توافق ایران و آژانس چگونه ضربه ای مهلک به تلاش های آمریکا برای فعال سازی مکانیزم ماشه وارد کرد؟

انرژی اینتلیجنس نوشت: تهران با صدور مجوز بازرسی آژانس از دو سایت خود ضربه‌ای مهلک به تلاش‌های واشنگتن برای فعالسازی مکانیسم ماشه وارد کرد. اگر این اتفاق نمی‌افتاد و تهران روی به افزایش سطح همکاری خود با آژانس نمی‌آورد، آژانس بین المللی انرژی اتمی احتمالا مجبور به ارائه گزارش عدم انطباق ایران با مفاد برجام به شورای امنیت سازمان ملل می‌شد و این اتفاق می توانست شرایط برای بازگشت تحریم‌های هسته‌ای علیه تهران را مهیا‌تر کند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: بیانیه مشترک آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران در 26 آگوست که بر طبق آن هر دو طرف توافق کردند تا همکاری خود را بیش از پیش تقویت کنند و مسائل مربوط به اجرای برجام و نظارت آژانس بین المللی انرژی هسته ای را حل و فصل کنند یک موفقیت بزرگ بود. این موفقیت پس از آن حاصل ‌شد که ایران همواره آژانس را متهم به سیاسی کاری و تحت نفوذ بودن آمریکا و اسرائیل می‌کرد و همزمان از همکاری بیشتر سر باز می‌زد.

با صدور اجازه دسترسی بازرسان آژانس به این دو سایت، تهران یکی از دستاویزهای مهم آمریکا برای متقاعد کردن دیگر طرف‌های برجام به منظور بازگرداندن تحریم‌ها را سلب کرد. با توجه به خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای سال 2015، 13 عضو از 15 عضو شورای امنیت در حال حاضر اعلام کرده‌اند که با توجه به خروج آمریکا از برجام تلاش این کشور برای فعال کردن مکانیسم ماشه غیر قانونی است. این امر دولت ترامپ را بر آن داشت تا تلاش‌های خود را به شکل یکجانبه پیش ببرد. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، پنجشنبه 27 اوت در توئیتی اعلام کرد: تحریم‌ها در نیمه شب 20 سپتامبر برمی‌گردد. واشنگتن در تلاش است تا بر اساس قطعنامه 2231 سازمان ملل به صورت یکجانبه تحریم‌ها علیه تهران را بازگرداند.

توافق آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای و ایران پس از آن صورت گرفت که آمریکا ماه‌ها در تلاش بود تا گزارش عدم انطباق ایران با مفاد برجام تقدیم هیئت رئیسه آژانس شود. البته تلاشهای آمریکا تا حد زیادی موفقیت آمیز بودند تا جایی که در گزارش ماه مارس، آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای در گزارشی غیر معمول که تقدیم هیئت رئیسه آژانس کرد به این مساله پرداخت. واشنگتن در جلسه ژوئن هیئت رئیسه، بر اساس دومین گزارش بازرسی آژانس، اکثر اعضای هیئت رئیسه را مجاب کرد تا قطعنامه ای را تصویب کنند که در آن از ایران خواسته شود با درخواستهای آژانس برای دسترسی به سایتهای ادعایی مشکوک همکاری کامل کند، حالا هم تهران به طور قطعی با این کار موافقت کرده است.

توافق آژانس بین المللی انرژی اتمی با استقبال کشورهای مختلف از روسیه تا انگلیس به عنوان متحد مهم آمریکا روبرو شده است. هال، سفیر انگلیس در آژانس، در توئیتر خود نوشت: این یک خبر عالی است که ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی امکان می‌دهد دسترسی‌هایی را که درخواست کرده داشته باشد.این اتفاق نشانه‌ای بسیار مثبت از سلامت آژانس انرژی اتمی و سیستم بازرسی آن است. میهیل اولانانوف، سفیر روسیه، این اتفاق را پیشرفتی واقعی نامید و گفت: این هم مهر تایید دیگری بر این موضوع است که گفتگو از فشار موثر تر است. به هر دو طرف تبریک می‌گویم!

در این بین وزارت خارجه آمریکا استقبال چندانی از توافق ایران و آژانس نکرد و در بیانیه‌ای گفت: دسترسی آژانس به سایت‌های هسته‌ای ایران تنها یک گام است، ایران تمایلی به همکاری کامل ندارد.

یک دیپلمات در وین پیرامون توافق تهران و آژانس و موضع آمریکایی‌ها درباره آن گفت: واشنگتن باید از این اتفاق خوشحال باشد و آن را تسهیل کند، اما در واقعیت چنین اقدامی از سوی ایران کار واشنگتن برای تاکید بر این ادعا که تهران به مفاد پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی پایبند نیست را دشوار می‌سازد.

زمان‌بندی بی عیب و نقص

این موفقیت دیپلماتیک در بهترین زمان ممکن رخ داد و تهران نیز فرصت بی نظیر برگزاری یک کنفرانس مطبوعاتی در تهران با حضور رافائل گروسی مدیرکل آژانس انرژی اتمی و علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران را از دست نداد. صالحی در جریان این کنفرانس اظهار داشت: فصل جدید همکاری بین ایران و آژانس انرژی اتمی آغاز خواهد شد.

در سوی مقابل، ظاهراً آژانس موافقت كرده كه در ازای دسترسی به دو سایت هسته‌ای هر گونه سؤال و تحقیق  در مورد اسناد ادعایی مربوط به فعالیتهای هسته ای ایران كه در سال 2018 توسط اسرائیل مطرح شد، را مسکوت بگذارد. در بیانیه مشترک بین ایران و آژانس آمده است: آژانس با حفاظت از تمامی اطلاعات محرمانه پادمانی مطابق با اساسنامه آژانس، مفاد مرتبط در موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی و محرمانگی رژیم، استانداردها و رویه‌های تثبیت شده‌ی آژانس، نگرانی‌های امنیتی ایران را همچنان مدنظر قرار خواهد داد.

موضوع اسناد ارائه شده توسط اسرائیل در طول ماه‌ها مذاکرات بین آژانس و ایران همواره یک مانع بزرگ بوده است. این دیپلمات مقیم وین به انرژی اینتلیجنس (Energy Intelligence)گفت: ایرانی‌ها نمی‌خواستند برای همیشه در مظان اتهام باشند. آنها مایل به دسترسی به سایتها نبودند اما از طرفی می‌خواستند این موضوع یکبار برای همیشه به پایان برسد. البته زبان این بیانیه مشترک به گونه‌ای است که حکایت از علاقه آن‌ها دارد. این دیپلمات همچنین افزود: ایران ممکن است ترجیح دهد که زبان بیانیه و شرایط به گونه‌ای باشد که دیگر درخواستی مطرح نگردد، به هر حال توافق به دست آمده و از همه مهم‌تر رسیدن به یک ادبیات مشترک خارق العاده بود.

از طرف دیگر، ایران دلایل قانع کننده‌ای برای توافق داشت چرا که پیش‌تر گزارشی در مورد عدم انطباق ایران با برجام تقدیم هیئت رئیسه شده بود، در صورت عدم توافق تهران و آژانس، گروسی مجبور به صدور گزارش عدم انطباق قبل از جلسه سه ماهه بعدی هیئت رئیسه می‌شد. این دیپلمات مقیم وین در پایان افزود: گام بعدی پس از صدور گزارش عدم انطباق ارجاع موضوع به شورای امنیت بود و این می‌توانست منجر به فعال شدن مکانیسم ماشه شود، اتفاقی که فعلا بعید به نظر می‌رسد.