آیا بیماری ملک سلمان، فقط یک بهانه برای لغو سفر نخست وزیر عراق به ریاض بود؟

مرکز مطالعات الجزیره در تحلیلی به قلم لقاء مکی نوشت: این تحلیل به بررسی فشار‌هایی می‌پردازد که نخست وزیر عراق پس از سفر به تهران، متحمل می‌شود. مصطفی الکاظمی که با چالش‌های داخلی زیادی مواجه است، تصمیم گرفت توجهات را به سمت سیاست خارجی خود سوق دهد، به این امید که بتواند سیاست مستقل و متوازنی را اتخاذ کند. نخست ویر جدید عراق، عربستان سعودی را بعنوان اولین ایستگاه سفر‌های خارجی خود انتخاب کرد و پس از آن، ایران و ایالات متحده را در لیست خود قرار داد. اما اوضاع بر وفق مراد الکاظمی پیش نرفت و سفرش به عربستان تا زمانی نامشخص به تاخیر افتاد.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: در تاریخ دهم ژوئن، یک هیئت عراقی بلند پایه وارد ریاض شد، که مأموریت آن، زمینه سازی برای سفر الکاظمی به عربستان بود. اما ناگهان و بدون ترتیب قبلی، در همان روز، وزیر خارجه ایران نیز وارد بغداد شده و با برخی سیاستمداران شیعه و رئیس هیئت حشد الشعبی دیدار کرد.

مطالب و ویدیوهای بیشتر:

سفر ظریف به عراق، سوال برانگیز بود، بویژه آنکه تنها دو روز پیش از سفر الکاظمی به تهران اتفاق افتاد و دلیل قاطعی برای این سفر ناگهانی ظریف به عراق وجود نداشت. در روز بعد، در حالی که الکاظمی باید بغداد را به مقصد ریاض ترک می‌کرد، مسئولان سعودی از تاخیر در این سفر به دلیل نامساعد بودن حال ملک سلمان و انتقال او به بیمارستان خبر دادند.

این اعلام سعودی، باعث تغییر در برنامه‌های الکاظمی شد، بنابراین وی در یازدهم ژوئن به تهران رفت و دو روز را در پایتخت ایران سپری کرد، در حالی که مسئولان دولتی عراق در مورد سرنوشت سفر نخست وزیر به واشنگتن، هیچ صحبتی نکردند.

طبق اعلام رسمی، بیماری ناگهانی ملک سلمان دلیل به تاخیر افتادن سفر الکاظمی به ریاض است، اما مشخص است که دیدار نخست وزیر عراق با ملک سلمان، تنها جنبه پروتکلی داشت، که ضروری هم نبود، بویژه آنکه در حال حاضر امور عربستان سعودی به دست بن سلمان، بعنوان، ولی عهد است و الکاظمی می‌توانست با وی دیدار کند. علاوه بر این، ملک سلمان تنها یک روز پس از موعد سفر الکاظمی به ریاض، در تلویزیون ظاهر شد، بدون آنکه هیچ نشانی از بیماری در وی دیده شود. این مسائل باعث شد تردید‌هایی در مورد واقعیت انگیزه سعودی‌ها از به تاخیر انداختن سفر الکاظمی و چشم پوشی سعودی‌ها از فرصت گسترش همکاری‌ها با عراق، مطرح شود.

سفر ظریف و تغییر اولویت‌ها

به سختی می‌توان بین سفر ناگهانی ظریف به بغداد و تصمیم عربستان برای به تاخیر انداختن سفر الکاظمی به ریاض ارتباط برقرار نکرد. احتمالا عربستان نمی‌خواست اینگونه به نظر برسد که با سفر الکاظمی به ریاض، پیام ایران که از طریق ظریف به عراق رسید، متوجه عربستان می‌شود.

به این ترتیب، به جای آنکه الکاظمی فعالیت خارجی خود را با سفر به عربستان شروع کند، مجبور شد برنامه اش را به سمت ایران تغییر داده و توافق‌های مهمی را با این کشور به امضا برساند، که از جمله آنها، مبادلات تجاری به ارزش ۲۰ میلیارد دلار در سال است. امری که باعث تقویت نقش عراق برای ایران شده و این همسایه عربی را به یکی از مهمترین منابع حمایت اقتصادی از ایران، در شرایط تحریم‌های آمریکا، تبدیل می‌کند.
‌
می‌توان گفت: نخست وزیر عراق قطعا فرصت مانور با رابطه یا توافق هایش با عربستان را به خاطر نزدیکی بیشتر به تهران از دست داد، همانطور که ایرانی‌ها با مانوری که ظریف به خوبی از پس آن برآمد، مانع حضور یک رقیب جدید برای خود در عراق شدند، یا حداقل توانستند این موضوع را به تاخیر اندازند.

الکاظمی در تهران: نکته جدید کدام است؟

صرفنظر از جوانب دیپلماتیک سفر الکاظمی به تهران، وی تلاش کرد سه پیام مهم در مورد دغدغه‌های عراق را در سفر به ایران برساند:

- عراق و ایران هر دو حریم خصوصی دارند و نباید در امور داخلی یکدیگر دخالت کنند.

- ایران در مبارزه با تروریسم از عراق حمایت کرد و عراق هم در مقابل در جریان بحران اقتصادی تهران، کنار ان ایستاده است.

- عراق به دنبال برقراری روابط متوازن با همسایگانش است و هیچ گاه بخشی از محور‌های منطقه‌ای نمی‌شود و اجازه نمی‌دهد خاکش به مکانی برای تهدید ایران تبدیل شود.

الکاظمی پیش بینی می‌کرد که بتواند در سفر به ایران، تهران را برای کمک به او در راستای سیطره بر نیرو‌های مسلح و سیاسی نزدیک به آن، تشویق کرده و در مقابل، وعده همکاری‌های اقتصادی با ایران را بدهد. در این میان، همانطور که تهران می‌خواست، توافق‌های اقتصادی آن با عراق، امضا شد، اما الکاظمی دستاورد مورد نظرش را نداشت. پس به بغداد بازگشت و دریافت که حساب کردنش روی روابط خارجی هم به بار دیگری بر شانه اش تبدیل شده، بویژه آنکه پس از بازگشت وی از تهران، بحث سفرش به ایالات متحده برای تکمیل مذاکرات استراتژیک بین دو کشور، متوقف شده و نه در واشنگتن و نه در بغداد، صحبتی از آن نمی‌شود. همانطور که ریاض هم دیگر اشتیاقی برای استقبال از الکاظمی ندارد.