ترامپ با پیام های گیج کننده و اقدامات غیرمنتظره قبل و بعد از ترور سردار سلیمانی، چگونه متحدانش را عصبی و وحشت‌زده کرد؟ / دو سوالی که متحدان آمریکا از آن نگرانند: گام بعدی ایران چه خواهد بود؟ استراتژی دولت آمریکا چیست؟

فارین پالیسی در مطلب به قلم رالا سلیگمن و رای گرامر نوشت: با تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریكا مبنی بر صدور دستور ترور قدرتمندترین ژنرال ایرانی، متحدین دیرینه واشنگتن در خلیج فارس و اروپا، با عصبانیت به واشنگتن نگاه می‌کنند و هر لحظه منتظر انتقام سخت‌تر ایران هستند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: ترور قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران که در پاسخ به اقدامات جمهوری اسلامی انجام گرفت، غیر منتظره بود.

پس از حمله موشکی 8 ژانویه ایران در پاسخ به ترور سلیمانی نگرانی‌ها بین متحدان نزدیک آمریکا چه در خاورمیانه و چه در اروپا نسبت به بروز جنگی بزرگ بیشتر شد. آن‌ها با توجه به شخصیت غیر قابل پیش‌بینی ترامپ نگران هستند که در صورت بالا گرفتن تنش و تهدید منافع آن‌ها در منطقه هیچ کمکی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا دریافت نکنند. به عنوان مثال، ترامپ پس از حمله ایران به تأسیسات مهم نفتی عربستان در سپتامبر گذشته، هیچ واکنشی نشان نداد، آن هم در شرایطی که دولت آمریکا همیشه می‌گفت حمایت از متحدانمان از جمله عربستان اولویت سیاست خارجی ما است.

ایلان گلدنبرگ، متخصص مسائل خاورمیانه در این باره گفت: از یک طرف، کشورهای حاشیه خلیج فارس خوشحال هستند که ترامپ به دنبال تحریم و فشار حداکثری بر ایران است، اما از طرف دیگر آنها نسبت به غیرقابل پیش بینی‌ بودن او احساس نگران می‌کنند. ... هیچ کس واقعاً نمی‌داند دونالد ترامپ چه در سر دارد.

بسیاری از جمله کشورهای خلیج فارس آمریکا را مسئول اصلی تشدید این تنش فعلی می‌دانند. پس از این حمله، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی چنان نگران شد که حتی برادر کوچکتر خودش خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع را به واشنگتن فرستاد تا خواستار کاهش تنش‌ها شود.

آسیب پذیری ریاض در برابر ایران در ماه سپتامبر با حمله هواپیماهای بدون سرنشین و موشک‌های کروز به تأسیسات نفتی عربستان سعودی علنی شد. حالا مقامات سعودی نگران این هستند که تهران این بار زیرساخت های حساس‌تر این کشور مانند کارخانه های آب شیرین کن را هدف قرار دهد.

باربارا لیف، سفیر پیشین آمریكا در امارات متحده عربی اخیرا گفت كه متحدین خلیج فارس آمریکا با دیده شک و تردید به ترامپ نگاه می‌کنند به خصوص اینکه وی اخیرا صحبت‌هایی را مطرح کرده مبنی بر اینکه قصد دارد با اتکا به استقلال آمریکا در حوزه انرژی سربازان آمریكایی را از غرب آسیا به خانه بازگرداند.

لیف همچنین اضافه کرد: در حال حاضر نسبت به امنیت در کشورهای حوزه خلیج فارس اطمینان خاطر داریم، اما به هر حال هنوز نگرانی در این کشورها نسبت به انتقام اصلی ایران به قوت خود باقی است، چرا که حمله موشکی ایران فقط آغاز کار بود. اکنون دو سوال مطرح است، یکی اینکه گام بعدی ایران چه خواهد بود؟ و دیگری اینکه در مقابل استراتژی دولت آمریکا چیست؟

مقامات ارشد دولت اگرچه هنوز هم اذعان می‌كنند كه ایران تهدیدی بلند مدت و جدی است، اما در عین حال تاکید دارند که ترور سلیمانی باعث خواهد شد كه ایران در مورد رویکرد خودش بیشتر فکر کند. ما اکنون از موقعیت بسیار خوبی در برابر ایران برخورداریم. شرایط امروز نسبت به گذشته بسیار مطلوب‌تر است چرا که ایران هرگز در موقعیت دشواری که امروز بوده، قرار نداشته است. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه در سخنرانی خود در دانشگاه استنفورد گفت: ما بازدارندگی در مقابل ایران را دوباره برقرار كردیم، اما می‌دانیم كه این بازدارندگی همیشگی نیست و خطر ایران همچنان به قوت خود باقی است. ما مصمم هستیم که این بازدارندگی ایجاد شده را از دست ندهیم.

ژنرال بازنشسته جک کین، که اتفاقا از نزدیکان رئیس جمهور هم هست، گفت که حمله به سلیمانی یک نقطه عطف بود چرا که باعث می‌شود ایران یک بازنگری و ارزیابی دوباره از سیاست‌های منطقه‌ای‌اش داشته باشد. کین خاطرنشان کرد که حملات تلافی جویانه علیه نیروهای آمریکایی و ائتلاف در عراق که به زیرساخت‌ها آسیب وارد کرد اما در عین حال باعث مرگ کسی نشد.

نکته قابل توجه این است که ایران این بار برخلاف همیشه که نیروهای شبه نظامی خودش را جلو می‌فرستاد شخصا این حمله را انجام داد و مسئولیت آن را هم پذیرفت، دلیل این کار هم روشن است چرا که می‌خواست خودش کنترل بیشتر و کامل‌تری بر این حمله و نتیجه آن داشته باشد.

با این حال برخی از مقامات فعلی و سابق گفتند که متحدین آمریکا چندان هم نسبت به بهبود اوضاع بعد از ترور سلیمانی مطمئن نیستند. یکی از مقامات سابق دولت آمریكا گفت که هیچكدام از متحدان ما تصور نمی‌كنند كه ما ایران را مهار كرده‌ایم.

آرین طباطبایی، تحلیلگر موسسه رند، گفت: بسیاری از شرکای ما در خلیج‌فارس و اروپا وحشت زده هستند چرا که هیچ کس استراتژی آمریکا را نمی‌فهمد و نمی‌تواند پیش‌بینی کند که ایران در آینده چه خواهد کرد. وی همچنین افزود که او به دلیل عدم هماهنگی پیش از حمله و پیام‌های گیج کننده دولت پس از آن تحت تأثیر قرار گرفته است.

آمریکا با اقدامات خود طی شش ماه گذشته مدام بر این نکته تاکید کرده که در صورتی که ایران از خط قرمز‌هایش عبور کند، پاسخ خواهد داد. از نظر متحدان آمریکا، پیش بینی پاسخ دولت ترامپ به اقدامات تهاجمی آینده ایران دشوار است. پس از اینکه ایران در ژوئن سال 2019 یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی را ساقط کرد، ترامپ ابتدا واکنش سخت نشان داد، اما بعد گفت که دستور حمله به ایران را شخصا لغو کرده است.

طباطبایی افزود: اگر در جریان اقدامت ایران یک آمریکایی کشته شود، بدون شک آتش به ناگهان شعله‌ور خواهد شد، اما اگر تهران تصمیم بگیرد به اماکن و تاسیسات آسیب بزند باز هم شاید اقدام آن بی پاسخ بماند. عربستان سعودی و بحرین دو کشوری که در مقابل ایران رویکرد تقابل جویانه‌ای دارند، احتمالاً بیشتر از سایر کشورها از پاسخ نظامی آمریکا حمایت کنند، اما خود آن‌ها هم همچنان نگران تاثیر جنگ احتمالی بر کل منطقه هستند. اماراتی‌ها نیز در مقابل ایران رویکرد تقابل جویانه دارند، اما از آن جایی که در حوزه‌های مختلف اقتصادی دارای منافعی از جانب ایران هستند سعی می‌کنند دشمنی خود را کمتر نشان دهند. در سوی دیگر عمان و قطر برخلاف دیگر کشورها رویکرد ملایمی در قبال ایران دارند و همواره هم برای تعادل بین منافع متضاد خلیج فارس تلاش زیادی کرده‌اند.

در میان متحدان غربی آمریکا، نیز کشورهایی مانند انگلیس و کانادا که در خاورمیانه دارای نیرو هستند اخیرا از تصمیم خود برای خروج از منطقه گفته‌اند. همزمان ناتو نیز پس از ترور سلیمانی مأموریت آموزشی خود در عراق را متوقف کرد، اقدامی که با واکنش منفی آمریکا نیز مواجه شد.

راشل ریزو از برلین نیز در این باره گفت: متحدان اروپایی آمریکا به طور قابل ملاحظه‌ای مأیوس شده‌اند چرا که دولت آمریکا آن‌ها را از تصمیم‌اش مطلع نکرده است. این واقعیت كه هیچ یك از متحدین واشنگتن از ترور سلیمانی مطلع نشده‌اند، از آن دسته تصمیمات ترامپ بود که باعث تنش در روابط آمریکا و اروپا ‌شد. درست مانند زمانی که ترامپ به ناگهان اعلام کرد نیروهایش از سوریه را خارج می‌کند.

در حالی که ایرانی‌ها اذعان می‌کنند که انتقام مستقیم خود را گرفته‌اند، اما بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که تهران احتمالاً بسیاری از متحدان شبه نظامی خود در سراسر جهان را برای انجام حملات علیه نیروهای غربی بسیج کند، چیزی که سفیر سابق آمریکا در امارات هم آن را تاییدکرده و گفته که آن‌ها احتمالا دوباره انجام حملات غیر مستقیم را از سر بگیرند.