پالس‌های مثبت امارات برای نزدیکی به ترکیه؛ ماجرا چیست؟ / امارات از صلح عربستان با قطر ناراضی است یا از سیاست‌های بایدن نگران است؟

الخلیج الجدید نوشت: «اختلافات مهمی با ترکیه نداریم»؛ این صحبت وزیر مشاور در امور خارجه امارات، انور قرقاش، نشان دهنده تمایل این کشور برای اصلاح روابط با آنکاراست و تحلیلگران آن را نشانه ای برای یک تحول مهم همزمان با فضای صلح آمیز حاکم بین دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس می‌دانند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: اظهارات قرقاش نشان دهنده تمایل ابوظبی برای کاهش تنش‌ها با آنکارا از طریق تاکید بر منافع مشترک بین دو کشور و بی اهمیت جلوه دادن درگیری‌ها میان این دو از طریق این ادعاست که اختلاف امارات و ترکیه تنها مربوط به پرونده اخوان المسلمین است و این عامل بر روابط ترکیه با دولت‌های عربی نیز تاثیرگذار است.

اما آیا واقعا ابوظبی و انکارا همزمان با صلح چهار کشور عربی با قطر به دنبال کنار گذاشتن اختلافاتشان هستند؟ دلایل نرمش امارات در برابر ترکیه چیست؟ و تا چه اندازه می‌توان بر آینده مثبت روابط بین دو کشور امیدوار بود؟

این سوالات محور توجه تحلیلگران مسائل خلیج فارس و ترکیه در این روزهاست، اما موضع رسمی آنکارا پاسخ قاطعی به این نرمش اماراتی نداده و هنوز هیچ مسئول ترکی در این باره اظهار نظر نکرده است، به استثنای اظهارات اردوغان در روز جمعه که از تمایل کشورش برای همکاری با شورای همکاری‌های خلیج فارس سخن گفت.

همانطور که هر نزدیکی واقعی بین آنکارا و ابوظبی احتمالا در کاهش حملات رسانه‌ای میان این دو نیز منعکس می‌شود. دلایلی وجود دارد که ترکیه و امارات را به سمت کاهش تنش‌ها سوق می‌دهد و همه این دلایل به نزدیکی ورود بایدن به کاخ سفید و نتایج صلح چهار کشور عربی با قطر، که در رأس آن صلح بین ریاض و انکاراست، مربوط می‌شود.

تهدید بایدن

به نظر می‌رسد هر دو طرف امارات و ترکیه، نیاز به جلب دوستی بایدن دارند، آنچه که با تعهدات رئیس جمهور دموکرات در مورد تکرار نکردن سیاست‌های ترامپ، همخوانی ندارد، ترامپی که همواره چشم بر پرونده‌های حقوق بشر مربوط به ابوظبی و آنکارا می‌بست.

اساسا، سیاست‌های ترامپ مبتنی بر اولویت دادن به منافع مادی مستقیم با ترکیه و ابوظبی و نیز ترک میدان درگیری منطقه‌ای بین این دو بدون دخالت بود، که این امر هرگز از سوی بایدن تکرار نمی‌شود، یعنی هر دو کشور ترکیه و امارات، یا حداقل یکی از ان‌ها احتمالا خود را در روابط متشنجی با ایالات متحده می‌یابد.

در مقابل، آنکارا و ابوظبی سناریوی تنش با واشنگتن را در نظر دارند، از این رو سعی می‌کنند از دامنه درگیری‌های منطقه‌ای خود کم کنند، تا مجبور به حضور در چند جبهه در آن واحد نشوند. از این زاویه، تعدادی از تحلیلگران تعیین یک سفیر ترک جدید در ابوظبی را مساله مهمی می‌دانند، چرا که سفیر قبلی به دنبال افزایش اختلافات بین دو کشور، امارات را ترک کرده بود.

بحران اقتصادی

پرونده اقتصادی یکی از ابعادی است که ترکیه و امارات را به سمت کاهش تنش هدایت کرد، چرا که با توجه به ادامه تاثیر کرونا، هر دو کشور در شرایط دشواری به لحاظ اقتصادی هستند. این پرونده برای آنکارا از اهمیت زیادی برخوردار است، به این دلیل که احتمالا بایدن تحریم‌هایی را علیه ترکیه اعمال می‌کند، که علت آن، خرید سامانه‌های اس ۴۰۰ روسی توسط ترکیه است.

با توجه به اینکه ابوظبی یکی از بزرگترین شرکای اقتصادی آنکاراست و مبادلات تجاری و سرمایه گذاری‌ها با وجود بحران‌های سیاسی بین دو کشور، تحت تاثیر قرار نگرفته، می‌توان ابعاد منافع مادی دیگری را نیز برای نزدیکی اخیر میان ترکیه و امارات جستجو کرد، که بیش از هر چیز به امارت دبی مربوط می‌شود. در همین چارچوب، امارت دبی در ماه دسامبر یک مرکز تجاری ترک را با همکاری وزارت تجارت ترکیه افتتاح کرد.

سناریوی انزوا

در سطح دیگر، کاهش شدت درگیری‌های منطقه‌ای بین امارات و ترکیه یکی از عواملی است که پشت اظهارات قرقاش قرار دارد و این مساله بوضوح در چشم پوشی از گزینه نظامی در لیبی، در میان نشانه هایی از نزدیکی بین آنکارا و قاهره نمایان است.

پرونده لیبی یکی از خطرناکترین حلقه‌های اختلاف بین ترکیه و امارات در سال‌های اخیر بود و کاهش دخالت‌های منفی امارات در آن و سستی عزمش برای حمایت از عملیات نظامی خلیفه حفتر، گامی بود در راستای نزدیکی بین این دو کشور.

علاوه بر این، پس از صلح چهار کشور عربی با قطر، امارات از منزوی شدن در منطقه‌ نگران بود، از این رو سعی می‌کند اختلافات خود با ترکیه را کاهش دهد، در این باره، کوینتین دی بیمودان، تحلیلگر اندیشکده مطالعات اروپایی و آمریکایی معتقد است که دولت امارات بازنده بزرگی در صلح چهار کشور عربی با قطر است که در نشست ریاض اعلام شد.

این در حالی است که روزنامه فرانسوی لوفیگارو اشاره کرد که محمد بن سلمان صلح با قطر را بعنوان قربانی به دولت بایدن، ۱۵ روز قبل از ورودش به کاخ سفید داد و بدترین پیامد این توافق برای امارات، انزوایی است که برایش به ارمغان می‌آورد، گذشته از اینکه امکان ایجاد اختلاف بین امارات و عربستان نیز فراهم می‌شود. همانطور که یکی از مسئولان مهم سعودی تاکید کرده است که عربستان در زمینه تلاش‌ها برای حل بحران، اعتباری برای نظام حاکم در امارات قائل نیست و نمی‌توان اجازه داد که به دلیل خشم امارات، آتش بحران همچنان شعله ور بماند.

اول عربستان

تحلیلگران بر این عقیده اند که خطاب ترکیه اخیرا در قبال دولت‌های خلیج فارس دوستانه بود و چه بسا آنکارا استقبال خوبی از اظهار دوستی قرقاش کند. اما طه عوده اغلو، کارشناس ترک بعید می‌داند که قبل از ظهور نشانه های نهایی برای سرنوشت نزدیکی بین ریاض و آنکارا، امکان صلح بین امارات و ترکیه فراهم باشد.

در این باره، مسعود حقی جاشین، کارشناس روابط بین الملل معتقد است که روابط بین ترکیه و عربستان به سمت بهبود حرکت می‌کند و صلح با قطر احتمالا باعث تسریع در این روند می‌شود، از این رو در ادامه امکان حکم دادن در مورد سطح رابطه بین آنکارا و ابوظبی هم وجود دارد.

این کارشناس ترک احتمال می‌دهد که روابط بین عربستان و ترکیه، صرفنظر از مساله خاشقچی، طی ماه‌های آینده آرام شده و دو کشور به طور جدی به یکدیگر نزدیک شوند.

در مقابل، جاشین بعید می‌داند که روابط بین ترکیه و امارات به راحتی روابط ترکیه و عربستان به ارامش برسد، چرا که اگر موضوع خاشقچی لبّ درگیری‌ها بین ریاض و انکاراست که می‌توانند از آن عبور کنند، ریشه‌های درگیری ترکیه و امارات همچنان پابرجاست و به نظر نمی‌رسد قابل حل شدن باشد، یعنی آنچه در حال حاضر جریان دارد، به «تسکین» بحران زندگی روابط، بدون توجه به دلایل اصلی این بحران، نزدیک است.