انتقال خون: بهبود یافتگان کرونا، پلاسما اهدا کنند / این بیماری با اهدای خون منتقل نمی‌شود

پیمان عشقی روز یکشنبه در نشست خبری ویدیو کنفرانس که از وزارت بهداشت برگزار شد، افزود: همه ۱۷ مرکز در کل کشور در خدمت بهبود یافتگان کووید ۱۹ است تا پلاسمای این افراد را دریافت کند. افراد یک ماه پس از بهبودی دیگر به هیچ عنوان ناقل نیستند و می‌توانند برای اهدای خون یا پلاسما مراجعه کنند. اهدای پلاسما از اهدای خون راحت‌تر است، زیرا گلبول‌های قرمز به بدن بر می‌گردد و فقط زردابه خون دریافت می‌شود.

وی بیان کرد: اهدای پلاسما در ایران زودتر شروع شد، اما با سرعت بیشتری در سایر کشورها ادامه پیدا می‌کند.

پلاسما درمانی سابقه صد ساله دارد

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: پلاسما درمانی سابقه صد ساله دارد و در مورد بیماری‌های مختلفی استفاده می‌شود. از آبله مرغان تا آنفلوآنزاها و بیماری‌های تنفسی و سارس و مرس از این روش استفاده شده و نتیجه‌های خوبی کسب شده است.

وی افزود: وقتی ویروس کرونا جدید آمد، ابتدا چین از این روش استفاده کرد و سپس ایران. مطالعه در کشور ما در این زمینه تمام شده و به زودی منتشر می‌شود. هرچه پلاسما زودتر به بیماران رسیده، نتیجه بهتری کسب شده و از مرگ و میر و ورود بیمار به آی سی یو جلوگیری شده است. در جهان نیز هنوز کارآزمایی بالینی منتشر شده مشاهده نمی‌شود. البته گزارش‌های موردی در این زمینه منتشر شده که امیدوارکننده بوده است. به دلیل همین نتایج خوب بوده که کشورهای مختلفی از جمله آمریکا و کانادا وارد کارآزمایی بالینی پلاسما درمانی شده‌اند.

عدم استقبال از اهدای پلاسما

عشقی در پاسخ به سوال خبرنگار سلامت ایرنا درباره عدم استقبال از اهدای پلاسما توسط بهبود یافتگان کرونا گفت: به نظر می‌رسد انتظارهای ما هیجانی بوده است. اهدای خون فرآیند شناخته شده‌ای برای مردم است. مردم سال‌ها بر این اساس نذر می‌کردند. اهدای پلاسما خبر جدیدی برای مردم بود. البته پلاسما در مراکز جمع آوری پلاسما که متعلق به بخش خصوصی است انجام می‌شود. سالانه ۵۰۰ هزار لیتر پلاسما در کشور تولید می‌شود که ۳۰۰ هزار لیتر را بخش خصوصی تولید می‌کند. سازمان انتقال خون از خون اهدا شده توسط مردم، ۲۰۰ هزار لیتر پلاسما تولید می‌کند. حالا این‌که سازمان انتقال خون به مردم بگوید که در شرایط شیوع ویروس کرونا، پلاسما اهدا کنند، کمی برای مردم تازگی دارد.

وی ادامه داد: حدود دو ماه و نیم است که از بحران کرونا می‌گذرد. ما از بهبود یافتگانی دعوت کردیم که یک ماه از بیماری آنها می‌گذرد. در نتیجه مراجعه بهبود یافتگان احتمالا بعد از این خواهد بود. از طرفی نگرانی‌هایی در جامعه وجود دارد که فکر می‌کنند اگر برای اهدای خون مراجعه کنند، بدن آنها ضعیف می‌شود. در نیویورک در چند روز اول هزار اهدای پلاسما انجام شده و در ایران در عرض دو هفته حدود ۲۵۰ واحد اهدا اتفاق افتاد. البته حدس می‌زدیم بیش از ۶۰۰ واحد اهدا شود.

در نظر گرفتن اهرم‌های تشویقی برای اهدای پلاسما

مدیرعامل سازمان انتقال خون در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار سلامت ایرنا در مورد استفاده از اهرم‌های تشویقی برای اهدای پلاسمای بهبود یافتگان کرونا اظهار کرد: اهدای خون باید داوطلبانه باشد. با این حال، سازمان انتقال خون هزینه رفت و برگشت و زمان صرف شده اهداکنندگان پلاسما را به این افراد پرداخت می‌کند. اقدام تشویقی دیگر هم این بوده که در بیمارستان‌های معین کرونا، تراکت‌های تبلیغاتی برای خود بیماران فرستادیم تا یک ماه پس از بهبود، پلاسما اهدا کنند.

وی افزود: اگر به فصل پاییز رسیدیم، امیدواریم حدود ۳ تا ۵ هزار لیتر پلاسمای بهبود یافتگان را در اختیار داشته باشیم تا در موج بعدی در اختیار بیماران قرار بدهیم. همه این موارد منوط به این است که کارآزمایی‌های بالینی موثر باشد.

میانگین سنی اهداکنندگان پلاسما

عشقی بیان کرد: میانگین سنی این افراد نیز از ۳۵ تا ۴۵ سال بوده است. از طرفی مراجعه بانوان برای اهدای پلاسما بیشتر از مراجعه برای اهدای خون بوده است. البته از پلاسمای خانم‌هایی که سابقه زایمان دارند نمی‌توانیم به طور مستقیم برای درمان استفاده کنیم. پلاسمای اهدا شده توسط خانم‌هایی که سابقه بارداری دارند نگهداری می‌شود و اگر تهیه دارو از پلاسما مقدور شد، از آن پلاسما برای تهیه داروی کرونا استفاده می‌شود.

۲۰ درصد خون اهدایی توسط بیماران تالاسمی مصرف می‌شود

مدیرعامل سازمان انتقال خون درباره بیماران تالاسمی گفت: سازمان انتقال خون در راستای وظیفه‌های خود در خدمت جامعه تالاسمی ایران بوده و هست. با فعالیت‌های پیش گیرانه تولد بیماران تالاسمی به زیر ۱۵۰ نفر در سال رسیده، اما هنوز ۲۰ درصد خون اهدایی در کشور توسط این بیماران استفاده می‌شود. در دوران کرونا نیز این تلاش ادامه داشت تا خون سالم و کافی در اختیار جامعه تالاسمی کشور قرار بگیرد. زیرا کیفیت خونی که به بیماران تالاسمی داده می‌شود، بسیار سالم است.

وی ادامه داد: تالاسمی یکی از مشکلات اصلی کشورهایی است که روی کمربند تالاسمی قرار دارند. با رشد بیماران تالاسمی، نیاز به خون کاهش پیدا نمی‌کند. این خون از اهداکنندگان مستمر دریافت می‌شود. از لحاظ امنیت هم تمام تلاش‌ها برای پذیرش اهداکنندگان و انجام تست‌های غربالگری اتفاق می‌افتد و خونی که در اختیار بیماران تالاسمی قرار می‌گیرد، بهترین خون است.

اهدای خون را محدود به شب‌های قدر نکنید

عشقی بیان کرد: ما به تکریم اهداکنندگان خون اعتقاد داریم و از مردم می‌خواهیم از هم اکنون برای اهدای خون مراجعه کنند. در شب‌های قدر هم تمام مراکز اهدای خون باز هستند، اما بهتر است مردم اهدای خون را فقط محدود به شب‌های قدر نکنند.

ذخایر خون در حد قابل قبول است

وی اظهار کرد: پویش‌های مختلفی در ایام شیوع کرونا برای اهدای خون اقدام کردند. در حال حاضر ذخایر خونی در حد قابل قبول است. از طرفی همه تلاش‌ها انجام شد که پایگاه‌های اهدای خون امنیت کافی از لحاظ بهداشتی را داشته باشد. البته اهدای خون در ماه رمضان امسال نسبت به سال گذشته حدود ۱۰ درصد کاهش یافته است.

کیسه‌ها و تجهیزات مصرفی انتقال خون خارجی است

مدیرعامل سازمان انتقال خون در پاسخ به سوالی درباره کیسه‌ها و تجهیزات مصرفی انتقال خون گفت: کیسه‌ها و تجهیزات مصرفی اصلی در انتقال خون شامل کیسه‌های فیلتردار، کیت‌های آزمایش غربالگری بیماری‌های عفونی و دستگاه‌های مربوطه عمدتا خارجی هستند.

وی ادامه داد: سال‌های گذشته چند شرکت برای تولید کیسه خون وارد شدند، اما کیفیت تولید بالا نبود. یک شرکت هم در زمان برجام، تعاملی برای تولید کیسه خون با یک شرکت اروپایی انجام داده بود که آن هم با شیطنت آمریکایی‌ها و همراهی کشورهای اروپایی، معوق ماند.

کرونا با اهدای خون منتقل نمی‌شود

عشقی اظهار کرد: هیچ منبع رسمی تاکنون اعلام نکرده که ویروس کرونا با اهدای خون منتقل می‌شود. استانداردهای اهدای خون جهانی و سخت گیرانه است. افراد با ۲۸ روز فاصله داشتن با بیمار کرونایی و گذشت این زمان پس از بهبودی، می‌توانند خون یا پلاسما اهدا کنند.

عدم موفقیت در تولید پلاسما

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: سازمان انتقال خون وارد عرصه جمع آوری پلاسما برای تولید دارو شده بود که به دلایل زیادی، سازمان در تولید پلاسما موفق نشد و فقط توانست ۱۷ هزار لیتر در سال آخر تولید کند. این موضوع باعث شد شاخص اهدای خون هم پایین‌تر برود و افراد به سمت اهدای پلاسما بروند.

وی بیان کرد: پالایش قراردادی یکی از دستاوردهای سازمان انتقال خون بود. با بالاتر بردن استانداردها، اتحادیه اروپا و موسسه‌های ناظر، پلاسمای ایران را استاندارد اعلام کردند. پلاسما در ایران امحا نمی‌شود و برای تولید دارو به پالایشگاه‌های معتبر دنیا ارسال می‌شود.

هدف گذاری تولید پلاسما از اهداکنندگان محقق نشد

عشقی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار سلامت ایرنا درباره تولید پلاسما برای ارسال به پالایشگاه‌ها جهت داروهای مشتق از پلاسما گفت: در طول ۴۶ سال سابقه سازمان انتقال خون، فعالیت‌های مثبت زیادی انجام شده است. پلاسمایی که ما الان می‌گیریم، پلاسمای افرادی است که آنتی بادی اختصاصی ضد یک بیماری خاص و ویژه دارند و هیچ وقت قطع نشده است. اگر به شهریور ۹۷ یا ۹۸ برگردیم، می‌بینیم که سازمان انتقال خون سیاست گذاری جدیدی انجام داد و در واقع هدف گذاری خوب بود. گفته شد که سالانه به یک میلیون لیتر پلاسما نیاز داریم تا داروهای پلاسمایی را تامین کنیم. حدود ۲۰۰ هزار لیتر توسط موسسه‌های خصوصی تامین می‌شد و ۲۰۰ هزار لیتر هم توسط سازمان انتقال خون و از خون افراد تولید می‌شد که به آن استحصالی می‌گویند. سازمان اعلام کرد که می‌خواهد ۲۰۰ هزار لیتر هم خودش تولید کند که یک نوع هدف گذاری و رقابت با بخش خصوصی بود. جمع این سه مورد باید به ۶۰۰ هزار لیتر و سپس به یک میلیون لیتر می‌رسید.

وی ادامه داد: هدف گذاری ۲۰۰ هزار لیتر در جمع سال‌های ۹۵ تا ۹۸ به ۴۰ هزار لیتر رسید، اما شاخص اهدای خون کاهش یافت و ۱۷ هزار لیتر پلاسمای استحصالی هم کاهش پیدا کرد. مردم به نیت انتقال خون به سازمان مراجعه می‌کردند و اهدای خون هم بدون چشم‌داشت بود، اما با تبلیغ گفته می‌شد که پلاسما بدهید و خون ندهید. دفعه بعد دیگر فرد مراجعه نمی‌کرد، زیرا مشاهده می‌کرد که مراکز خصوصی پلاسما دریافت می‌کنند و پول هم می‌پردازند و دیگر برای اهدای خون نمی‌آمد. سازمان انتقال خون، اعتماد فروشی کرد و نیرو و امکانات سازمان صرف این کار شده بود و روزی که آمدم، هشت ماه از اضافه کاری پرسنل که صرف این کار شده بود را نپرداخته بودند.