انتصاب وزیر خارجه جدید در عربستان، چه تاثیری بر تنش‌زدایی میان تهران و ریاض دارد؟

علی اکبر اسدی، کارشناس مسائل عربستان و استادیار گروه روابط بین الملل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ارتباط با انتصاب شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، به عنوان وزیر امور خارجه جدید عربستان و جایگزین شدن او با ابراهیم العساف، از سوی ملک سلمان، پادشاه این کشور و تاثیر آن بر مناسبات تهران و ریاض معتقد است، این تغییر بیشتر در قالب اهداف داخلی قابل خوانش و ارزیابی بوده و به نظر می‌رسد در راستای یک‌دست کردن هر چه بیشتر قدرت این تغییر اتفاق افتاده است. ابراهیم العساف از جمله سیاست‌مداران سنتی عربستان بود و افکار او با سیاست‌های محمد بن سلمان تطابق نداشت. اکنون فیصل بن فرحان، چهره‌‌ای از نسل جدید سیاست‌مداران سعودی است که به نظر می‌رسد نزدیکی فکری بیشتری به محمد بن سلمان دارد.

وی در گفت و گو با «انتخاب»، افزود: «باید توجه داشت که وزیر خارجه عربستان مطیع دستورات و فرمان های محمد بن سلمان خواهد بود و مناسبات با ایران نیز متاثر از همین الگو است. بنابراین، با توجه به دخیل بودن متغیرهای متفاوت در مناسبات میان ایران و عربستان، در کلیت روابط نمی‌توان انتصاب وزیر امور خارجه جدید، رخدادی بزرگ و بسیار موثر قلمداد کرد.»

این کارشناس مسائل عربستان در بخشی دیگر از گفته‌ها خود تصریح کرد: «در مقام پیش‌زمینه‌ها برای تنش‌زدایی میان ایران و عربستان، در ابتدای امر ضروری است سطحی  از تفاهم و همکاری میان دو طرف پیرامون بحران یمن شکل بگیرد. لازمه این امر نیز این است که سعودی‌ها از اهداف اولیه خود کوتاه بیایند و با طرف یمنی پیرامون پایان جنگ به توافق برسند. علاوه بر این، در نگاه ایران نیز ضروری به نظر می‌رسد عربستان همکاری خود را با آمریکا در بحث ایران هراسی و مقابله با تهران در سطح منطقه، تعدیل کند. بدون این مساله هر گونه تنش‌‌زدایی جدی بعید به نظر می‌رسد. علاوه بر این، حاکمان ریاض نیز در مقابل به یک سری تضمین‌های امنیتی نیاز دارند تا در محیطی آرام‌تر بتوانند به مذاکره با ایران وارد شوند.»

در ادامه اسدی تصریح کرد: «علاوه بر اراده ایران و عربستان، برای تنش‌زدایی باید متغیر سومی را نیز در نظر گرفت که آن هم عبارت است از آمریکا. در واقع، لازم است واشنگتن با توجه به سطح نفوذی که در عربستان دارد به نسبتی خاص از تنش‌زدایی میان تهران با ریاض رضایت دهد. این امر می‌تواند بستر را برای مذاکره میان دو طرف ایجاد کند تا بتوانند تنش‌زدایی را به شکل جدی و چندجانبه مطرح و عملی کنند.»

این تحلیل‌گر مسائل عربستان در بخش پایانی اظهارات خود با اشاره  به این‌که هر گونه تنش‌زدایی میان ایران و عربستان می‌توان بحران‌های منطقه‌ای را تحت تاثیر قرار دهد، گفت: «در ارتباط با بحران سوریه، اکنون دیگر بحث زیادی باقی نمانده و بشار اسد موفق شد تا حدود زیادی اراده حاکمیت خود را بر این کشور بگستراند. البته عربستان نیز در این کشور فاقد جایگاه و نفوذ بود. در سطحی دیگر، توجه به این مساله ضروی است که هر گونه تنش‌زدایی میان ایران و عربستان، تعامل و گرایش ریاض به سمت نزدیکی با اسرائیل را کاهش خواهد داد. در سطوح دیگر، تنش‌زدایی میان تهران و ریاض می‌تواند بر بحران در یمن و مسائل در نقاط دیگر منطقه خاورمیانه همچون لبنان تاثیر عمیقی بر جای بگذارد.»