پرونده زهرا کاظمی به روایت پیغام و پسغام مقام‌های آمریکایی و کانادایی

«انتخاب» اسناد ویکی لیکس در رابطه با ایران را که متعلق به سال های ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۹ است، را به صورت روزانه و به منظور آگاهی مخاطبان نسبت به تحولات و اتفاقات گذشته، منتشرمی کند

سرویس تاریخ «انتخاب»: سفارت آمریکا در تلگرافی محرمانه از کانادا به تاریخ چهارشنبه اول مرداد ۱۳۸۲ به بحث مرگ خبرنگار ایرانی کاندایی و فراخواندن سفیر کانادا از ایران پرداخته است.

به گزارش «انتخاب»؛ متن این سند که ویکی لیکس آن را منتشر کرده، در زیر آمده است:

موضوع سند: کانادا به دلیل مرگ خبرنگار، سفیرش را از ایران فراخواند
طبقه بندی: محرمانه
چهارشنبه ۲۰:۵۸ دقیقه بیست و سوم جولای ۲۰۰۳
از: کانادا
به: نامشخص

۱. وزیر امورخارجه گراهام روز ۲۳ جولای اعلام کرد که کانادا سفیرش در ایران را به دلیل اقدام این کشور در دفن زهرا کاظمی به جای تحویل جنازه به کانادا، از این کشور فرا می‌خواند. فرزند کاظمی، در مونترآل خواهان بازگشت جسد او به کانادا شده بود و مادر کاظمی هم همین درخواست را در سفارت کانادا در تهران مطرح کرده بود، اما مقامات ایران او را مجبور به برگزاری مراسم در ایران کردند. گراهام این پرونده را بخشی از جدالی بزرگتر میان مقامات پلیس، قضایی، مذهبی ایران از یک طرف و دولت خاتمی از طرف دیگر دانست.

۲. کاظمی که در ایران متولد شده بود شهروندی کانادایی داشته و در مونترآل زندگی می‌کرد و در روز ۲۳ ژوئن، بعد از عکاسی از منطقه ممنوعه زندانی در شمال تهران دستگیر شد. بر اساس گزارش دولت ایران، کاظمی ۷۷ ساعت توسط پلیس و مسئولان اطلاعاتی بازجویی شد و سپس روز ۲۷ ژوئن بستری شد. او روز ۱۰ جولای به دلیل ضربه جسم سخت به سر، جان خود را از دست داد، این ضربه در روز ۲۵ یا ۲۶ ژوئن به او خورده است. خاتمی، رییس جمهور ایران هیات تفحصی تشکیل داد که این گزارش حاصل کار آن‌ها و خواستار انتصاب قاضی بی طرف برای شناسایی افراد مسئول شد.

۳. کریستین روی، مامور میز امور خارجه ایران به ما گفته است که کانادا اکنون در حال بررسی تمامی جوانب روابط خود با ایران است که دولت کانادا قبلا آن را با عنوان «تعامل کنترل شده» توصیف کرده بود. سفارت کانادا همچنان باز خواهد بود و هیچ قطعی رابطه‌ای در کار نخواهد بود، اما روی انتظار دارد سطح تماس‌های وزارتی، سفر‌های مسئولان، وو همکاری با ایران در صحنه بین المللی کاهش پیدا کند و همچنین اقدام احتمالی در کمیسیون حقوق بشر انجام شود. او می‌گوید دولت کانادا درباره جوانب بازگشت سفیر خود به تهران تصمیم گیری خواهد کرد که احتمالا شامل اقدام علیه مسئولان مرگ کاظمی هم خواهد شد.

۴. روی می‌گوید پرونده کاظمی اکنون به محور جنگ قدرت در ایران تبدیل شده است. او واکنش دولت خاتمی را فوق العاده دانست – که درباره این مسئله تحقیق و رخ دادن مرگ به دلیل ضربه به سر در زمان زندان را تایید کرد، و این گزارش را در وبسایت دولت منتشر کرد – که تلاشی برای ضربه زدن به نیرو‌های ضداصلاحات بوده است. او اضافه کرد که مسئولان دولت ایران در این پرونده با سفارت کانادا همکاری کرده اند، اما آن‌ها تابعیت دوگانه را به رسمیت نمی‌شناسند و لذا رسما این مسئله را یک موضوع داخلی می‌دانند. کاظمی هرگز شهروندی ایرانی خود را کنار نگذاشت و با گذرنامه خودش به ایران سفر می‌کرد.

۵. روی خوشحال بود که دادستان کل تهران مرتضوی (...) که در بازجویی کاظمی حاضر بوده و ابتدا برای پیگیری این مسئله معرفی شده بود، به نفع دادستان نظامی کنار گذاشته است. اما هنوز انتظار دارد قوه قضاییه ...، این روند را متوقف کند.

۶. نظر: کانادا با اقدام نادر فراخواندن سفیر خود از تهران، بر جدی بودن پرونده کاظمی تاکید کرده است. کانادا مدتهاست مدعی است که «تعامل کنترل شده» او با ایران به آن‌ها امکان می‌دهد تا تاثیرات مثبتی بر تهران بگذارند (شبیه سیاست کوبا)، اما مقتضیات مرگ این شهروند کانادایی را نمی‌توان نادیده گرفت. خاکسپاری او در تهران، برخلاف خواست خانواده او جلوگیری از تحقیقات بیشتر، آخرین قدم بود. در واقع کانادا شدیدا نگران برنامه تسلیحات هسته‌ای ایران است و این مسئله هم در ارزیابی آن‌ها درباره روابط شان با ایران تاثیرگذار است.
کلوچی