گزارشگر ویژه سازمان ملل: ترور ژنرال سلیمانی همه چیز را تغییر داد

«اَگنس کالامارد» گزارشگر ویژه سازمان ملل در حوزه ترورهای غیرقانونی و خودسرانه اظهار داشت ترور سردار قاسم سلیمانی نشان داد که «جهان چقدر به یک بحران بزرگ و مرگبار نزدیک شده است».

به گزارش فارس، در حالی که انتقادهای آمریکا از گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره ترور شهید قاسم سلیمانی فرمانده شهید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادامه دارد، این گزارشگر در یک مصاحبه دیگر درباره تبعات این اقدام تروریستی واشنگتن هشدار داد.

بخش انگلیسی شبکه «الجزیره» با «اَگنس کالامارد» گزارشگر ویژه سازمان ملل در حوزه ترورهای غیرقانونی و خودسرانه درباره گزارش اخیر او درباره استفاده از پهپادها در جهان و به طور ویژه اقدام تروریستی آمریکا در ترور فرمانده شهید قاسم سلیمانی مصاحبه کرده است.

الجزیره: چه چیزی شما را برای نوشتن این گزارش برانگیخت؟

کالامارد: من با تعدادی از کارشناسان درباره گزارش‌های موضوعی‌ام به سازمان ملل درباره تسلیحات به ویژه آنهایی که مورد تست قرار می‌گیرند یا در حال تولید و توسعه هستند و در نهایت حفاظت کردن از افراد در برابر قتل‌های خودسرانه، طی سال گذشته یا قبل از آن در حال صحبت بوده‌ام.

در این دستورکار به طور کلی تجهیزات هوایی بدون سرنشین یا پهپادها بخش مهمی را شامل می‌شوند و بسیاری از گزارشگران ویژه سازمان ملل مکررا طی بیش از 15 سال اخیر درباره آنها هشدار داده‌اند. تا ژانویه امسال من احساس می‌کردم که با توجه به کارهای عمیق سلفای من، نمی‌توانم کمک زیادی به این مباحثه بکنم اما سوم ژانویه 2020 (13 دی ماه 1398) وقتی ایالات متحده علیه یک مقام بلندپایه دولتی در سرزمین یک کشور ثالث و غیر متخاصم و خارج از یک منطقه شناخته شده درگیری مسلحانه حمله پهپادی کرد، همه چیز تغییر کرد.

این اتفاق از منظر هویت هدف، مکان حمله، سوالات و مسائل بسیار پیچیده حقوقی ناشی از این حمله و البته تبعات آن روی صلح و امنیت، یک تحول چشمگیر و نگران کننده بود. حمله علیه ژنرال سلیمانی مرا برانگیخت که به موضوع پهپادها برگردم. با توجه به این واقعیت که طی چندین سال اخیر سازمان ملل و دیگر بازیگران قاعده‌مند کردن آنچه که به یک مسابقه غیرقابل کنترل در تولید، صدور و استفاده از پهپادها تبدیل شده را خواستار شده‌اند.

الجزیره: دلایل افزایش استفاده از پهپادها چیست؟

کالامارد: در حال حاضر ما وارد چیزی شده‌ایم که من آن را دوره دوم پهپاد توصیف کردم که خصیصه آن افزایش تعداد بازیگران دولتی و غیر دولتی استفاده کننده از پهپادها است و همچنین پهپادها دارند مخفی‌کارتر، سریع‌تر، کوچک‌تر و مرگبارتر می‌شوند و همچنین انجام عملیات پهپادی توسط تیم‌هایی مستقر در حتی هزاران کیلومتر دورتر ممکن می‌شود.

به رغم این تحول تصاعدی چه از منظر تعداد بازیگران استفاده کننده از پهپادها و چه از منظر فناوری، ما به عنوان افراد واقعا اطلاعات خیلی کمی درباره این استفاده‌ها داریم. اغلب توسل به قوه قهریه توسط این پهپادها تا حدی گسترده همچنان جزو عملیاتهای محرمانه هستند و روی آنها توسط نهادهای مستقل یا نظارت کمی است یا اصلا هیچ نظارتی وجود ندارد و به همین دلیل استفاده از پهپادها هزینه‌های سیاسی کمی برای سیاستمداران و ارتش‌ها دارند چرا که استفاده از آنها مستلزم استفاده از نیروهای نظامی در میدان نبرد نیست و خطرات جانی برای آنهایی که حملات پهپادی را عملیاتی و اداره می‌‎کنند، حداقلی است به همین دلیل آنها (پهپادها) سلاح‌های انتخابی برای جنگ‌های قرن 21 هستند و البته تاثیرات و مرگبار بودن آنها واقعی است.

تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از آنها برای جوامعی که (پهپادها) علیه آنها استفاده می‌شوند، مضر هستند. ما درباره استفاده و تاثیرات آنها به شفاف سازی‌های بسیار بیشتری نیاز داریم از جمله از طریق انجام تحقیقات و ما همچنین نیاز داریم که به مناظره‌ها و بحث‌های عمومی و از روی اطلاع درباره استراتژی مورد نیاز جهت پی ریزی استفاده از پهپادها نیاز داریم.

الجزیره: شما در گزارشتان اعلام کردید که پهپادها نمایانگر سوالات کلیدی درباره جنگ‌های نامتقارن، حفاظت از جان انسان‌ها در درگیری‌ها و عملیات ضد تروریستی هستند. چرا این چنین است؟

کالامارد: پهپادها در فصل مشترک عملیات ضد تروریسم و جنگ‌های به اصطلاح متعارف قرار دارند. اغوا و وسوسه پهپادهای مسلح برای سیاستمداران و نظامیان به خاطر کارآمدی، دقت، قدرت انطباق، پذیرش و انکار استفاده از آنها است و روی یک افسانه خطرناک استوار است. طبق این افسانه است که استفاده از پهپاد نوعی حمله و عمل جراحی تلقی می‌شود

دلیل دیگر این است که جنگ‌ها شاید بدون خونریزی و بدون درد شوند چرا که با توسل به پهپادها امکان ایجاد خشونت از راه دور و بدون دادن هیچ تلفاتی واقعی می‌شود. پهپادها امکان مزیت نامتقارن بسیار بی سابقه ای به استفاده کنندگان از آنها می‌دهد و آسیب محدودی خواهد داشت.

الجزیره: چه نوع مسئولیت پذیری و پاسخگویی باید برای استفاده غیرقانونی از پهپادهای نظامی اعمال و مترتب شود؟

کالامارد: پهپادها تسلیحات غیرقانونی نیستند. آنچه که باید قاعده‌مند شود، تولید فناوری و همچنین استفاده از آنهاست. استفاده از پهپادها باید طبق مقررات سه نوع از قوانین شوند: قانون دفاع از خود، قانون بین‌المللی حقوق بشر و قانون بین‌المللی انسان‌دوستانه.

در عمل اما پاسخگویی و مسئولیت پذیری بسیار کمی اتفاق می‌افتد. تعداد کمی شکایت توسط قربانیان حملات پهپادی انجام شده است و همان‌ها هم توفیقی پیدا نمی‌کنند چرا که دادگاه‌ها ادعا می‌کنند آنها هیچ صلاحیت قانونی برای پیگیری فعالیت‌ها فراسرزمینی (اقدامات در دیگر کشورها) ندارند. تا کنون و همانطور که در گزارش توضیح داده شده است، موضوع مسئولیت پذیری و پاسخگویی به سه تعهد یا اتهام نیاز دارد:

اول، موضوع بین‌المللی بودن است. ما به این نیاز داریم که جامعه بین‌المللی استاندارها و ملاک‌های سفت و سختی درباره تولید، صدور و استفاده از پهپادها ایجاد کند. ما همچنین به این نیاز داریم که نهادهای تصمیم گیر سازمان ملل و کشورهای عضو درباره استفاده از پهپادها با هم وارد تعامل و رایزنی شوند و همچنین به طور کلی درباره هر گونه ادعای دولتها مبنی بر اینکه آنها (در استفاده از پهپادها) در حال اقدام برای "دفاع از خود" هستند، صحبت شود.

دومین موضوع درباره پاسخگویی مداخله پارلمان‌های کشورهای تولیدکننده، صدورکننده و استفاده کننده از پهپادها است. آنها باید آمادگی برای ایفای یک نقش بسیار قوی تر باشند و استفاده مرگبار از پهپادها را تایید و به دقت آنها را موشکافی کنند.

سوم، مداخله بخش قضایی است: دادگاه‌ها باید آماده اعلام کردن این موضوع باشند که از منظر اصولی امکان توسل به تعهدات یک کشور از منظر پیمان حقوق بشر برای انجام محاکمه و انجام رویه قضایی روی یک کشور در خارج از حوزه سرزمینی آن وجود دارد و اینکه حملات پهپادی و اهداف آنها باید مشمول حوزه صلاحیت قضایی کشوری است که از آن پهپاد اداره و عملیاتی شده است.

الجزیره: کشتن (شهید) سلیمانی به ما درباره وضعیت جهان چه چیزی می‌گوید؟

کالامارد: کشتن ژنرال سلیمانی نشان می‌دهد که جهان چقدر به یک بحران بزرگ و مرگبار نزدیک شده است و باید به همه ما یک هشدار واضح نشان دهد. جامعه بین‌المللی اکنون با این چشم انداز واقعی روبرو است که کشورها شاید از منظر "استراتژیکی" دست به انتخاب حذف فیزیکی مقام‌های نظامی ارشد در خارج از چارچوب یک جنگ "شناخته شده و مرسوم" بزنند و تلاش کنند چنین کشتاری را با استناد به "تروریست" خواندن هر کسی که تهدیدی بالقوه باشد و یا در آینده تهدید شود، توجیه کنند.

به طور کلی‌تر، استفاده از پهپادها نمایانگر یک مسابقه تسلیحاتی است که خطرات فوق العاده ای برای همگان دارد. چنین مسابقه ای در بحبوحه حملات مداوم و مکرر علیه اصول ابتدایی انسانیت انجام می‌شود، مدارس و بیمارستان‌ها به طور مداوم توسط طرف‌های درگیر در یک تخاصم هدف قرار گرفته می‌شوند، به حامیان حقوق بشر، خبرنگاران و مخالفان ساکن تبعید حمله می‌شوند و آنها در خارج هم امنیت ندارند و همچنان مورد تهدید و آزار قرار می‌گیرند و گاها کشته می‌شوند.

این خطر وجود دارد که از جنگ به عنوان یک همنشین مشروع و ضروری صلح، عادی سازی صورت گیرد ما باید هر کاری می‌توانیم بکنیم در برابر این رویه مرگبار مقاومت کنیم».