طرح سرا (سامانه رای گیری اصلاح طلبان) اگرچه این روزها با هدف تهیه لیست انتخاباتی اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس با بهره گیری از بدنه اجتماعی مطرح شده اما از همان ابتدا با مخالفت های جدی روبرو شد به طوریکه غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب کارگزاران آن را روش انتخاب قلابی و دموکراسی وارونه توصیف کرد.
با این حال موافقان این طرح که گفته می شود بیشتر یاران و همفکران حزب اتحاد ملت هستند بر این باورند که طرح سرا گام جدید شورای عالی سیاستگذاری به سمت انتخاب دموکراتیک تر، شفافتر و کاراتر بوده ضمن اینکه این شیوه ارتباط میان یک جریان سیاسی با بدنه اعضا و حامیانش را تقویت کرده و مشارکت اعضای یک جریان سیاسی را به نحوی معنادار در فرآیند انتخاب نامزدها جلب میکند.
مخالفان اما نظر دیگری دارند، اسماعیل گرامی مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی این طرح را بسیار خام و غیرکارشناسی می داند و می گوید: این طرح تنها تامین کننده منافع افرادی است که می خواهند افراد مورد نظر خودشان را در لیست نهایی قرار دهند.
متن کامل گفت و گو با اسماعیل گرامی مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی در ادامه می آید:
******
آقای گرامی مقدم! اخیرا طرح سرا (سامانه رای‌گیری اصلاح‌طلبان) با ایده واگذاری تهیه لیست انتخاباتی اصلاح‌طلبان به بدنه اجتماعی مطرح شده که مخالفانی دارد. اظهارنظرهایی مبنی بر اینکه این طرح پشت پرده هایی دارد و با هدف تامین منافع گروهی خاص تهیه شده وجود دارد، نگاه شما به ایده مطرح شده چیست؟
بنده از ابتدای طرح این موضوع با آن مخالف بوده و در جلساتی هم مخالفت خود را ابراز کردم. دلایل مخالفتم ابعاد مختلفی داشت. ببینید اینکه خاستگاه و نقطه عزیمت این طرح از کجا بوده چندان مهم نیست بلکه آنچه اهمیت دارد این است که خروجی این طرح چه خواهد شد و چه دستاوردی برای اصلاح طلبان خواهد داشت.
به عنوان کسی که سال ها در عرصه انتخابات کار کردم از هم اکنون برای من روشن است که این طرح، نخواهد توانست نظر مردم را جذب کرده و مشکل اصلی فعلی اصلاح طلبان را رفع و رجوع کند به ویژه در آن قسمتی که طراحان معتقدند به جای اینکه لابی در سطح بالای احزاب سیاسی برای تهیه لیست ها اتفاق بیفتد در بدنه اتفاق بیفتد.
«سرا» طرحی دموکراتیک نیست چون...
تجربه نشان داده وقتی خروجی لابی در سطح سران اصلاح طلب و احزاب سیاسی و دبیران کل تا این اندازه همراه با نارضایتی بوده به طور قطع وقتی لابی ها قرار است در لایه های پایین تر که کمتر کار حرفه ای کرده اتفاق بیفتد نواقص مان بیشتر خواهد شد.
موافقان این طرح بر این نظرند که طرح سرا طرحی به سمت انتخاب دموکراتیک تر، شفافتر و کاراتر است و...
بله به اعتقاد برخی دوستان طرح سرا طرحی دموکراتیک است اما من معتقدم این طور نیست زیرا خود احزاب سیاسی به روش دموکراتیک دبیران کل شان را انتخاب کرده اند به این معنی که احزاب در سراسر کشور کنگره برگزار کرده و دبیران خود را انتخاب می کنند که به نمایندگی از آنها در جلسات حضور پیدا کرده و لابی می کنند بنابراین احزاب قبلا روش دموکراتیک را طی کردند.
با طرح سرا، حزب کارگزاران از همان ابتدا بازنده انتخابات است/سرا تنها به نفع احزاب اقماری است
اما ایراد دیگر طرح سرا این است که در شورای عالی سیاست گذاری افراد حقیقی و افراد حقوقی با هم هم وزن هستند، شما اسامی را لیست کنید و ببینید احزاب و اشخاص حقیقی تاچه میزان متفاوت هستند؛ همه می دانند که یکی از احزاب به 15 حزب منشعب شده و این‌ها احزاب اقماری هستند که پشت صحنه تصمیم می‌گیرند و در شورای عالی طرح می کنند.
وقتی در طرح سرا بناست در لایه اول هر حزبی 20 نفر را معرفی کند روشن است که حزبی مانند حزب آقای اصغرزاده 300 نفر را در شورای عالی سیاستگذاری معرفی می کند این در حالی است که حزبی مانند کارگزاران که دو نماینده دارد تنها می تواند 40 نفر را معرفی کند که اختلاف زیادی است، نتیجه چنین رویکردی این است که حزب کارگزاران از همان ابتدا بازنده انتخابات است. در واقع این روش به نفع احزابی است که احزاب اقماری و متعدد دارند که به تبع آن رای بیشتری هم خواهند داشت که از ایرادات جدی طرح سرا است.
طرح سرا باعث تنش و نزاع در شهرستان ها خواهد شد
نکته مهم دیگر این است که این طرح در شهرستان ها به شدت تنش زا بوده و منجر به تشدید نزاع‌ها می شود به عبارتی به دلیل محلی بودن انتخابات در شهرستان ها، برگزاری انتخابات زودهنگام و مقدماتی باعث افزایش و تشدید نزاع ها می شود. تاکید می کنم همین که ما بتوانیم نزاع ها در شهرستان ها را با کدخدامنشی و شورای عالی رفع و رجوع کنیم گامی موثر برداشته ایم ونباید با طرح ایده هایی مانند سرا موجب تشدید اختلاف ها شویم.
ایراد بعدی طرح این است که ما حتی یک تجربه جهانی هم از این طرح سراغ نداریم البته تجربه جهانی از انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری داریم اما هیچ نهاد حزبی و نظام انتخاباتی نداریم که برای مجلس از قبل رای گیری کنند. طرح سرا موضوع جدید و بدیعی است که در حقیقت به تقلید از انتخابات ریاست جمهوری در تلاش است آن را به انتخابات مجلس تعمیم دهد.
با همه این تفاسیر و با وجود مخالفت احزاب موثر و بزرگی مانند انجمن معلمان، کارگزاران، حزب پیشتاز و اعتماد ملی با طرح سرا به دلایل گفته شده اما رای آورد، علت رای آوری هم متعدد بودن احزاب اقماری حزب موافق این طرح بود. حال باید منتظر ماند و دید احزاب چه تصمیمی خواهد گرفت یعنی آیا می خواهند با همین فرمان جلو بروند یعنی می خواهند احزاب بزرگ چشم شان را روی اتفاقاتی که می افتد ببندند یا اینکه شورای عال سیاستگذاری به دنبال این است که اصلاحاتی را به وجود بیاورد. اگر اصلاحات بنیادین در این طرح انجام گیرد از جمله اینکه شورای عالی سیاستگذاری دو برابر نامزدها را انتخاب کند و بعد بقیه را در معرض این آرا بگذارد، شاید بتوان امید به تامین منافع اصلاح طلبان در سایه اجرای طرح سرا داشت.
در نهایت باید عرض کنم اگر بخواهم با دیده اغماض به این طرح نگریسته و حد اعتدال را در مورد آن رعایت کنم باید بگویم طرح سرا بهتر است ابتدا به عنوان الگو و به صورت پابلوت در یکی از استان ها به جز تهران مثلا در اصفهان یا کرمان اجرا شود تا بازخورد و خروجی آن ارزیابی شود و در نهایت بعد از تایید، در دوره های بعدی به سراسر استان ها تعمیم داده شود.
با طرح سرا، بازهم افرادی ناشناخته راهی مجلس می شوند
آقای گرامی مقدم یکی از انتقادات اصلاح طلبان به لیست امید این بود که گزینه های لیست امید اولویت های چهارم و پنجم آنها بوده و از افراد شناخته شده و شناسنامه دار و در واقع اولویت های اول آنها نیستند. به نظر شما طرح سرا مجدد انتخاب ها را به سمت افرادی که چندان شناخته شده نیستند سوق نخواهد داد؟
دقیقا همین اتفاق می افتد. ببینید دوستان در انتخابات سال 94 در راهبردی به این تصمیم رسیدند که افراد غیراصلاح طلب را در لیست امید بگذارند که البته در آن مقطع تصمیم درستی بود ولی در انتخابات پیش رو ما چنین نگرانی نداریم یعنی تجربه نشان داده که اگر با هویت اصلاح طلبی وارد عرصه انتخابات شویم نه تنها ارزشمندتر خواهد بود بلکه اعتماد مردم را همچنان پشت خود خواهیم داشت. ای کاش به جای 100 نماینده متعلق به لیست امید، 30 نماینده با اندیشه های اصلاح طلبی و وفادار به آرمان های اصلاح طلبی داشتیم که در آن صورت خیلی کارها قابل انجام بود.
به هر حال، عرض بنده این است که ما در انتخاب لیست امید یا لیست شوراها مسیر تکاملی پشت سر گذاشته و امروز با آن تجربه که به طور حتم نقایصی هم داشت به این جا رسیدیم، حال همه این تجربیات را کنار می گذاریم و به سراغ کل بدنه اصلاح طلبی می رویم که سازمان دهی آن در شورای سیاست گذاری با 20 حزب اقماری است، در چنین شرایطی مشخص است که بقیه احزاب از همان ابتدا بازنده هستند.
شائبه فامیل بازی در طرح سرا
آقای گرامی مقدم! گفته می شود شائبه فامیل بازی هم در این طرح وجود دارد، به طور مثال آقای کرباسچی در مصاحبه ای اعلام کرده بودند که ممکن است یک نفر بتواند ۵۰ نفر را معرفی کند و یک نفر نتواند هیچ‌کس را معرفی کند و برای معرفی به سراغ اقوام و فامیل برود. این نگرانی ها درباره این طرح وجود دارد؟
بله، ببینید این اجتناب‌ناپذیر است همین که انتخاب را در اختیار من نوئی قرار می دهند، من هم‌حزبی‌های خود را وارد می کنم تازه این درباره شخصی مانند بنده است که فعال حزبی هستم، ولی فرد حقیقی که حزبی نیست و سابقه و توانمندی ندارد طبیعی است که برای معرفی 20 نفر موردنظر خود به فامیل و دوست و آشنا برای قرار گرفتن در لیست مراجعه می کند به همین دلیل است که عرض می کنم این شیوه هیچ تناسبی با کار حزبی ندارد و در حقیقت زمینه ساز بروز مشکلاتی از جمله فامیل بازی خواهد شد.
به جای طرح سرا باید در تعامل با حاکمیت، فکری به حال نظارت استصوابی کنیم
بنده معتقدم امروز اصلاح طلبان وشورای عالی سیاستگذاری از مهم ترین مسائل روز کشور یعنی نظارت استصوابی غافل شده اند، امروز به جای طرح ایده هایی مانند طرح سرا شورای عالی سیاستگذاری باید به دنبال طرحی باشد که در تعامل با حاکمیت فکری به حال نظارت استصوابی کند.
طرح سرا به دنبال سازماندهی لیستی با افراد خاص است
تاکید می کنم طرح هایی همچون طرح سرا نخواهد توانست اصلاح طلبان را از وضعیتی که دارند رهایی ببخشد، اینکه فکر کنیم با چنین طرح‌هایی مردم و بدنه اجتماعی دوباره برای انتخاب یک لیست قرار است به اصلاح طلبان اعتماد کنند و در صحنه حاضر شوند باید بگویم این طور نیست. به صراحت عرض می کنم کل انگیزه موجود پشت این طرح این است که بتوانند لیست را به نوعی سازماندهی کنند تا افراد خاص خودشان خروجی آن باشند.
جلایی پور و پدر و پسر نقشی در طرح سرا داشتند؟
یعنی این طرح پشت پرده ای دارد و...
نه اینکه من معتقد باشم بلکه همه معتقدند هر طرحی دارای پشت پرده و پشت صحنه ای است، طرح که از آسمان نمی آید، کسانی که این طرح را پیشنهاد دادند گرایش حزبی شان روشن است. آقای جلایی پور پدر و پسر گرایش حزبی شان روشن است. ببینید اگر پسر من امروز طرحی بیاورد چه کسی است که باور کند این طرح بدون مشورت من آمده است؟ بنابراین هر طرحی پشت صحنه ای دارد و پشت صحنه این طرح احزاب اقماری هستند که آن را مطرح کردند و همه چیز روشن است.
با سرا چطور از حقوق کاندیداهای ردصلاحیت شده دفاع کنیم؟
در این طرح برای احتمال رد صلاحیت شورای نگهبان راهکاری درنظر گرفته نشده است؟
یکی از ایرادات همین است. موافقان می گویند ما می گذاریم بعد از اینکه شورای نگهبان نظر خود را داد سیستم سرا کار خواهد کرد، خب سوال این است که شورای نگهبان تا آخرین روز تایید و رد می کند، شما چطور می خواهید از حقوق نامزدها که حقوق ملت است دفاع کنید.
در مرحله اول ممکن است شورای نگهبان 15 تا 20 درصد اصلاح‌طلبان را تایید کند، چرا باید مردم را معطل بگذاریم و بگوییم لیست بسته شده در حالیکه 10 الی 15 روز دیگر یکسری نامزدهای توانمند تایید می شوند، اینکه برای آنها چه فکری کردند در این سامانه به آن پرداخته نشده است.
به طور کلی نسبت به این طرح ناامید هستم ولی امیدواریم که دوستان در اصلاح جزئیات حداقل به نظراتی که مخالفان داشتند توجه کنند، اگر این اتفاق ها نیفتد قاعدتا شورای سیاستگذاری در مسیری قرار می گیرد که در درون آن بی اعتمادی حاکم می شود که به نفع جریان اصلاحات نیست. ما به عنوان حزب اعتماد ملی همچنان بر انسجام اصلاح طلبان تاکید می کنیم ولی اتفاقاتی از این دست خود به خود باعث نارصایتی خواهد شد.
با طرح سرا هم ائتلاف منتفی است هم نحوه نظارت شورایعالی مشخص نیست
با این طرح پس موضوع ائتلاف اصلاح طلبان برای انتخابات آینده منتفی است؟
بله، نکته دیگر اینکه این طرح با اساسنامه شورای عالی سیاست گذاری هم در تضاد است. در اساسنامه شورای سیاست گذاری آمده است تهیه لیست ها در تهران برعهده شورای عالی سیاست گذاری و در استان ها با کمیته انتخابات است ولی عملا طرح سرا این وظیفه ذاتی را از شورای عالی گرفته و به یک نرم افزار واگذار کرده که معلوم نیست شورای عالی سیاست گذاری تا چه اندازه بتواند بر آن نظارت داشته باشد.