چرا ریزش بورس موقت است؟ / منتظر صعود مجدد این بازار باشید

زانا مظفری: پس از رشد و بازدهی بالای بازار سرمایه در ماه های فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ و استقبال عموم از این بازار و تاکید دولت و سایر نهادها بر تقویت این بازار؛ شاخص بورس رشد چشم‌گیری داشت. پس از آن دولت با هدف افزایش سرمایه گذاری اقدام به کاهش نرخ سود بانکی نمود اما همه نقدینگی خارج شده از بانک‌ها جذب بازار بورس و سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد نشد و بخشی از این نقدینگی خارج شده از بانک‌ها وارد بازار خودرو، ارز و طلا شد. که تبعات آن افزایش قیمت در این بازارها بود اما در این میان بورس بازدهی بالاتری داشت و بقبه بازارها به نسبت کمتری رشد داشتند.

کاهش محدودیت فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با شیوع ویروس کرونا باعث شد که برخی بازارها با افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت مواجه شوند مثلا صنایع و بنگاه های تولیدی برای مواد اولیه وارداتی خود نیاز به ارز داشته این خود باعث رشد تقاضای ارز و افزایش نرخ ارز شده است. از طرف دیگر خبرهایی مبنی بر حذف ارز دولتی برای برخی اقلام خوراکی و دارویی منشر گردید که باعث بار روانی بازار ارز گردیده است.

خبر فروش ۳۰ درصدی سهام عدالت مردم به واسطه بانک‌ها طی چند روز (اعلام شده که از ۶ خرداد تا ۱۰ خرداد فروش انجام می شود) باعث شد که بازار از ترس عرضه آبشاری سهام عدالت در بورس و کاهش قیمت این سهم‌ها که اکثر آن ها لیدرهای بازار هستند؛ خبر را پیش خور کرده و بازار در اول هفته با یک نرخ منفی سنگین آغاز شود.

فعالان بازار خودرو و مصرف کننده های واقعی به دلیل بازدهی بالا بورس و ترس از کاهش قدرت خریدشان اقدام به خرید سهام مختلف نموده بودند و وارد بازار بورس شده اند با خبر طرح جدید فروش خودرو تصمیم به خروج بخشی و یا تمامی سرمایه خود را از بازار بورس نمودند. طرح جدید برای فروش فوق العاده خودرو امکان ثبت نام طیف گسترده ای از مردم را فراهم نموده و افراد به نوعی بخت آزمایی می کنند این طرح باعث شد طیف وسیعی از مردم دست به فروش سهام خود زدند و با وجود اینکه بسیاری از سهام دوره اصلاح خود را به میزان ۲۰ الی ۳۰ درصد طی نموده‌اند و انتظار بر رشدشان وجود داشت مردم برای فراهم نمودن نقدینگی مورد نیازشان جهت ثبت نام خودرو در رنج پایین قیمت سهم حاضر به فروش بودند. نکته حائز اهمیت این است که برای مثال ثبت نام اولیه یک دستگاه پژو ۴۰۵ حداقل به میزان تقریبا ۳۴ میلیون تومان پول نیاز است و از آنجا که اگر بخت یار باشد و در قرعه کشی افراد برنده شوند آنگاه افراد در ۷۲ ساعت بعدی نیاز به تقریبا ۳۰ میلیون تومان دیگر خواهند داشت. همچنین این هفته دو روز تعطیلی عید فطر داشتیم و امکان فروش وجود ندارد لذا افراد به میزان نزدیک به ۶۵ میلیون پول نقد نیاز دارند که باید در ۳ روز کاری به این میزان نقد شوند لذا فشار عرضه مضاعف خواهد شد.

نوسانات بورس برای تازه واردها جذاب نبوده و کاهش سود و یا در آستانه ضرر قرار گرفتن یک استرس و نگرانی در سهامدار هیجانی و تازه وارد ایجاد می کند و لذا خروج نقدینگی از این بازار (بویژه خرده پاها) به سمت بازار موازی نزدیک یعنی خودرو و ارز حرکت خواهد کرد.

علاوه بر موارد ذکر شده عرضه اولیه های غزر و آریا برای روز چهارشنبه هفتم خرداد ماه مقداری نقدینگی از بازار برای خود جذب خواهند کرد و این خود بر فشار عرضه نیز خواهد افزود.

 تجربه این دو ماه نشان داد حجم نقدینگی روان و سیال هست و با سرعت نسبت تغییرات بازارهای موازی عکس العمل نشان می‌دهد. پیش‌ینی می‌شود که با توجه به ظرفیت محدود تولید خودروسازان و فروش آن‌ها؛ بسیاری از افرادی که از بازار بورس خروج نقدینگی را به قصد خرید خودرو انجام دادند ناکام مانده و بار دیگر به سمت بازار سرمایه روانه شوند. که می تواند بازار را در یک موج صعودی دیگر قرار دهد این موج صعود می تواند نسبت به موج اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت متعادل تر و پایدارتر باشد زیرا افراد تازه وارد بار دیگر از بازارهای موازی مانند خودرو نا امید گشته و بر اساس تجربه ای که کسب نموده اند دیگر چوب حراج به سهام خود نمی زنند زیرا همان سهام قبلی خود را در قیمتی بالاتر از قیمتی که فروخته اند می توانند خرید کنند. این تجربه باعث می شود که به صورت عملی مزایای سهامداری و دید بلندمدت برای آن ها تا حدی تبیین شود و بازار روند با ثباتی را در ادامه طی کند.
در مجموع می توان گفت که خبر فروش ۳۰ درصد سهام عدالت، طرح جدید فروش خودرو، افزایش تقاضای ارز، عرضه های اولیه متوسط در بازار و هیجانات ناشی از روانشناسی بازار بورس موجب گردید که ترمز بورس به صورت موقت کشیده شود.

زانا مظفری: کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه