باز شدن «روزنه های دیپلماسی» بین ایرانِ روحانی و آمریکای بایدن

لوییزا لاولاک در واشنگتن پست نوشت: ایران واکنش احتیاط آمیزی نسبت به انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور جدید آمریکا داشت و از دولت جدید آمریكا خواست تا سیاست‌های دوران ترامپ کنار بگذارد.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: فشار رئیس جمهور ترامپ برای ناتوان کردن ایران در سطح بین المللی به کانون تعیین کننده سیاست خارجی وی تبدیل شد. از زمان خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای با تهران در سال 2018،  فشار حداکثری دولت آمریکا تحریم های سنگینی علیه ایران تحمیل کرد. ترامپ حتی پا را از این فراتر گذاشته و دستور [ترور] مشهورترین استراتژیست نظامی ایران را نیز صادر کرد.

حسن روحانی رئیس جمهور ایران، بایدن را به تغییر مسیر فراخواند و گفت: اکنون فرصتی برای دولت بعدی آمریکا فراهم شده تا اشتباهات گذشته را جبران و به مسیر پیروی از قانون بازگردد. واشنگتن از طریق رعایت هنجارهای بین‌المللی باید با توافق نامه‌ها رفتاری قانونی در پیش گیرد.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در توئیتر خود نوشت که جهان در حال مشاهده این است که آیا دولت بایدن چند جانبه گرایی، همکاری و احترام به قانون را انتخاب می‌کند؟

دولت ترامپ با نادیده گرفتن نگرانی‌های بشردوستانه اروپا، تحریم های سنگینی را علیه ایران اعمال کرد. بایدن که در زمان امضای توافق هسته‌ای معاون رئیس جمهور بود، سیاست‌های دولت ترامپ در مورد ایران را بی پروا قلمداد و معتقد است که آنها به جای تضعیف، به تهران جسارت بخشیده‌اند. وی در وعده‌های انتخاباتی خود گفت که اگر تهران بار دیگر اجرای تمامی مفاد توافق هسته‌ای را از سر بگیرد، او نیز به برجام بازخواهد گشت.

با این حال ممکن است مسیر پیش رو از نظر سیاسی دشوار باشد. بایدن به عنوان رئیس جمهور مجبور است با سنایی با اکثریت جمهوری خواه روبرو شود، جایی که خط مشی در قبال ایران اغلب به یک موضوع مورد اختلاف و حزبی تبدیل شده است.

الی گرانمایه، عضو ارشد سیاستگذاری در شورای روابط خارجی اروپا گفت: در تهران یک علامت سوال بزرگ وجود دارد که آیا بایدن می‌تواند دوباره وارد مسیر دیپلماتیک با ایران دوباره شود؟ البته که از نظر قانونی او قادر به انجام این کار خواهد بود، اما از نظر سیاسی چطور؟

این انتخابات از نزدیک در سراسر ایران تحت رصد می‌شد و مقامات ارشد جمهوری اسلامی، آن را به عنوان مصداقی آشکار از نقایص عمیق در دموکراسی آمریکا تعبیر کردند.

علی کریمی فیروزجایی، یک عضو مجلس ایران، روز شنبه در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفت که انتخابات آمریکا رسوایی لیبرال دموکراسی غربی را نشان داد.

انتخابات آمریکا در شبکه‌های اجتماعی ایران نیز سوژه طنز و واکنش‌های بسیاری شد. به عنوان مثال یک ویدئو نشان می‌دهد که ترامپ در تجمعات انتخاباتی با موسیقی ایرانی قر می‌دهد! در ویدیویی دیگر صحبت‌های صدا و سیما ایران در زمان انتخابات این کشور روی تصویری از رای دهندگان آمریکایی گذاشته شده بود.

در مجموع، شخصیت‌های ارشد از سیاسی و مذهبی ایران اصرار داشتند که نتیجه کار مسیر کشور آنها را تغییر نخواهد داد.

عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران روز شنبه در یک مصاحبه رادیویی اصرار داشت که حتی اگر رئیس جمهور آمریکا تغییر کند، سیاست های سلطه گرانه و قلدری آمریکا تغییر نخواهد کرد.

با این حال بسیاری در سراسر ایران از پیروزی بایدن خوشحال بودند و این نشان می‌دهد که فشار حداکثری واشنگتن تا چه اندازه بر زندگی شهروندان عادی تأثیر گذاشته است. تحریم‌های آمریکا کمبودهای دارویی شدیدی را در ایران ایجاد کرده، چرا که محدودیت در بخش بانکی پرداخت هزینه واردات را سخت کرده است. با کمبود کالا در قفسه‌ها، قیمت مواد غذایی نیز سر به فلک کشیده است.

محدودیت‌های گسترده مهاجرت ترامپ همچنین خانواده‌های ایرانی را دچار تفرقه کرده و امید کسانی که دلخوش به تحصیل، کار یا سفر به آمریکا بودند، از بین برده است.

روز دوشنبه، دولت ترامپ دور جدید تحریم‌ها را اعلام و این بار بخش نفت این کشور را هدف قرار داد. در تهران، سهراب، یک ریاضیدان 45 ساله، اظهار امیدواری کرد که ریاست جمهوری بایدن رویکرد هرج و مرج آمیز کمتری نسبت به منطقه داشته باشد. بنابراین او امیدوار است دو طرف توانایی ایجاد تغییرات دائمی در جهت ثبات را داشته باشند.

به گفته کارشناسان، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال آینده، دولت بایدن فرصت کوتاهی برای به توافق رسیدن با دولت تحت ریاست‌جمهوری حسن روحانی خواهد داشت.

گرانمایه گفت: من فکر می‌کنم در سراسر ایران علاقه محتاطانه‌ای برای رفع تحریم از طرف دولت بایدن در ازای بازگرداندن برخی از محدودیت‌های فعالیت‌های هسته‌ای وجود دارد.

در این بین اظهارنظر ظریف، یکی از طرفداران اصلی توافق هسته‌ای 2015، که روز شنبه منتشر شد، نشان می‌دهد که تغییر رویکرد دولت بایدن ممکن است مسیر بازگشت به دیپلماسی را فراهم کند.

وی درباره بایدن و ترامپ گفت: تفاوت‌های آشکاری بین دو طرف وجود دارد. در طول دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، ما شاهد تهدیدهای زیادی از طرف او و وزارت امور خارجه‌اش بودیم. به هر حال آنچه برای ما مهم است لحن یا کلمات نیست، بلکه اقدامات است.

در حالی که ترامپ ماههای آخر حضور خود را در پیش رو دارد، اکنون سئوالی که به قول دالیا داسا کی، کارشناس علوم سیاسی در موسسه رند بوجود آمده، این است که آنچه ترامپ و ایران در روزهای باقی مانده انجام خواهند داد چه خواهد بود؟

وی گفت: یک حس کاملا واقعی ای که وجود دارد این است که دوره ترامپ، دوره سختی برای ایران رقم زد. حالا پرسش اینجاست که چه اتفاقی بین نوامبر و ژانویه رخ می‌دهد و تیم بایدن چه چیزهایی را به ارث می‌برد؟