نشریه «فارن افرز» در گزارشی نوشت: «با قرنطینه شدن صد‌ها میلیون نفر در سرتاسر جهان عالم‌گیری کروناویروس به یک واقعیت غیر قابل انکار جهان امروز شده است. اگرچه پیامد‌های ژئوپلیتیکی آن باید بعد از ابعاد بهداشتی و ایمنی آن در نظر گرفته شود، اما این پیامد‌ها ممکن است در درازمدت به همان اندازه نتیجه‌ای قابل تامل داشته باشد به ویژه هنگامی که بحث از جایگاه جهانی ایالات متحده به میان می‌آید.»
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این گزارش تاکید می‌شود که نظم‌های جهانی تمایل دارند ابتدا و به تدریج همه به یکباره تغییر کنند. در سال ۱۹۵۶ یک مداخله سرهم بندی شده در سوئز باعث فروپاشی قدرت انگلیس شد و پایان سلطنت انگلستان را به عنوان یک قدرت جهانی نشان داد. در وضعیت کنونی نیز سیاست‌گذاران آمریکا باید بدانند که اگر ایالات متحده در لحظه اقدام نکند همه گیری کروناویروس می‌تواند، تکرار رخداد «سوئز» باشد.
برای همه به جز پارتیزان‌های دو آتشه واضح است که پاسخ اولیه واشنگتن به این بحران سرهم‌بندی شده بود. اقدامات اشتباه نهاد‌های کلیدی، از کاخ سفید و وزارت امنیت ملی گرفته تا مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) اعتماد در ظرفیت و صلاحیت دولت ایالات متحده را تضعیف کرده است. اظهارات عمومی ترامپ چه در دفتر کاخ سفید و یا توئیت‌های وی عمدتاً به سردرگمی و گسترش عدم اطمینان منجر شده است. بخش‌های دولتی و خصوصی آمادگی لازم را برای تولید و توزیع ابزار‌های لازم آزمایش و پاسخ نشان ندادند و در سطح بین‌المللی همه‌گیری کرونا میل ترامپ را به اینکه واشنگتن غافل‌گیرشده چگونه پاسخ‌های جهانی را رهبری می‌کند؛ تشدید کرده است. موضع ایالات متحده به عنوان رهبر جهانی در طی هفت دهه گذشته نه تنها از ثروت و قدرت بلکه از مشروعیت ناشی از حاکمیت داخلی ایالات متحده، تأمین کالا‌های عمومی جهانی، توانایی و تمایل به ایجاد هماهنگی واکنش جهانی در برابر بحران‌ها ساخته شده است. عالم‌گیری کروناویروس آزمونی برای این عناصر رهبری ایالات متحده است، اما شواهد نشان می‌دهد تا کنون واشنگتن در حال شکست خوردن بوده است.
با لغزش واشنگتن پکن به سرعت و به طرز ماهرانه حرکت کرده تا از مزایای ناشی از اشتباهات ایالات متحده بهره برده و این خلاء را جهت موقعیت‌سازی خود به عنوان رهبر جهانی پر کند. این کشور در تلاش است تا سیستم خود را انتشار داده و برای آن حامی یابد وکمک‌های مادی به سایر کشور‌ها و حتی دولت‌های دیگر را سازماندهی کند. صرف گستاخی اقدامات چین برای گزافه گویی آن مشکل است؛ بعلاوه این اشتباهات خود پکن به ویژه تلاش‌های ابتدایی او برای پوشاندن شدت و شیوع ویروس بود که به ایجاد بحرانی که اکنون بخش اعظم جهان را تحت تأثیر قرار داد منجر شد. با این حال پکن می‌داند که اگر در قاموس رهبر به نظر برسد و واشنگتن ناتوان یا بی میل به انجام این رهبری باشد، این برداشت می‌تواند موقعیت ایالات متحده در سیاست جهانی و رقابت برای رهبری را در قرن بیست و یکم تغییر دهد.
اشتباه رخ داد
در پی وقوع شیوع این بیماری اشتباهات رهبران چین بر جایگاه جهانی کشورشان تأثیر گذاشت. پس از کشف ویروس در نوامبر ۲۰۱۹ در ووهان مقامات آن را ماه‌ها افشا نکردند و حتی پزشکانی را که اولین بار آن را گزارش کرده بودند، مجازات کردند. با وخیم‌تر شدن بحران در ژانویه و فوریه تصور برخی بر این بود که این ویروس حتی می‌تواند رهبری حزب کمونیست چین را تضعیف کند حادثه‌ای که آن را «چرنوبیل چین» نامیدند. با این وجود تا اوایل مارس چین مدعی دستیابی به پیروزی بود. قرنطینه‌های گسترده، توقف مسافرت و تعطیل کردن کامل زندگی روزمره در سراسر کشور با بند آوردن جریان اعتبار یافت. طبق آمار‌های رسمی موارد جدید از صد‌ها نفر در اوایل فوریه به آمار تک رقمی در اواسط ماه مارس تقلیل یافت. در کمال تعجب اکثر ناظران شی جینپینگ که در هفته‌های اول ساکت و آرام بود خود را به طور جدی در مرکز پاسخ‌دهی قرار داد و در این ماه شخصاً از ووهان بازدید کرد.
هرچند زندگی در چین هنوز به حالت عادی برنگشته (و با وجود ادامه سوالات در مورد صحت آمار چین) پکن در تلاش است تا این نشانه‌های اولیه موفقیت را به روایتی بزرگ برای سایر نقاط جهان مبدل کند امری که موجب می‌شود این کشور به عنوان بازیگر اصلی در بهبود و ریکاوری جهان کنونی در حالی که نشانه‌های عدم مدیریت اولیه خود را از بین می‌برد مبدل شود. بخش مهم روایت، موفقیت پکن در مبارزه با ویروس است. جریان گسترده‌ای از مقالات تبلیغاتی، توییت‌ها و پیام‌های عمومی در طیف گسترده‌ای از زبان‌ها دستاورد‌های چین را نشان می‌دهد و اثربخشی مدل مدیریت داخلی خود را برجسته می‌کند. سخنگوی وزارت خارجه چین اظهار داشت قدرت، کارایی و سرعت چین در این مبارزه بسیار تحسین شده است. وی افزود چین استاندارد جدیدی را برای تلاش‌های جهانی علیه همه‌گیری تعیین کرده است.
تضاد در تلاش برای نبرد با این ویروس در غرب به ویژه در ایالات متحده به چنین اقداماتی کمک کرده؛ تضادهایی، چون عدم موفقیت واشنگتن در تولید تعداد کافی از کیت‌های آزمایش به این معنی که ایالات متحده تعداد نسبتاً کمی از افراد را آزمایش کرده یا جداسازی مداوم دولت ترامپ از زیرساخت‌های واکنش همه گیر دولت ایالات متحده. پکن از فرصت فراهم شده بواسطه بی نظمی رخ داده در آمریکا بهره می‌برد.
چین می‌سازد، دنیا استفاده می‌کند
رهبر چین می‌داند که تهیه کالا‌های جهانی می‌تواند به اعتبار رهبری یک قدرت رو به رشد کمک کند. وی چندین سال گذشته را صرف فشار بر دستگاه سیاست خارجی چین برای اندیشه سخت‌تر در مورد پیشبرد اصلاحات به "حکومت جهانی" کرده و این ویروس فرصتی برای عملی کردن این نظریه ارائه می‌دهد. نمایش کمک‌های مادی از جمله ماسک، دستگاه تنفس و دارو به طور فزاینده در چین را در نظر بگیرید. در آغاز بحران چین مقادیر زیادی از این کالا‌ها را خریداری و تولید کرد و به عنوان کمک دریافت کرد؛ اکنون در موقعیتی است که آن‌ها را به دیگران ببخشد.
هنگامی که هیچ یک از کشور‌های اروپایی به درخواست اضطراری ایتالیا برای تجهیزات پزشکی و محافظتی پاسخ ندادند چین بر ارسال مقادیر زیادی دستگاه تهویه، ماسک، دستگاه تنفس، لباس محافظ و دستگاه تست تعهد داد. همچنین تیم‌های پزشکی و ۲۵۰ هزار ماسک را به ایران اعزام کرده و مواد لازم را به صربستان ارسال کرده است که رئیس جمهور این کشور همبستگی اروپا را به عنوان یک افسانه رد کرد و اعلام کرد که تنها کشوری که می‌تواند به ما کمک کند چین است. جک ما بنیانگذار علی بابا قول داده است مقادیر زیادی از کیت‌ها و ماسک‌های آزمایش را به ایالات متحده و همچنین ۲ هزار کیت تست و ۱۰۰ هزار ماسک به هر ۵۴ کشور آفریقا ارسال کند.
کمک‌های مادی پکن با این واقعیت ساده افزایش می‌یابد که توان بخش عمده‌ای از جهان برای مبارزه با این ویروس به چین بستگی دارد. این کشورتولید کننده عمده ماسک‌های جراحی بوده اکنون از طریق بسیج صنعتی مانند جنگ تولید ماسک‌ها را بیش از ده برابر افزایش داده که ظرفیت برای ارائه به جهان را ایجاد می‌کند. همچنین آنتی بیوتیک‌های ضروری برای عفونت‌های ثانویه از COVID-۱۹ تولید می‌کند. چین تقریبا نیمی از دستگاه‌های تنفسی را برای محافظت کارکنان بهداشت و درمان ضروری کرده (کارخانه‌های خارج از چین مجبور کرده که آن‌ها را بسازد و سپس مستقیماً به دولت بفروشد) که ابزار سیاست خارجی دیگری را در قالب تجهیزات پزشکی به آن بخشیده است.
در مقابل ایالات متحده نه تنها توانایی ارائه کمک در مناطق بحرانی در جا‌های دیگر را ندارد فاقد ظرفیت برای تحقق بسیاری از خواسته‌های خود در شرایط کنونی است. اعتقاد بر این است که انبار ملی استراتژیک ایالات متحده ذخایر محدودی در شرایط بحران کنونی دارد و باید با واردات از چین یا افزایش سریع تولید داخلی کمبود را جبران کند. اگرچه واشنگتن در آغاز بحران به چین و دیگران کمک کرد اما با افزایش نیاز‌های خود اکنون کمتر می‌تواند دست به این کار بزند. در مقابل پکن دقیقاً زمانی کمک می‌کند که نیاز جهانی بسیار زیاد باشد.
با این وجود پاسخ به بحران فقط مربوط به کالا‌های مادی نیست در جریان بحران ابولا ۱۵-۲۰۱۴ ایالات متحده ائتلاف ده‌ها کشور برای مقابله با آن را رهبری کرد. دولت ترامپ تاکنون از تلاش‌های مشابه رهبری برای پاسخ به بحران کنونی خودداری کرده و حتی هماهنگی همه جانبه با متحدین نداشته است.
در مقابل چین یک کمپین دیپلماتیک محکم از ده‌ها کشور و صد‌ها مقام عموماً از طریق ویدئو کنفرانس برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات در مورد همه گیری و درس‌های مربوط به تجربه خود در مقابله با این بیماری تشکیل داده است. مانند بسیاری از کار‌های دیپلماتیک چین این تلاش‌ها عمدتاً در سطح منطقه یا از طریق نهاد‌های منطقه‌ای انجام می‌شود. اقداماتی از قبیل: تماس‌هایی با کشور‌های اروپای مرکزی و از طریق مکانیسم ۱۷ + ۱ با دبیرخانه سازمان همکاری شانگ‌های با ایالات جزایر اقیانوس آرام و سایر گروه‌ها در سراسر آفریقا اروپا و آسیا را در بر می‌گیرد. چین در تلاش است تا چنین ابتکاراتی را تبلیغ کند.
چگونگی رهبری
مهم‌ترین سرمایه چین در جست وجوی رهبری جهانی در مواجهه با کروناویروس و به طور گسترده‌تر عدم کفایت فهم شده و تمرکز درونی سیاست ایالات متحده است؛ بنابراین موفقیت نهایی هدف چین به همان اندازه که در واشنگتن اتفاق می‌افتد بستگی به وقایع پکن دارد. در بحران کنونی اگر واشنگتن ثابت کند که قادر به انجام آنچه از یک رهبر انتظار می‌رود، است اعم از مدیریت بحران داخلی خود، تهیه کالا‌های عمومی جهانی و هماهنگی یک واکنش جهانی می‌تواند سکان را بدست بگیرد. اولین اقدامات در این حوزه از قبیل: متوقف کردن شیوع این بیماری و محافظت از جمعیت آسیب پذیر در ایالات متحده ضروری‌ترین و حائز اهمیت‌ترین مسئله در حاکمیت داخلی به نسبت بعد ژئوپلیتیک است. اما چگونگی مواجهه واشنگتن با آن تأثیرات ژئوپلیتیکی خواهد داشت. به عنوان مثال اگر دولت فدرال بلافاصله از گسترش تولید داخلی ماسک و دستگاه تنفس حمایت کند به عنوان واکنشی درخور این شرایط هم باعث حفظ جان آمریکایی‌ها می‌شود و هم به تقلیل کمیابی لوازم جهانی دیگران در سراسر جهان کمک می‌کند.
در حالی که ایالات متحده در حال حاضر قادر به برآورده کردن مطالبات فوری این همه گیری نیست تداوم یک ضلع و بعد جهانی دیگر آن در علم حیات و بیوتکنولوژی می‌تواند ابزاری برای یافتن راه حل واقعی بحران باشد؛ آن ضلع واکسن است. دولت آمریکا می‌تواند با ارائه مشوق به آزمایشگاه‌ها و شرکت‌های آمریکایی برای انجام پروژه منهتن پزشکی برای طراحی، انجام سریع آزمایشات بالینی و تولید واکسن کمک کند. از آنجا که این تلاش‌ها پرهزینه است و نیاز به سرمایه گذاری‌های سرسام آور دارد تأمین مالی از سوی دولت و پاداش تولید واکسن موفقیت آمیز می‌تواند مثمرثمر باشد. شایان ذکر است که با وجود سوء مدیریت و واشنگتن دولت‌های ایالتی و محلی، سازمان‌های غیرانتفاعی و مذهبی، دانشگاه‌ها و شرکت‌ها منتظر دولت فدرال نیستند. شرکت‌ها و محققان با بودجه ایالات متحده در حال پیشرفت در زمینه واکسن هستند گرچه حتی در بهترین حالت مدت زمان طولانی می‌طلبد.
حتی اگر ایالات متحده بیشتر بر تلاش‌های داخلی متمرکز شود نمی‌تواند نیاز به یک واکنش جهانی هماهنگ را نادیده بگیرد. فقط رهبری قدرتمند می‌تواند مشکلات هماهنگی جهانی در رابطه با محدودیت سفر، اشتراک اطلاعات و گردش کالا‌های مهم را برطرف کند. ایالات متحده چندین دهه با موفقیت چنین رهبری را برعهده داشته، کاری که می‌بایست دوباره به عهده بگیرد. این رهبری به جای اینکه با لفاظی در مورد اینکه چه کسی توان پاسخگویی بهتری دارد تلف شود نیازمند همکاری مؤثر با چین است. با تأکید مکرر بر منشأ این ویروس که با وجود تبلیغات چین در حال حاضر مشهود است یا درگیری در لفاظی با پکن دستاورد مهمی نخواهد داشت.
بیشتر کشور‌ها که درگیر این بحران هستند ترجیح می‌دهند یک پیام عمومی داشته باشند مبنی بر اینکه بر جدی بودن چالش مشترک جهانی و مسیر‌های احتمالی پیش رو (از جمله نمونه‌های موفق پاسخ کورنا ویروس در جوامع دموکراتیک مانند تایوان و کره جنوبی) تأکید کند. واشنگتن و پکن می‌توانند با اقداماتی، چون هماهنگی تحقیقات واکسن و آزمایشات بالینی و محرک‌های مالی، به اشتراک گذاری اطلاعات همکاری در بسیج صنعتی و ارائه کمک‌های مشترک به دیگران در راستای منفعت جهانی باشند.
در آخر کروناویروس حتی می‌تواند به عنوان زنگ هشدار باشد و باعث پیشرفت در سایر چالش‌های جهانی که نیاز به همکاری آمریکا و چینی‌ها مانند تغییرات آب و هوا دارند، شود. چنین گامی توسط سایر نقاط جهان به عنوان امتیازی برای قدرت چینی‌ها دیده نمی‌شود در عوض به نوعی به منزله اعاده ایمان به رهبری آتی ایالات متحده دیده می‌شود. در بحران فعلی ایالات متحده می‌تواند عملکرد خوبی نشان دهد.
مترجم: ندا کهریزی