چگونه ترکیه با قدرت نرمش پاکستان را فتح کرد؟

فاطیما بهوتو در فارن پالسی نوشت: وقتی ازرا بیلگیچ، ستاره 27 ساله سریال محبوب تلویزیونی ترکیه یعنی قیام ارطغرل (رستاخیز)، تصویری از خودش با لباسی [نامناسب] در اینستاگرام منتشر کرد، نمی‌توانست پیش‌بینی کند که چه واکنش منفی انتظارش را می‌کشد.  بیلگیچ که در نقش حلیمه خاتون ایفای (شاهزاده سلجوق که با   ارطغرل غازی که پدر عثمان یکم بنیانگذار امپراطوری عثمانی، ازدواج کرد) می کند، با هزاران کامنت منفی مواجه شد، حتی برخی از آن ها خواستار توبه ی او شدند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: امروزه سریال‌های تلویزیونی ترکی بعد از سریال های امریکایی به لحاظ محبوبیت در رده دوم قرار دارند. همزمان زبان ترکی با پشت سر گذاشتن زبان‌های فرانسوی، اسپانیایی و ماندارین به پربیننده ترین زبان خارجی در جهان تبدیل شده است. سریال ارطغرل که فیلمبرداری آن از سال 2014 آغاز شد، اولین بار در نتفلیکس دیده شد و از آن زمان مجوز پخش در 72 کشور را دریافت کرد.

وقتی نسخه نهایی سریال برای اولین بار از تی‌آرتی پخش شد، در سالگرد تسخیر قسطنطنیه توسط عثمانی و سقوط امپراتوری بیزانس تعداد بیشتری از افراد در یوتیوب کلیدواژه ارطغرل را جستجو کردند، این جستجو حتی از میزان جستجوی شخصیت جان اسنو در سریال بازی تاج و تخت هم بیشتر بود.

ارطغرل با بازی انگین آلتان دوزیاتان دورانی را روایت می‌کند که در آن جهان اسلام قدرت برتر بود. این سریال با ذکر این مقدمه آغاز می‌شود که از زمان دریافت كلام خدا توسط حضرت محمد (ص) حدود 600 سال می‌گذرد و اکنون اسلام از ایبریا تا رودخانه سند گسترش یافته است. در ادامه نیز راوی قول می‌دهد که اسلام در سراسر زمین گسترش یابد. در سراسر سریال ارطغرل به عنوان یک انسان شریف، سزاوار جلال و احترام به تصویر کشیده می‌شود. او صالح، نترس و عادل است تا جایی که حتی جاسوس‌ها و خائنان او را ستایش می‌کنند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه پخش این سریال را تبریک گفت و اعلام کرد که خودش از طرفداران آن است. ناگفته نماند که تهیه کننده سریال، کمال تکدن، عضو حزب عدالت و توسعه اردوغان (AKP) و کارگردان آن، محمت بوزداگ هم جزو حامیان حزب است. وی پس از آنکه اردوغان و کابینه وی اولین نماز مسلمانان را در ایاصوفیه اقامه کردند پس از آنکه دادگاه وضعیت کلیسای بیزانس در قرن ششم را به عنوان موزه لغو کرد، در توییتر نوشت: اشتیاق هشتاد و شش ساله به پایان رسیده است. نوه نلسون ماندلا ، یکی از اعضای پارلمان آفریقای جنوبی، از این مجموعه بازدید کرد و عکس هایی را در لباس قبیله‌ای ارطغرل گرفت، کاری که پیش‌تر نیکولاس مادورو رئیس‌جمهور ونزوئلا هم در جریان سفر خود به ترکیه انجام داده بود. بوزداگ ادعا كرد كه مادورو چنان تحت تأثیر قرار گرفته كه حتی به فکر مسلمان شدن افتاده است.

پاکستان اولین کشوری نیست که مشتاق پخش سریال ارطغرل است. پاکستان و ترکیه مد‌هاست که روابط محترمانه‌ای دارند و یکدیگر را کشورهای برادر می‌نامند. پس از تأسیس پاکستان در سال 1947 ترکیه یکی از اولین کشورهایی بود که این کشور را به رسمیت شناخت و برای عضویت در سازمان ملل متحد لابی کرد.

حتی قبل از استقلال پاکستان، مسلمانان راج انگلیس تحت حمایت جنبش خلافت در 1919-1922 در حمایت از امپراتوری در حال فروپاشی عثمانی متحد شدند. خلافت نمادی از وحدت جهانی مسلمانان بود و اگرچه این جنبش پس از مصطفی کمال آتاتورک فروپاشید، اما مسلمانان هند همچنان به گسترش آن کمک می کردند.

آسیا امروز با اختلافات فرقه‌ای، افراط گرایی مذهبی و تغییرات ژئوپلیتیکی دست به گریبان است. عربستان سعودی و ایران که مدت‌ها است درگیر جنگ نیابتی هستند، هند نارندرا مودی، از ریشه های سکولار خود دور شده و به سمت اکثریت گرایی هندو تمایل دارد. پاکستان تمایلات زیادی نسبت به چین پیدا کرده و سعی می‌کند وهابیت را تضعیف کند.

اگرچه روابط دوجانبه بر تعاملات سیاسی، نظامی و اقتصادی متمرکز بوده، اما امروز پاکستان و ترکیه در حال تعمیق روابط فرهنگی خود هستند. محبوبیت سریال ارطغرل در پاکستان چندان هم خودجوش یا شانسی نیست. پیش‌تر دو سریال خرم سلطان و عشق ممنوع هم محبوبیت بالایی در پاکستان داشتند. بر اساس برآوردها بیش از 55 میلیون نفر یعنی حدود یک چهارم جمعیت کشور قسمت آخر عشق ممنوع را در پاکستان تماشا کردند. این اولین بار در تاریخ پاکستان بود که یک نمایش خارجی چنین تعداد تماشاگر بالایی را به خود اختصاص می‌داد.

 برخلاف سریال‌های قبلی، محبوبیت ارطغرل از اهمیت سیاسی عمیق تری برخوردار است چرا که تا پیش از این واردات فرهنگی پاکستان عمدتا از غرب بوده است. پاکستان به طور کلی میدان جنگ بین ترکیه، ایران، عربستان سعودی و دیگران بوده است. پاکستان همواره همچون خط گسلی بوده که از بدو تولد تاکنون، در جهات مختلفی چرخیده است.

تلویزیون پاکستان (PTV) پس از درخواست عمران خان نخست وزیر، پخش فصل اول سریال ارطغرل را در ماه رمضان امسال آغاز کرد. عمران خان غالباً در سخنرانی‌های خود از این سریال یاد می‌کند. وی اخیراً از فرهنگ دست سومی که به قول خودش از طریق هالیوود و بالیوود پاکستان را آلوده کرده بود ابراز ناراحتی کرد. به طور کلی پاکستان 25 درصد از مخاطبان جهانی سریال ارطغرل در یوتیوب را تشکیل می‌دهد.

کشور پاکستان نسبت به فرهنگ و به طور کلی معنای پاکستانی بودن خود سردرگم است. در طول 73 سال گذشته این کشور نتوانسته تضاد میان سنت و مدرنیته را در خود حل کند. این سردرگمی بیشتر در میان نخبگان پاکستانی مشهود است و پاکستانی‌های طبقه متوسط ​​که پایگاه سیاسی عمران خان را تشکیل می‌دهند با غرور از اسلام و مسلمانی خود یاد می کنند. سریال ارطغرل بر اساس ارزشهای کاملا محافظه کارانه ساخته شده و هیچ داستان عاشقانه دلپذیر یا زنانی با لباس‌های نامناسب در آن وجود ندارد. در این سریال، داستان‌های عاشقانه از طریق ازدواج یا از طریق اشتیاقی پاکدامنانه به تصویر کشیده می‌شود. بسیاری از شخصیت‌های زن سریال از پوشش قبیله‌ای استفاده می‌کنند. خود شخصیت ارطغرل را اغلب می‌توان در نماز یافت.

عجیب اینکه، با وجود تمام وفاداری پاکستانی‌ها نسبت به ارطغرل و ارزش‌های آن، به نظر می‌رسد که آنها توجه چندانی به پیام برنامه کثرت گرایی مذهبی ندارند. ارطغرل نه تنها خیرخواه است بلکه نسبت به معتقدان به آیین‌های دیگر نیز سخاوتمندانه رفتار می‌کند. این درسی است که پاکستان می‌تواند از آن یاد بگیرد.

ترکیه قدرت روایت ها را درک می‌کند و به همین خاطر با هوش و ذکاوت تمام به دنبال ساختن تصویری جدید، بازنویسی تاریخ و پاک کردن حقایق گذشته یک ملت است. بینندگان عثمانی را در قوی ترین و تواناترین آواتارهای خود می بینند و این آن چیزی است که ترک‌ها می‌خواهند.

قدرت نرم تنها در صورتی موثر است که قدرت پشت آن نیز معتبر دیده شود. دولت ترکیه مطمئناً مشکلات زیادی دارد که یک مثال آن کاهش شدید آزادی مطبوعات است. با این حال ترکیه هنوز هم در مقایسه با عربستان سعودی وضعیت بهتری دارد چرا که به هر حال، ترک‌ها نوجوانان را به دلیل شرکت در اعتراضات یا روزنامه نگاران را در کنسولگری‌های خود سر نمی‌برند!

در حال حاضر به نظر نمی‌رسد که تلاش‌های سنگین اما ناشیانه عربستان سعودی بتواند ترکیه را به عنوان پیروز جنگ‌های فرهنگی قرن بیست و یکم جهان اسلام به عقب براند.