سردار جلالی: نمی‌توانیم ویروس کرونا را قطعاً سلاح بیولوژیک بدانیم

سردار غلامرضا جلالی شامگاه سه شنبه در برنامه گفتگوی ویژه خبری با موضوع بررسی روند مقابله با ویروس کرونا در مورد اقدامات سازمان پدافند غیرعامل در مورد شیوع کرونا اظهار کرد: ما از ابتدای بهمن ماه، یعنی همزمان با اپیدمی کرونا در چین، قرارگاه پدافند زیستی کشور را به حالت آماده باش 100 درصدی درآوردیم و تقریبا همه دستگاه‌های ذی ربط که حدود 26 دستگاه مرتبط با موضوع هستند را دعوت کردیم. تمام شرایط را برایشان تجزیه و تحلیل کردیم و اقدامات مرحله پیش‌بینی و پیشگیری را برای همه دستگاه‌ها اعمال کردیم. برای مثال توصیه‌های لازم برای ارتقای آمادگی به دستگاه‌های ذی ربط داده شد و وظایف هر دستگاه مشخص شد.

جلالی با بیان اینکه تا تاریخ یکم اسفند ما چهار نشست برگزار و همه دستگاه‌های مسئول را دعوت می‌کردیم و وظایف تک تک دستگاه‌ها به آنها اعلام شد، تصریح کرد: برای مثال یک تیم پزشکی یک نوبت وضعیت عملکرد فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) را از نظر نوع کنترل ورود مسافران به کشور مورد بررسی قرار داد و اشکالات و ضعف‌هایی که مشاهده شد به عوامل فرودگاه گوشزد کردیم. همچنین با توجه به وضعیت موجود، از وزارت دفاع درخواست کردیم تا برای کنترل دمای بدن گروهی مسافران، تجهیزات ترمواسکنر را در اختیار فرودگاه امام خمینی (ره) قرار دهد.

وی ادامه داد: سازمان پدافند غیرعامل کشور در تاریخ 15 بهمن ماه، مطابق با گزارش‌های واصله از تمامی مراجع و آزمایشگاه تشخیصی کشور و ناظر به اینکه هیچ مورد مثبتی از ابتلا به کرونا در کشور ثبت نشده است وضعیت امنیت زیستی کشور را سفید اعلام کرد. این وضعیت سفید مطابق مفاد سند پدافند زیستی کشور و آئین‌نامه مرزبانی زیستی به معنای وضعیت «پیش‌بینی، پیشگیری و پیش‌کنشگری» است نه انفعال. وضعیت سفید به معنی آن نیست که بیماری در کشور نبوده بلکه یعنی سیستم تشخیصی ما این بیماری را کشف نکرده بود.

وی در پاسخ به این سوال که پس از اعلام رسمی مشاهده ویروس کرونا سازمان پدافند غیرعامل کشور چه اقداماتی انجام داده است، توضیح داد: براساس بند 5 سیاست‌های کلی نظام در امور پدافند غیرعامل، سازمان پدافند غیرعامل کشور مکلف به تهیه طرح‌های جامع پدافند زیستی شده است. برهمین اساس، ما در کمیته دائمی پدافند غیر عامل کشور، طرح تشکیل قرارگاه پدافند زیستی کشور را ارائه کردیم که به تصویب رسید. با این کار برنامه و سند پدافند زیستی تنظیم شد. همچنین ساختارسازی شد تا مشخص شود که هر دستگاه چه وظیفه‌ای دارد که در مراجع رسمی به تصویب رسید و ابلاغ شد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: ما در 10 استان طرح‌های پدافند زیستی را با مسئولیت استاندار تهیه و تمرین کردیم. برای شروع این کار هم از اول بهمن، قرارگاه پدافند زیستی را فعال کردیم و در واقع جلسات به طور منظم با دستگاه مسئول برگزار شد و این کار تا شبی که مشاهده ویروس در کشور به طور رسمی اعلام شد ادامه یافت.

وی افزود: پس از آن بود که هیئت دولت تشکیل جلسه داد و ستاد ملی مقابله با کرونا به ریاست وزیر بهداشت تشکیل شد. در واقع اسمی از سازمان پدافند غیرعامل در ستاد ملی مبارزه با کرونا نیست بلکه بنده به عنوان نماینده ستاد کل نیروهای مسلح در جلسات حضور دارم نه به عنوان سازمان پدافند غیرعامل کشور و این سازمان به لحاظ حقوقی در مصوبه هیئت دولت حذف شده است.

جلالی در پاسخ به این سوال که چرا سازمان پدافند غیرعامل کشور از ستاد ملی مبارزه با کرونا حذف شده است، گفت: این را از دوستانی که این تصمیم را گرفته‌اند بپرسید. ما مسیر را از وزارت کشور دنبال می کردیم یعنی از اول بهمن تا آخر بهمن ماه غیر از سایر اقدامات، 4 دستورالعمل را در اختیار استانها قرار دادیم و اقدامات آنها را در صورت مواجهه با ویروس مشخص کردیم. ساختارها از قبل آماده شده بود و استانداران با حکم رئیس ستاد کل نیروی‌های مسلح به‌عنوان رئیس قرارگاه پدافند زیستی استان مشخص شده بودند و فرمانده سپاه هر استان نیز به عنوان جانشین مشخص شد. به این معنا که توان نیروهای نظامی نیز در اختیار دولت قرار گرفت. اما در این ساختار جدیدی که از سوی دولت مصوب شد به ساختار قبلی توجه نشد. این موارد را تذکر دادیم ولی نگاه این بود که با همین ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌توان کار را مدیریت کرد و به سرانجام رساند.

جلالی در پاسخ به این سوال که احتمال اینکه کرونا یک سلاح بیولوژیک باشد چقدر است توضیح داد: برای پاسخ به این سوال سه گمانه مطرح شده است. نخست طغیان طبیعی و جهش درون ژنی این ویروس و بدون دخالت انسانی مطرح است. گمان دوم فرار آزمایشگاهی از آزمایشگاه ووهان چین بوده است. چون در آنجا آزمایشگاه سطح 3 وجود دارد که مطالعاتی روی ویروس کرونا در حال انجام بوده است نخست برای کشتن انسانهاست که در زمان جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد. اما امروزه عمدتا اهداف جنگ های بیولوژیک اقتصادی یعنی حمله به اقتصاد کشور با بستر بیولوژیک است.

وی ادامه داد: این مدل سوم باید چند ویژگی داشته باشد. نخست پاسخ به این سوال که آیا ویروس دستکاری شده است یا نه. اگر دستکاری شده باشد یعنی اینکه در محیط آزمایشگاهی روی آن کار شده و ویژگی‌های ویروس را با توجه به اهدافشان سازماندهی کرده‌اند. در مورد این ویروس میبینیم که تلفات آن کم ولی همه‌گیری آن بالاست. این یکی از ویژگی‌هایی است که در سلاح‌های بیولوژیک استفاده می‌شود. چون می‌تواند یک کشور را درگیر کند.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور ادامه داد: نکته سوم تلفیق آن با رسانه است. در مدل جنگ‌های اقتصادی شاید 60 درصد ماجرا مربوط به رسانه است که پایداری و ثبات اقتصادی و بازار، صنایع خاص و مشخصا مردم را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر این مورد را در کشور خودمان بررسی کنیم برای مثال شبکه های معاند در مورد ویروس کرونا تمرکز بر ایران دارند و در آن هم رویکرد اخبار این شبکه ها به سمت نگاه‌های منفی است که به دنبال القای ناکارآمدی است. یعنی در اینجا توجه به ابعاد رسانه‌ای بیش از حد است.

وی ادامه داد: آمریکا آزمایشگاه های سطح سه و چهار بسیاری در سطح منطقه و جهان دارد و اساسا امکان و ظرفیت اقدامات جنگ زیستی را در اختیار دارد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه این سه عامل در کنار هم گزینه جنگ بیولوژیک با هدف اقتصادی را تقویت می‌کند اما این مهم نیازمند یک شرط کافی است توضیح داد: باید نقشه ژنوم ویروس در آزمایشگاه مورد بررسی و با نقشه ژنوم اولیه مقایسه شود و ویروس شناسان به ما بگویند این ویروس جدید چه تغییراتی کرده است. بخشی از امکانات ترسیم ژنوم ویروس در کشور وجود دارد. در این بخش نیازمند آزمایشگاه های سطح 3 و 4 هستیم. ما امسال موفق شدیم یک آزمایشگاه سطح 3 در بخش دفاع تولید کنیم تا بتوانیم مطالعات ایمنی این بخش را انجام دهیم.

جلالی با بیان اینکه با توجه به آنچه گفته شد به طور قاطع نمی‌شود گفت که این ویروس، یک سلاح بیولوژیکی است متذکر شد: ولی بخش زیادی از این ویژگی‌ها را دارد که مطالعه روی آن نیازمند زمان است. یکی از اقداماتی که باید انجام دهیم این است که سیستم تشخیصیمان را هم به لحاظ ابزار و هم به لحاظ مهارت ارتقا دهیم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه ماهیت پدافند زیستی صرفا پزشکی نیست، تصریح کرد: پدافند زیستی طیف وسیعی از اقدامات را شامل می‌شود که از بهداشت و درمان تا حفظ نظم، لجستیک و سبک زندگی و حتی رسانه را در برمی گیرد. امروز وزیر بهداشت به عنوان رئیس بیمارستانها و مراکز درمانی کشور، تحت بیشترین فشار است و در این میان باید کارهایی را انجام دهد که نه وظیفه دارد و نه ساختار آن در وزارت بهداشت وجود دارد.

وی متذکر شد: وقتی یک پزشک متخصص را که در کار خودش حاذق است به عنوان فرمانده میدانی یک استان قرار می‌دهید که نه ساختارهای اجرایی استان را می‌شناسد و نه از اختیارات استاندار برخوردار است حال از او میخواهید که استان را اداره کند؟ در حالیکه اداره این ساختار در اختیار وزارت کشور و در سلسله مراتب با استانداران است. در اکثر جلساتی که شرکت داشتیم احساس کردیم که وجود شخص رئیس جمهور یا معاون اول به دلیل موارد قانونی و محدوده اختیارات، کاملا ضروری و جدی است و می‌تواند به بخش بهداشتی کشور کمک کند.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور تأکید کرد: بخشی از پدافند زیستی، مدیریت رسانه است. صدا و سیما باید زودتر از شیوع کرونا به آموزش و هشدار به مردم می‌پرداخت و این پدیده را معرفی می‌کرد تا مردم هوشیار باشند و این خود سبب نوعی آرامش‌بخش در کشور خواهد شد. ما در چنین مواقعی نیازمند یک ستاد رسانه‌ای هستیم.

وی با بیان اینکه الگوهای جهانی در مورد کشورهایی که با کرونا درگیرند نشان می‌دهد که در بیش از یک سوم این کشورها رئیس جمهور مسئولیت کار را برعهده دارد تصریح کرد: در تعدادی کمی از کشورها وزرای بهداشت مسئولند و در چند کشور، سازمان دفاع غیرنظامی مسئول است. در برخی از کشورها هم ارتش به میدان آمده است. در کشور ما به دلیل نوع توزیع اختیارات و تقسیم کاری که انجام شده است بهترین کسی که می‌تواند مسئله کرونا را مدیریت کند رئیس جمهور است، قانون نیز همین را می‌گوید. تنها در این صورت است که شاهد یک هماهنگی بین بخشی خواهیم بود.