وقتی چین عطسه می‌کند

استفان روچ عضو هیات علمی دانشگاه Yale در Project Syndicate نوشت: با شیوع کرونا اقتصاد جهانی هم گویی سرما خورده، تا جایی که کار امروز به نقطه‌ای ویژه و آسیب رسان در چرخه تجارت جهانی رسیده است. تولید جهانی در سال 2019 تنها 2.9 درصد رشد کرد که کمترین میزان از زمان بحران مالی جهانی 2008-2009 بود، حالا نیز اقتصاد در آستانه رکودی چشمگیر‌تر است.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: علاوه بر این، آسیب پذیری اکثر اقتصادهای مهم جهان طی سال گذشته افزایش یافته و چشم انداز اوایل سال 2020 را از همه سال‌ها تیره‌تر کرده است. در ژاپن، به عنوان چهارمین اقتصاد بزرگ جهان، رشد با نرخ سالانه 6.3 درصد در سه ماهه چهارم رقم خورد. در ماه دسامبر تولید صنعتی آلمان به عنوان پنجمین اقتصاد جهان به منفی 3.5 درصد و در فرانسه به عنوان دهمین اقتصاد جهان به منفی 2.5 درصد کاهش یافت. در این بین تنها آمریکا به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان اگرچه از خود مقاومت بیشتری نشان داد، اما رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در سه ماهه چهارم سال 2019 به سختی رشد کرد.  در چین نیز که اکنون بزرگترین اقتصاد جهان از نظر قدرت خرید است، نرخ برابری - رشد در سه ماهه آخر سال 2019 به پایین ترین نرخ 27 سال گذشته یعنی تنها 6 درصد تنزل یافته است.

به عبارت دیگر، در ابتدای سال جاری اوضاع اقتصادی مساعد نبود. با وجود این اوضاع به یکباره اتفاقی ناگهانی هم رخ داد و آن شوک شیوع کووید 19 در چین بود. طی یک ماه گذشته، ترکیبی از قرنطینه بی سابقه در استان هوبی با 58.5 میلیون نفر جمعیت و محدودیت‌های شدید در زمینه سفرهای درون شهری و بین المللی اقتصاد چین را به نوعی بن بست کشانده است. از 20 فوریه، مصرف زغال سنگ  که هنوز 60 درصد از کل انرژی مصرفی چین را شامل می‌شود نسبت به سال گذشته 38 درصد کاهش داشت و میزان حمل و نقل در سطح کشور بسیار پایین بود،  این امر بازگشت تقریبا 300 میلیون کارگر مهاجر به چین را بسیار دشوار کرد. از سوی دیگر کارخانه‌ها بعد از تعطیلات سالانه سال نو چینی همچنان تعطیل ماندند.

چین بزرگترین صادرکننده جهان است بنابراین تعطیلی کسب و کارها ضربه‌ای بزرگ به چرخه تامین محصولات در سطح جهان زده است. تحقیقات اخیر نشان می دهد که کمپانی جی‌وی‌سی GVC نزدیک به 75٪ رشد در تجارت جهانی را به خود اختصاص داده و چین مهمترین سهم در این رشد را داشته با بحرانی جدی رو به رو است. هشدار کاهش درآمد اخیر اپل نیز دقیقا بر سهم چین در این کمپانی تاکید می‌کند.

اما عوارض جانبی تقاضا نیز بسیار مهم است. از این گذشته، چین اکنون بزرگترین منبع تقاضای خارجی برای اکثر اقتصادهای آسیایی است. با کمال تعجب، داده‌های تجاری برای ژاپن و کره در اوایل سال 2020 نشان از تضعیف اقتصاد این کشورها دارد.

احتمالاً كاهش عرضه و تقاضا از طرف چین نقش عمده‌ای در اقتصاد آلمان و به طور کلی اروپا بگذارد ضمن اینکه آمریکا نیز یقینا تاثیر خواهد پذیرفت. افت وخیز شدید در اعلامیه اولیه مدیران خرید آمریكا در ماه فوریه، چنین تاثیری را به وضوح نشان می‌دهد و بیانگر این است كه در اقتصاد امروز جهانی هیچ کشوری از تلاطم و بحران دیگری در امان نیست.

در پایان، این اپیدمیولوژیست هستند که باید حرف آخر را در مورد شیوع کووید 19 و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی بزنند. در حالی که این علم فراتر از تخصص من است، اما این نکته را مطرح می‌کنم که با توجه به رفتار ویروس فعلی به نظر می‌رسد کرونا مسری تر از سارس اما با کشندگی کم‌تر باشد. من 17 سال پیش در زمان شیوع ویروس سارس در پکن بودم و به خوبی فضای ترس و نگرانی آن روزها در چین را به یاد می‌‌آورم. در آن زمان تولید ناخالص داخلی نوسان یک تا دو درصدی را تجربه کرد و بعد از چهارماه هم به حالت عادی بازگشت، اما شرایط در آن زمان بسیار متفاوت‌تر از امروز بود. در سال 2003، چین در با رشد ناخالص داخلی واقعی 10 درصد  و اقتصاد جهانی 4.3 درصدی در حال رشد بود.

 نکته قابل توجه در مورد شرایط امروز و شیوع کرونا این است که شوک فعلی در مهمترین موتور رشد جهانی متمرکز شده است. صندوق بین المللی پول سهم چین از تولید جهانی را در سال جاری 19.7  درصد، یعنی بیش از دو برابر سهم 8.5 درصدی‌اش در سال 2003، در زمان شیوع سارس اعلام کرده است. علاوه بر این، با توجه به اینکه چین از سال 2008 به این سو، 37 درصد رشد تجمعی در تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده خطر رکود آشکار جهانی در نیمه اول سال 2020 کاملا ملموس است.

در حالی که تولید واکسن حداقل 6 تا 12 ماه زمان خواهد برد، متخصصان می‌گویند گرم شدن هوا در نیمکره شمالی و با اقدامات مهار کننده می‌توان انتظار داشت که طی چند ماه آینده میزان شیوع ویروس ابتدا به اوج و سپس فروکش ‌کند، اما پاسخ اقتصادی بدون شک منحنی پایین آمدن عفونت ویروس را به تاخیر می اندازد، زیرا برداشته شدن قرنطینه‌ها و محدودیت‌های سفر به دلیل مضرات اقتصادی آن می‌تواند امکان شیوع دوباره را فراهم کند. اقدامات محرک اخیر چین که عمدتاً به بازگشت دوباره پس از قرنطینه انجام می‌شود، محدودیت‌های فعلی را جبران نمی‌کند.

هنگامی که کرونا شیوع پیدا کرد، اقتصاد جهانی ضعیف و ضعیف‌تر شد. در مجموع مسیر بازیابی اقتصاد مانند آنچه در زمان شیوع سارس دیدیم بسیار سخت خواهد بود.