «تفتان»، «ژین»، «چیزی شبیه چشم‌هایم»، «فاصله»، «سپیدار»، «مرثیه‌ای برای خاک»، «آلفارد»، «عیدانه»، «شهر خاموش»، «آنارام»، «به دیدار خورشید»، «سنگ و سلاح»، «سیب و رویا»، «هیچ راهی دور نیست»، «در اندوه بم» از جمله فعالیت‌های میرزایی در عرصه فیلمسازی بود.
مهر