۱۷ بهمن ۱۳۶۱؛ حزب توده تصور می کند بزودی تمام اعضای کمیته مرکزی در ایران دستگیر می شوند / همه چیز به کوزیچکین خائن دبیر سوم سفارت شوروی برمی گردد / کیانوری حاضر به ترک کشور نشده / برخی می گویند دستگیری ها به خاطر موضع مثبت شوروی درباره عراق است / حجتیه ای ها جلوی تصویب لوایح در مجلس را گرفته اند

سرویس تاریخ «انتخاب»: «اندیشکده وودرو ویلسون» ۳۱ سند وزارت امنیت آلمان شرقی (اشتازی) را در مورد فعالیت‌های کمونیستی و ضدکمونیستی در ایران در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ منتشر کرده است که عمدتا متمرکز بر حزب توده است. «انتخاب» به صورت روزانه این اسناد را منتشر می کند.

به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه ترجمه ی هجدهمین سند وزارت امنیت آلمان شرقی درباره ایران، آمده است:

تاریخ: 21 فوریه 1983  (2 اسفند 1361)

اطلاعاتی درباره فعالیت‌های ضدکمونیستی در ایران

بر اساس نشانه‌های داخلی اولیه، اقدامی که در روز 6/2/1983 (یکشنبه، ۱۷ بهمن ۱۳۶۱) علیه حزب توده صورت گرفت، بر تعداد زیادی از عوامل اجرایی اصلی تاثیر گذاشت که دبیرکل کمیته مرکزی، رفیق کیانوری هم جزو آنها بود.

حلقه داخلی حزب توده تصور می کند که تمامی اعضای کمیته مرکزی به زودی دستگیر خواهند شد.

بیشتر بخوانید

بر اساس گزارش ها، در زمان اقدام علیه [طیف] رهبری حزب، 300 عضو دستگیر شده بودند. اقدامات علیه حزب که اخیر حدود 1000 نفر از اعضا و هواداران را هم تحت تاثیر قرار داده، هنوز تمام نشده است. در طی درگیری ها، گزارش ها از کشته شدن برخی رفقا حکایت دارد. رهبری و اجرای این اقدامات برعهده نیروهای سپاه است. دستگیری ها اساسا در خانه افراد انجام شده که امکان اقداماتی کاملا هماهنگ شده با استفاده از غافلگیری افراد را فراهم کرده است.

این اقدام اکنون تنها علیه حزب توده انجام می شود. سازمان فداییان خلق (اکثریت) که با حزب توده همکاری دارد تحت تاثیر قرار نگرفته است. در پی دستگیری ها، حلقه های راستگرای رهبری، به سخنرانی رفیق کیانوری  واکنش نشان دادند که آنها را متهم کرده بود ماهیت ضدامپریالیستی انقلاب اسلامی را از بین برده اند. عوامل حزب توده با اتهام خرابکاری به نفع شوروی دستگیر می شوند.

ارزیابی های داخلی حکایت از ارتباط [این ماجرا] با خیانت کوزیچکین دبیر سوم سفارت شوروی در تهران دارد که لو رفتن او از طریق سازمان های اطلاعاتی بریتانیا به نفع ..... تمام شد.

ارزیابی دیپلمات های یوگسلاوی این است که کشورهای سوسیالیست مانند آلمان شرقی و بلغارستان هم در اتهامات علیه حزب توده دست داشته باشند. در حالیکه حلقه های دیپلماتیک در کشورهای [متعلق به جنبش] غیرمتعهدها با نگرانی درباره تاثیرات نیروهای راستگرای ایران، نظاره گر اتفاقات هستند، نمایندگی های دیپلماتیک کشورهای غربی از این اتفاقات احساس رضایت دارند.

با اقدامات علیه حزب توده، سطح جدیدی از ضدیت با کمونیسم/ضدیت با شوروی در ایران آغاز شده است که در دوره های اخیر همیشه تقویت شده است.

بر اساس ارزیابی محافل چپ گرا، حزب توده روی اقدامات علیه این حزب حساب کرده و برای شرایط مبارزه غیرقانونی هم خود را آماده کرده بود. رفیق کیانوری حاضر به ترک کشور نشده است.

حلقه های چپگرا توجیهات متفاوتی را برای اقدامات اخیر علیه حزب توده مطرح می کنند. مثلا اقدامات علیه نیروهای چپگرا ظاهرا توسط بخش هایی معین از حلقه های روحانیت حاکم و با هدف سرپوش گذاشتن بر اقدامات احتمالی علیه حلقه های روحانیت محافظه کار راستگرا و حلقه های مدنی حامی غرب انجام می شود.

از سوی دیگر، برخی می گویند این اقدامات مرتبط با جنگ ایران و عراق است و واکنشی فوری به موضع مثبت شوروی درباره عراق است. بر اساس این دیدگاه، این اقدامات تلاشی است برای تضعیف نقش حزب توده و طبقه کارگر با هدف جلوگیری از مقاومت در برابر تقویت مجدد بخش اقتصاد خصوصی در ایران . به گفته حلقه دیپلماتهای هندی، این اقدامات علیه حزب توده با پایان احتمالی جنگ با عراق مرتبط است که تلاش دارد تا حزب توده را از اختلالات اقتصادی و سیاسی احتمالی بعد از دوران جنگ، دور نگه دارد.

شرایط سیاسی داخلی ایران در حال حاضر شاهد افزایش نفوذ روحانیون محافظه کار راستگرا و حلقه های مدنی حامی غرب است. در زمینه تحولات سیاست قدرت در داخل روحانیون، نیروهای افراطی ضدکمونیست، مخصوصا هواداران جنبش حجتیه (سازمان نیروهای تندروی مذهبی که بصورت سنتی علیه فرقه بهاییت بوده اند) اقدامات خود را علیه نمایندگان رهبری کنونی سیاسی-روحانی تقویت می کنند که این کار مبتنی بر اصلاحات اقتصادی-اجتماعی محددود (اقتصادی، تجارت خارجی) است. این نیروها به شکل موفقی توانسته اند تصویب لوایح تایید شده توسط مجلس را متوقف کنند. حلقه های سیاسی در تهران تخمین می زنند حامیان حکومت در موضع تدافعی حول [امام] خمینی قرار گرفته اند. رفسنجانی و موسوی در برابر فشار نیروهای راستگرا کوتاه می آیند. ملاحظات تاکتیکی آنها در ارتباط با فعالیت های ضدکمونیستی-شوروی احتمالا به شدت بیشتری کاهش پیدا می کند و اقدامات علیه حزب توده نشان می دهد که نزدیکی با حلقه های راستگرا در حال رخ دادن است. طبقه بورژوای ایرانی انتظار باز شدن بیشتر ایران در برابر غرب را دارد.

افزایش نفوذ نیروهای بورژوای حامی غرب و روحانیون محافظه کار راستگرا با تقویت عملگرایی در سیاست خارجی ارتباط دارد. مبنای اقدامات سیاست خارجی در برابر کشورهای دیگر در موضع آنها در برابر جنگ با عراق و آمادگی آنها برای حمایت تسلیحاتی از ایران، تعریف می شود. به دلیل حمایت کشورهای سوسیالیستی از عراق و افزایش تعلل در سیاست شوروی در زمینه افغانستان، دیدگاه های ضدشوروی در سیاست ایران تقویت می شود. کشورهای غربی به دنبال استفاده از وابستگی های سیاست و اقتصادی ایران برای تقویت نیروهای حامی غرب در این کشور هستند. بویژه از طریق همکاری با ترکیه و پاکستان با ایران، آنها تلاش دارند تا نفوذ غرب در ایران را تقویت کرده و جهتی ضدشوروی به ایران بدهند. در این زمینه، و با وجود تنش در روابط ایران و آمریکا، می توان رویکردی انعطاف پذیرتر را هم از سوی آمریکا مشاهده کرد.

انواع نشانه های داخلی حاکی از آن است که فعالیت های ضدشوروی در روزهای اخیر از سمت غربی ها انجام شده تا در روابط ایران با شوروی اختلال ایجاد کنند. تلاش می شود از طریق اشاره به تهدید ادعایی ایران توسط شوروی، تا مواضع دشمنی علیه ایران از سوی همسایگان تقویت شود تا فضای ضدکمونیستی در این کشور بیشتر شود. ارتباط افشای کوزیچکین خاین را با این مسئله نمی توان نادیده گرفت. در ارتباط با این مسئله، فرضه سوری ها این است که برداشت تهران آن است که شوروی اجازه تغییر در فضای سیاسی داخلی ایران را نخواهد داد و اجازه سقوط حکومت کنونی را نمی دهد و 24 واحد لشکر خود را در مرزهای ایران برای اقدام نظامی احتمالی مستقر کرده است. نشانه های داخلی حاکی از آن است که شولتز، وزیر امورخارجه آمریکا هم بر اساس این نظریه در سفر اخیر خود به پکن فعالیت کرده است.

گفته می شود او اعلام کرده است که بسته به تحولات سیاسی داخلی در ایران، در آینده نزدیک، پنتاگون روی احتمال تلاش شوروی برای عقب راندن مواضع آمریکا در خلیج فارس از طریق اقدامات فعالانه، عمل خواهد کرد. این بحث با نیت آمریکا برای تقویت رهبری چین با هدف از مقابله با تلاش های شوروی برای ایجاد هژمونی، ارتباط دارد.

فرضیه غرب درباره «تهدید» احتمالی از جانب ایران و از طریق شوروی در برخی حلقه های معین در ایران مورد بهره برداری قرار گرفته است و برای افزایش جهت گیری های ضدشوروی در داخل این کشور استفاده می شود. حلقه های سیاست خارجی در ترکیه تصور می کنند که رهبری ایران تهدید شوروی را غیرواقعی تلقی نخواهد کرد. در دوران مذاکرات میان وزرای خارجه ایران و ترکیه، کاملا مشهود بوده است که دولت ایران این مسئله را بسیار جدی تلقی می کند. با توجه به وخامت روابط ایران-شوروی و همچنین اقدامات متعدد حکومت علیه حزب توده، می توان این فرضیه را تایید شده دانست.

این اطلاعات برای حفاظت از منابع مان بصورت کتبی ارزیابی نخواهد شد.